Eén van de meest fascinerende kwesties van de laatste jaren is het ongekend felle debat in de wetenschappelijke wereld en in het publieke domein over het vuistdikke boek van filosoof en taalkundige Francesco Carotta, Jezus was Caesar, waarin hij de resultaten presenteert van jarenlang onderzoek naar de overeenkomsten in de biografie van Julius Caesar (100 BC - 44 BC) en de evangelieën over Jezus Christus (0 - 33). Zijn belangrijkste conclusie is dat Jezus nooit bestaan heeft en dat het verhaal van Jezus gebaseerd is op het leven van Caesar.Jan van Friesland is met het boek aan de slag gegaan, is vier jaar lang universiteiten door heel Europa afgereisd om wetenschappers te ondervragen over de kwestie, en heeft uiteindelijk een documentaire gemaakt, Het evangelie van Caesar, waarin hij wil laten zien dat Carotta niet anders dan gelijk kan hebben. Julius Caesar werd na zijn dood verheven tot de rijksgod Divus Iulius en aldus vereerd tot aan de opkomst van het Christendom, zo vanaf de tweede eeuw. Er zijn geen historische bronnen van vóór de tweede eeuw die reppen over het bestaan van een Jezus Christus. Carotta oppert na zijn jarenlange onderzoek dat de figuur van Jezus Christus in feite een voortzetting is van de Divus Iulius. Hij ontdekte meer dan honderd overeenkomsten in beider levens. Het evangelie is dan de geromantiseerde weergave van het leven van Caesar. Christus louter als romanfiguur!
Van Friesland mocht vanavond in De wereld draait door kort zijn documentaire toelichten. Helaas werd hij zoals verwacht meteen agressief bejegend door Martin Bril (van wie ik overigens vermoed dat hij model heeft gestaan voor The Grinch). Bril liet Van Friesland niet uitspreken, weigerde naar diens argumenten te luisteren, deed het idee meteen af als gelul en strooide en passant ook nog eens met reeds lange tijd ontkrachte misvattingen. Zo haalde hij Tacitus aan die ergens geschreven zou hebben over Christus, terwijl hij in werkelijkheid over 'Chresti complilationem' schreef, 'documenten door Chrestus', en die Chrestus was dan weer een journalist in de Oudheid.
De redactie had vooraf ook nog de doodenge demagoog Huub Oosterhuis opgebeld en die verwees het verhaal meteen naar het rijk der fabelen. Van Friesland strafte alle kritiek meteen keihard af. Bril werd op zijn nummer gezet en Oosterhuis was exemplarisch voor de theologen die na één belletje meteen hun mening klaar hadden, zonder het boek gelezen te hebben, zonder de documentaire gezien te hebben, zonder nagedacht te hebben. Van Friesland (en Carotta) hebben natuurlijk een gigantisch punt met hun werelwijde steun uit wetenschappelijke hoek. Als historici en taalkundigen in groten getale de theorie van Carotta bijvallen, dan moet er toch op zijn minst serieus naar gekeken worden. Van Friesland raakte geïrriteerd door de badinerende toon van Bril en sloot vernietigend af door te stellen dat als de wetenschap de wetenschap niet meer gelooft, als de mensheid de wetenschap niet meer gelooft, dat dan barbarij op de loer ligt.
Fascinerend. Ik verbaas me persoonlijk over de felheid van de afwijzing van Carotta's theorie, en toch ergens ook weer niet. Baanbrekende ideeën stuiten immers altijd op felle weerstand omdat ze ons hele fundament van kennis dreigen omver te werpen. Theologen als Oosterhuis zijn sowieso niet serieus te nemen, zij preken voor eigen parochie en nemen niet eens de moeite rationeel de discussie aan te gaan. Ik denk dat veel verklaard kan worden door de tijd waarin we leven, een tijd waarin een boek als de Da Vinci Code apelleert aan een zelfde drang naar spanning en complottheorieën. Het grote verschil is echter dat de Da Vinci Code fictie is en dat hetgeen daarin beweerd wordt door de 'mensen' (graag) voor waar aangezien en door de wetenschap bestreden, ontkracht wordt, terwijl in het onderhavige geval het juist de wetenschap is die met een schokkende, nauwelijks te bevatten bewering komt en de buitenwetenschappelijke wereld het dan op zijn beurt weer afdoet als verzinsels, als fictie.
De Martin Brils vergelijken de Jezus/Caesar-zaak ten onrechte met zoiets als de Da Vinci Code. Ik hoop dat de ideeën van Carotta met open vizier tegemoet getreden zullen worden. Men is er 2000 jaar lang niet in geslaagd het historische bestaan van Jezus Christus te bewijzen, de visie op Christus als verhalend personage gemodelleerd naar het voorbeeld van Julius Caesar klinkt dan niet eens zo gek bij nader inzien. Sommige wetenschappers zien Carotta's theorie als een van de grootste paradigmawisselingen van de moderne wetenschap. Hoogleraar in de rechten en filosoof Paul Cliteur spreekt zelfs van 'een ontdekking die gelijk staat aan de denkbeelden van Darwin en Galileo. Carotta’s theorie zet de hele geschiedenis op zijn kop.' Ook Darwin en Galileo vielen hoongelach en onbegrip ten deel. Wat dat betreft is de parallel dus nog steeds van kracht.
