dinsdag 29 december 2009

2009 voor de vuist weg

2009 in één persoon samengevat
Dirk Scheringa

De boeken
P.F. Thomése - J.Kessels: The Novel
Bart Koubaa - De leraar
Robert Anker - Fortuyn en Liefde

Meest artistieke tv-programma
Holland Sport van Wilfried de Jong

Beste cabaretprogramma
Voetbal International (Genee, Van der Gijp, Derksen en Kraaij jr.)

Beste seizoen ooit
Koefnoen

Tot grote hoogte
Johnny Hoogerland
Anouk Hoogendijk

Waar is-ie gebleven?
Joran van der S.

Alomtegenwoordig
Nico Dijkshoorn

Irritantste liefdeskoppel van het jaar
W.Sneijder en Y.Cabau van Kasbergen

Meest onderbelichte liefdeskoppel
Dr. Hegel en miss Kaizumi, Mallorca.

Politieke koningen
1.Wouter Bos
2.Camiel Eurlings
3.Geert Wilders
(4. Arend-Jan Boekesteijn)

Politieke onbenullen
1.Ella Vogelaar
2.Agnes Kant
3.Geert Wilders

Doodste Nederlander
Ramses Shaffy

Geen specifieke reden, maar moet gewoon genoemd worden
Dick Jaspers

Muzikale toppers
1.Absynthe Minded - Envoi
2.Temper Trap - Sweet Disposition
3.Editors - Papillon
4.Paul & Fritz Kalkbrenner - Sky and Sand
5.Bruce Springsteen - The Wrestler

Guilty Pleasure
Lily Allen - Not Fair

Dode, door MJ en Shaffy ondergesneeuwde, muzikanten
Willy DeVille
Eric Woolfson
Al Martino

Vaagste eerste zin uit een lied
"Het eind van de saaiheid is altijd het uur van de waarheid"
Thé Lau en The Scene

Citaat van het jaar
"Ik had het tijdperk Fortuyn graag mee willen maken. Dat zou echt een heel vrolijke boel zijn geworden. Inhoud, erudi­tie en heel veel lachen. En ik had wel eens willen zien hoe al die fossielen daar op zou­den reageren. Ik keek naar de dader en werd er treurig van. Ik dacht: is dit nou de man die zoiets moois van de wereld moet schieten? Wat een stuk onbenul met zijn piepstemmetje. Een volstrekt verdorde, verkrampte, simpele, Zeeuwse, gerefor­meerde boerenlul. Die niet op een leren bankje wil zitten, die geen mug doodslaat, dat soort dwangmatige dommigheid. Een totaal verzuurde persoonlijkheid, die vecht tegen verondersteld onrecht tegen bosjes, beestjes en boompjes. Een aardworm, die een zondagskind van de wereld schiet."
Meester Theo Hiddema over Volkert van der Graaf

vrijdag 25 december 2009

De Byrds verliezen het van de tijd; en andere notities

Zojuist is de Top 2000 begonnen. Voorafgaand heb ik de lijst eens doorgenomen en dat was, zoals elk jaar, weer even slikken. Een ontstellend aantal van 217 liedjes staat voor het eerst in de lijst, waarvan 17 uit 2009...

De jaren 60 - mijn favoriete muziekdecennium - zijn het grootste slachtoffer. Zoals Bert Haandrikman al bij aanvang van het eerste uur zei: de jaren beginnen te tellen voor de Top 2000, veel oude platen hebben de lijst moeten verlaten ten faveure van recentere producties.

Er zijn vier legendarische bandjes die de popmuziek in de jaren zestig groot hebben gemaakt: Beatles, Rolling Stones, Beach Boys en Byrds. Van die vier zijn de Byrds het rapst uit het collectieve geheugen aan het verdwijnen. De Beatles spreken altijd weer een nieuwe generatie aan, de Stones blijven hip en de Beach Boys hebben zo langzamerhand een mythische status gekregen in de persoon van de getourmenteerde Brian Wilson.

Stones en Beach Boys heb ik nooit echt leren waarderen, van The Byrds krijg ik nooit genoeg. Dit jaar moeten ze genoegen nemen met vier noteringen, die ook nog eens flink gezakt zijn: Mr. Tambourine Man (#696), Eight Miles High (#1177), Turn Turn Turn (#1468) en My Back Pages (#1772). Zeer karig en ahistorisch. I'll Feel a Whole Lot Better, All I Really Want to Do en Jesus Is Just Allright horen er bijvoorbeeld ook in.

Hoogste nieuwe binnenkomer is Coldplay met Viva la Vida, op nummer 11. Dit is geen typfout, ik herhaal: #11.

Vlak daarna komt de onvermijdelijke Marco Borsato met Dochters (#25). Heel meevoelend en zo - hij zit immers aan de grond -, maar bij mij komen dan toch de woorden van Hans Teeuwen op: 'respect en medelijden houden ook een keertje op'.

Al die titels van Marco B. krijgen nu opeens een wrange connotatie, merk ik: Rood, Binnen, De Waarheid, Dromen zijn bedrog, Voorbij...

Ik heb overigens een theorie: Flappie van Youp van 't Hek is een profetisch nummer: het is geschreven vanuit het perspectief van het zoontje van Marco Borsato.

De mechanismen achter het stijgen en dalen van artiesten zijn elk jaar weer mysterieuzer. Natuurlijk, doodgaan doet je noteringen goed. Dat blijkt dit jaar wel bij Ramses Shaffy en Michael Jackson. Maar voor Al Martino geldt juist het omgkeerde: Spanish Eyes en Volare zijn uit de lijst verdwenen.

Grootste daler is Make Me Smile van Steve Harley en Cockney Rebel: van #569 naar #1826. Wonderlijk. Ook Anneke Grönloh's Brandend Zand is hard op weg naar de uitgang: van #491 en #1570. In 2005 was er nog veel ophef toen Grönloh ineens op #110 stond. Adamo is in totaal 1731 plaatsen gezakt, plus een verdwenen notering; de Animals zijn zelfs 2045 plaatsen en twee nummers kwijt.

Ook de enclave Limburg heeft het dit jaar af laten weten. De neus omhoeg van Rowwen Hèze is het hoogste nummer van vorig jaar dat dit jaar geheel verdwenen is (vorig jaar #297). G. (Gé) Reinders is zo'n honderd plekken gezakt met z'n blaosmuziek.

Grootste stijger is Alive van Pearl Jam: van #1870 naar #49. Black is nieuw binnengekomen op #803. Terechte stijgers: Rockin' in the Free World van Neil Young (van #1789 naar #367), Street Spirit van Radiohead (van #1078 naar #92) en het prachtige Scarborough Fair van Simon & Garfunkel (van #1318 naar #649).

Pearl Jam en Radiohead lijken dus een vaste waarde te zijn geworden. Radio 2 moet nu oppassen dat het niet te veel een 3FM-lijst gaat worden. Metallica en Nirvana zijn immers ook al tot de bovenste plaatsen doorgedrongen, terwijl fanclubgevoelige alternatieve acts als Queensryche en Muse gek genoeg ook de lijst hebben gehaald.

Ook de Nieuwe Dufheid sijpelt de lijst in: Colbie Cailliat met Jason Mraz (#1453), Amy McDonald (#146, #365 en #1777) en het dieptepunt op #28: Make You Feel My Love, de versie van Adèle. Arme Bob Dylan.

Vanavond begint ook weer het mooie programma Top 2000 a Go Go. Elk jaar is de opzet van het programma ongewijzigd en bij nader inzien is het ook moeilijk te bedenken wat er uit zou moeten verdwijnen. Hoogtepunt vind ik altijd de muziekhistorische les van Leo Blokhuis. De hyperactieve Matthijs van Nieuwkerk raakt elke dag weer opgewonden als hij Blokhuis mag introduceren ('mijn muzikale steun en toeverlaat, Dón Leooooo Blokhuis!!!!'). De verlegen Blokhuis kijkt dan heel schuchter de camera in, wat minzaam glimlachend. Schitterend.

Saillant detail: vanochtend schakelde ik mijn oude Sharp-radiootje uit 1995 in om af te stemmen op Radio 2. Het ding wordt het gehele jaar niet of nauwelijks gebruikt, alleen de laatste dagen van het jaar doet hij dienst. Toen ik naar beneden wilde gaan en de radio wilde uitzetten, lukte dit niet. Ik kon de aan/uit-knop zo vaak als ik wilde indrukken, de radio bleef spelen. Alsof de radio weet dat hij deze dagen non stop moet functioneren...

dinsdag 22 december 2009

Heibel in Oss, part deux: meer heibel in Den Bosch

Iwan van Duren publiceerde zijn 'onderzoeksresultaten' in de gisteren uitgekomen kerstspecial van Voetbal International. Hij is eens gaan rondneuzen in Azië en met behulp van enkele contactpersonen is hij tot de conclusie gekomen dat er vijf verdachte wedstrijden uit de Jupiler League zijn:

FC Oss - Cambuur Leeuwarden 4-5
FC Eindhoven - Fortuna Sittard 2-4
FC Eindhoven - FC Den Bosch 1-7
Veendam - FC Den Bosch 2-4
FC Den Bosch - VVV Venlo 0-5

Van Duren heeft de gegevens doorgespeeld aan de KNVB die op zijn beurt de UEFA heeft ingeschakeld.

Een opmerkelijk rijtje duels, met wedstrijduitslagen die veel vraagtekens oproepen. Om maar bij FC Oss te blijven: 4-5 is wel een héél bizarre uitslag voor een verkochte wedstrijd. De lollige heren van VI hadden het maandagavond gezellig over de rol van FC Oss. En Cambuur dan? Bij zo'n uitslag moet Cambuur er toch ook van geweten hebben? Die geven niet zomaar vier doelpunten weg tegen Oss. Je kunt niet een vooraf vastgestelde 4-5 bewerkstelligen wanneer maar een van beide teams omgekocht is. Dat is praktisch onmogelijk. Voor zo'n uitslag moeten in feite alle 22 spelers plus reservespelers het vuile spelletje meespelen. Bovendien viel het laatste doelpunt pas een minuut voor tijd, een wel erg risicovolle 'planning'. Wel herinner ik me dat Mark de Vries, de spits van Cambuur, flink liep te stuntelen voor open doel. Ik ben overigens ook benieuwd of de verbanning van Fachtali en Tshibamba hier nog iets mee te maken heeft.

FC Den Bosch is betrokken bij maar liefst drie van de vijf verdachte duels. Toch wordt de club vooralsnog gespaard door VI en aanverwante media. In plaats van zich koest te houden, spreekt de Bossche club nu echter voor zijn beurt, in de persoon van Fred van der Hoorn. Van der Hoorn zal voortleven als de speler die Danny Hesp ooit met een terroristische overtreding ongelukkig schopte. En dat wordt dan 'manager voetbalzaken' van een bvo. Op ethisch bewustzijn kun je deze blaaskaak dus al niet betrappen. Zijn commentaar op de aantijgingen tegenover Elfvoetbal is lachwekkend.

De 0-5 tegen VVV is voor Den Bosch de meest dubieuze uitslag, zo wordt terecht opgemerkt. Van der Hoorn denkt vervolgens ontkrachtende argumenten te hebben, maar die zijn juist contraproductief: 'Ik kan het me niet voorstellen. We waren in de eerste helft de betere partij en kregen veel kansen om te scoren.' Dat die kansen een voor een verprutst werden, is toch eerder een veeg teken, Fred? Elfvoetbal wijst erop dat de 0-5 al na 57 minuten op het bord stond. 'Dat is het enige waarin je gelijk hebt,' geeft doodschop-Freddie toe. Er wordt gewezen op de mogelijke rol van Tom van Weert, die als invaller kort voor tijd een open kans opzichtig om zeep hielp. Fred: 'Tom speelt op een amateurcontractje. Die heeft niets verkeerd gedaan.' Fredje toch. Is niet júist een speler die voor een reiskostenvergoeding komt voetballen vatbaar voor een aangeboden zak geld?

Van der Hoorn lult zich klem. Terwijl dat niet eens nodig is. Het 'bewijs' van Van Duren is vooralsnog flinterdun. Een mannetje heeft in Azië contact gelegd met een ander mannetje dat zich bereid toont voor $30 000,- 'informatie' over verkochte wedstrijden te verstrekken. De onderzoekers gaan niet akkoord maar vragen de tussenpersoon wel hoe betrouwbaar de informatie is. Die zegt dat er in één jaar van vijf wedstrijden van tevoren de 'juiste' uitslag is 'verkocht' aan geïnteresseerde gokkers. Er wordt nergens blijk gegeven van het checken van deze vage tips, van de betrouwbaarheid van deze stroman van een illegaal bedrijfje.

Bovendien is het al te eenvoudig voor een illegaal gokkantoortje om een geldgeile gokker dertigduizend dollar af te troggelen met vermeend winstgevende informatie en er dan snel met het geld vandoor te gaan. Dat is eenvoudig verdiend, daar kunnen geen inkomsten uit gokken op wedstrijden tegenop. Waarom past onderzoeksjournalist Van Duren niet een veel directere methode toe: niet het verleden onder de loep nemen, maar de toekomst? Selecteer een aantal wedstrijden, koop informatie over de uitslag en wacht af tot ze gespeeld worden. Als die uitslagen exact overeenkomen met de toegespeelde einduitslag, dan heb je concreet bewijs. Nu is het maar afwachten wat de UEFA boven water weet te krijgen.

Het is - ik herhaal - naïef te denken dat omkoping aan Nederland voorbijgaat, maar het lijkt erop dat Van Duren opnieuw voor zijn beurt praat. Hij en Derksen hebben deze 'scoop' koste wat kost willen meenemen in het kerstnummer om de losse verkoop op te stuwen. Risico is een fikse claim van de belasterde clubs als het allemaal niet waar blijkt te zijn.

maandag 21 december 2009

Heibel in Oss

Twee artikelen over FC Oss in de Voetbal International, dat was nog nooit voorgekomen. Vaak beperkt de berichtgeving zich tot een 30 woorden tellend blokje 'clubnieuws' en de wekelijkse statistische updates. Verdere achtergrondinformatie wordt - begrijpelijk - nauwelijks verstrekt. De aandacht van de gemiddelde lezer gaat nu eenmaal niet primair uit naar de Osse laagvlieger.

Er moeten wel bijzondere omstandigheden zijn, wil FC Oss twee artikelen toebedeeld krijgen. En die zijn er, twee zeer negatieve welteverstaan. Ten eerste worden 'we' genoemd in de vermeende omkoopaffaire die het mondiale voetbal in zijn greep houdt en ten tweede zijn de sportieve prestaties zo slecht dat degradatie onafwendbaar begint te worden.

Belchinezen
Om maar eens met die omkoping te beginnen. Er is de kwestie van verkochte wedstrijden die momenteel door FIFA, UEFA en de nationale bonden onderzocht wordt. In een groot aantal landen zouden spelers door malafide zakenmensen omgekocht zijn om de uitslag te manipuleren. Dit zou zich vooral hebben afgespeeld in de te verwachten oostbloklanden en België, maar ook wedstrijden in lagere divisies van 'beschaafde' competities als Duitsland, Zwitserland en Nederland zijn verdacht.

Vervelend is dat er nu twee zaken door elkaar gaan lopen. Er is de schimmige omkoopaffaire, waar geen leek iets méér van afweet dan wat de media melden, en er is het gokken op wedstrijden. Dit laatste is niet nieuw, in Engeland maken de wedkantoren zelfs een belangrijk onderdeel uit van de voetbalcultuur. Wat de aandacht van bonden en overheden trekt, is de grote aandacht voor de Jupiler League bij Aziatische wedkantoren. Er wordt veel geld ingezet op wedstrijden uit de Eerste Divisie.

Kernwoord hier is 'belchinees'. Op tribunes in de Jupiler League worden regelmatig bellende Aziaten gespot. Zij geven wedstrijdinformatie door aan Aziatische bedrijven, veelal goksites. Deze websites verdienen veel geld aan het wedden op voetbalwedstrijden en zijn voor hun noteringen gebaat bij actuele updates van het spelverloop, scoreverloop, statistieken, enzovoort. Er gaan miljarden om in deze - soms illegale - gokindustrie. En waar veel geld is, tiert de misdaad.

Er zijn echter nauwelijks concrete aanwijzingen voor omkoping, zo lijkt het. De KNVB wijst steeds op de aanwezigheid van belchinezen, maar die zitten praktisch in elk stadion. Op de overwegend lege tribunes in Eindhoven en Oss vallen ze alleen meer op als ze eenzaam in een leeg vak zitten te bellen. De KNVB houdt Eindhoven en Oss scherp in de gaten, niet toevallig de twee clubs die de bond al langere tijd op de korrel heeft als het gaat om de sanering en inkrimping van de Eerste Divisie. Kesler ziet ze liever gaan dan komen, zoveel is zeker.

Jammer is dat ook VI zich schuldig maakt aan deze stemmingmakerij. Vooral de stukken van Iwan van Duren springen er altijd weer uit door de subjectieve, overtrokken berichtgeving en overdramatische formulering. Zijn vergelijking van de watersnoodramp met de financiële situatie van de Nederlandse clubs is wat dat betreft tekenend. Ik hoop dat Van Duren zich meer toelegt op het vergaren van concrete informatie en deze dan wat bedachtzamer brengt. Ik kijk elke weer tersluiks of de auteur niet toevallig 'Wilma Nanninga' of 'Henk van der Meyden' heet.

Dat neemt niet weg dat het naïef is te denken dat manipulatie niet voorkomt in Nederland. Veel spelers in de Jupiler League hebben slechts een amateurcontract en zouden in theorie kwetsbaar zijn voor de van buitenaf aangeboden zak geld. De enige verdachte uitslag die ik echter kan bedenken is FC Eindhoven - FC Dordrecht 0-8. Dit zou echter makkelijk te onderzoeken zijn, want wie gokt er nu op de uitslag 0-8? Alleen als er opvallend veel ingezet is op exact díe uitslag, is omkoping zeer waarschijnlijk.

Degradatiespook
Eindhoven won afgelopen vrijdag dan weer met 4-0. Van de FC Oss. De ruime nederlaag van de Ossenaren in de laatste wedstrijd voor de winterstop is het zoveelste dieptepunt op een dalende lijn die sinds oktober is ingezet. Momenteel wordt de 18de positie in de stand bezet, nog net voor FC Emmen - dat een wedstrijd minder gespeeld heeft en minder verliespunten heeft - en het reddeloze HFC Haarlem.

De verdediging is zwak, het middenveld laat grote gaten vallen en aanvallers... die zijn er niet meer. Erik Quekel en Aziz Moutawakil zijn voor langere tijd geblesseerd en het spitsenduo Joël Tshibamba-Karim Fachtali is een aantal weken geleden op non-actief gezet na voortdurend ondisciplinair gedrag. Doelpuntenmakers ontbreken dus, en met een verdediging die elke wedstrijd wel een doelpunt weggeeft is de optelsom eenvoudig: veel verliespartijen met degradatie tot gevolg.

In de winterstop zal het team flink versterkt moeten worden om het degradatiespook te verjagen. Een speler die genoemd wordt is vreemd genoeg Mels van Driel, een gekende amokmaker die overal weggestuurd wordt. Twee spelers wegsturen wegens onprofessioneel gedrag en dan een andere moeilijke jongen terughalen: een kat in het nauw maakt rare sprongen.

Of een koning, kunnen we beter zeggen. Hans de Koning heeft namelijk ook zijn eigen positie ter discussie gesteld. En nu eens niet, zoals gebruikelijk bij trainers, zijn aanblijven, maar juist zijn vertrek. De Koning zou immers in de winterstop naar het kantoor promoveren om technisch directeur te worden, waarbij de huidige assistenten Dirk Heesen en Regilio Vrede het hoofdtrainerschap zouden gaan uitvoeren. De Koning betwijfelt echter of hij de onervaren assistenten wel moet opzadelen met de loodzware taak FC Oss te behouden voor betaald voetbal.

Dat er iets moet gebeuren, is zeker. De spelers maken een machteloze, moedeloze indruk. Aanvoerder Dirk Schoofs is al een jaar op zoek naar vorm, Roel van de Sande was vorig seizoen als knokkend bijtertje een revelatie maar blinkt nu slechts uit in foute passes en onnodige overtredingen, Dave Zafarin kan het niet meer belopen, de gemotiveerde rechtsbuiten Melvin Kolf moet noodgedwongen rechtsachter spelen, enzovoort. Het is huilen met de pet op.

De vraag is of nieuwe spelers het tij kunnen keren. Een negatieve spiraal is altijd moeilijk te doorbreken, vorm is iets ongrijpbaars en degradatie en belchinezengate werken verlammend. Mark-Jan Fledderus van Heracles Almelo heeft gelijk wanneer hij stelt dat 'chemie' veelbepalend is. Er moet gedurende het seizoen 'iets ontstaan' in een groep, een flow. Het is uiterst lastig dit proces bewust aan te sturen.

Het is hoe dan ook zaak snel tot oplossingen te komen, anders is het over en sluiten met betaald voetbal in Oss. De supporters roeren zich en schuiven de schuld op de identiteitsverandering van TOP Oss naar FC Oss, maar het is de vraag in hoeverre dit drama zich niet voltrokken zou hebben als de naam nog steeds TOP Oss was geweest. De naamswijziging is een te kleine factor in een grote samenloop van omstandigheden om cruciaal te zijn.

Degradatie zou zowel financieel als sportief de doodsteek zijn. Supporters, spelers en sponsors zullen verdwijnen en de betaald voetbal-organisatie FC Oss houdt op te bestaan. Dan hoeft de KNVB niet eens meer actief in te grijpen...

zaterdag 12 december 2009

Contrahegemoniseren met Faizel

Briljant stukje tv weer gisteren. Pauw en Witteman hadden meester Mohammed Faizel Ali Enait uitgenodigd, de radicale moslimadvocaat die zich heeft ontwikkeld tot een toegewijde talkshowtijger. Hij onderscheidt zich echter van de incrowd van vaste gasten door zijn pseudo-intellectuele taalgebruik en door steeds voortijdig woedend weg te lopen. Gisteren was het niet anders.

Faizel was op de vingers getikt door de Raad van Discipline omdat hij weigert op te staan voor rechters, een mutsje draagt in plaats van de voorgeschreven baret en zich na een verloren zaak had uitgelaten in termen als 'een boerenvonnis' van een 'Paleo-conservatieve witte rechter' die waarschijnlijk 'uit één of ander boerengat is gekropen'.

De Raad had Faizel schuldig bevonden aan twee van de drie genoemde overtredingen - het mutsje werd hem vergeven. De zitadvocaat was echter in beroep gegaan bij het Hof van Discipline, dat hem vervolgens in het gelijk had gesteld. Bij P&W mocht hij tekst en uitleg komen geven.

Zo ver kwam het echter niet, want al bij de eerste, losjes gestelde vraag van Jeroen Pauw ging het mis. Waarom dat hoofddeksel? Faizel formuleerde een onsamenhangend en grotendeels onverstaanbaar verhaal ('de wetten van Mohammed Mustafa bladiebladiebla') en stak vervolgens een tirade af tegen Pauw, die een 'eliteracist' zou zijn. En Witteman en de rest van de media ook trouwens. (Bekijk het fragment)

Het is toch wel bijzonder dat de brave VARA-coryfeeën van racisme worden beschuldigd. Dat spookbeeld zit dan ook alleen in het grote hoofd van de paranoïde brabbelaar. Het hof van discipline heeft Faizel verteld dat we in een 'multiculturele en multireligieuze samenleving' leven. Faizel betichtte Pauw nu van een verderfelijke 'monoculturele' houding. Ik lag in bed tv te kijken, maar anders was ik van mijn stoel gevallen van verbazing.

Faizel is weer eens de spreekwoordelijke verwijtende pot - een dikke theepot met theemuts in dit geval. Als er iemand is die monocultureel denkt en handelt, is hij het wel. In de Nederlandse cultuur staat men op voor rechters. In de Nederlandse cultuur geeft men ook vrouwen netjes een hand. Faizel respecteert alleen de aspecten van zijn eigen, orthodoxe cultuur en is daarmee zo monocultureel als maar zijn kan.

Dan is er nog dat hoogdravende taalgebruik. Faizel spreidt een vocabulaire ten toon waaruit moet blijken hoe welbespraakt hij is. Al die dure woorden zijn echter een façade, inhoudelijk is het pure wartaal. Pauw was 'geen honest broker' volgens de bebaarde handjesweigeraar: 'Je probeert te laten profileren en prevaleren op andere mensen.' Hij was 'dédain bezig'. Enzovoort. De ene na de andere regel experimentele poëzie verliet de mond van de beroepsprovocateur. De krompraat als kromzwaard.

Faizel hoort wel eens iemand zeggen dat we in een 'judo-christelijke' samenleving leven. Híj komt echter op voor 1,2 miljard moslims. Een groot deel daarvan leeft niet in Nederland, dus misschien is het een ideetje voor de corpulente koekenbakker om ergens anders op de aardbol de leefregels van de profeet te gaan naleven. Ergens waar geen 'Paleo-conservatieve rechters' zijn, maar waar die o zo Futuro-progressieve sharia van kracht is. (U merkt, het werkt aanstekelijk, dat woordgoochelen.) Een vliegticket hoeven we hem overigens niet te schenken, want hij schijnt 500 euro per uur te vragen.

Een orthodoxe 'moeslim' die iemand beschuldigt van 'monocultureel' gedrag, veel gekker kan het niet worden. Er is aan de andere kant ook reden tot optimisme: Het dieptepunt is wel zo'n beetje bereikt.

dinsdag 8 december 2009

Leeslijst #30

Maarten 't Hart - Verlovingstijd Maarten 't Hart, onlangs 65 geworden, heeft nog nooit de PC Hooftprijs of de Constantijn Huygensprijs mogen ontvangen. Dat is vreemd, maar toch ook weer niet. 't Hart ligt namelijk niet zo goed bij de culturele elite. Daar zijn verscheidene redenen voor, zoals zijn tamelijk eenzijdige visie op literatuur (met name de betekenis van 'realisme') en het repetitieve karakter van zijn werk, waarin steeds weer dezelfde thema's aan bod komen (religie, klassieke muziek en flora en fauna). Toch is 't Hart een vakman, dat moet gezegd. Zijn historische roman Het psalmenoproer was Tolstoiaans meeslepend en ook zijn nieuwste roman Verlovingstijd heb ik met genoegen gelezen. In zijn autobiografische stukken (een groot deel van zijn fictionele werk is autobiografisch maar ik bedoel hier even zijn non-fictie) heeft hij 'monterheid' naast gierigheid zijn belangrijkste karaktertrek genoemd. Die monterheid is op elke bladzijde van Verlovingstijd aanwezig, al vanaf die heerlijke, reeds wijd en zijd geprezen, openingszin: 'Op een zonnige, windstille septemberdag stoven wij naar een groeve in Groningen.' Het hoofdpersonage blikt terug op zijn leven en zoomt in op de momenten dat het misging tussen hem en een (aspirant-)geliefde. Steeds blijkt zijn beste vriend een dubieuze rol te hebben gespeeld. Wat indruk maakt is het schijnbare gemak waarmee verteld wordt: ook de lezer 'stuift' door het verhaal. Wederom passeren daarbij de bekende thema's de revue. Die herhaling van zetten is op detailniveau soms storend - wéér dat, overigens indrukwekkende, gedicht van Larkin geciteerd - maar de beschrijvingen van de liefde voor klassieke muziek zijn zo passioneel en overtuigend dat je de genoemde werken zelfs gaat opzoeken en beluisteren ('Der Winterabend' van Schubert!). Maarten 't Hart, als verhalenverteller pur sang misschien wel de Nederlandse Dickens, verdient zo langzamerhand een oeuvreprijs. [****]

Christiaan Weijts - Via Cappello 23 Christiaan Weijts wordt vaak de natuurlijke opvolger van Mulisch genoemd. Met Via Cappello 23 maakt hij die kandidatuur zeker waar. Een passage als deze is op en top de oude meester: 'wat blijft er over van een gebeurtenis, als helemaal niemand zich haar herinnert? In zekere zin is het dan helemaal niet gebeurd, zelfs als het wél gebeurd is. [...] En wat nu [...] als iederéén zich iets herinnert, wat niet gebeurd is, zoals bij Romeo en Julia? Is het dan niet in zekere zin wel degelijk gebeurd, zelfs als het níet is gebeurd?' Weijts is tien jaar ouder dan ik en toch is dit de eerste hedendaagse roman waarbij ik de ervaring heb dat die volledig met de blik van een generatiegenoot geschreven is. Weijts zit zeer dicht op de tijdgeest. De heikele onderwerpen van onze tijd verbindt hij met literatuur, kunst, geschiedenis en eeuwige thema's als liefde, verraad en schuld. Er is aandacht voor klimaatverandering, de vrije seksuele moraal (of beter: de afwezigheid van een moraal), de plaats van internet in het moderne leven en de cruciale rol van oude en nieuwe media. Via Cappello 23 zit dan ook vol met doorzichtige verwijzingen naar hedendaagse mediafenomenen ('SteenGeil.nl', 'De Wereld Tolt', 'De Kwaliteitskrant'). Ik zou bijna vergeten dat Weijts ook nog een meeslepend, tragisch verhaal vertelt. De arrogante journalist Daniël Schaaf belichaamt de schreeuwerigheid en de hypocrisie, de sympathieke promovendus Arthur Citroen is de scherpzinnige observator in wie hoge en lage cultuur samenvloeien. Citroen komt in de problemen als een erotisch filmpje dat hij heeft gemaakt van een studente op het internet belandt. Schaaf zegt hem te kunnen redden maar geeft hem uiteindelijk openlijk de genadeklap. Hoewel Weijts' tweede roman spannender en minder slordig is dan zijn debuut, is Via Cappello 23 net als Art. 285b een overvol en compositorisch wankel boek. Dat neemt niet weg dat dit weidse panorama van het eerste decennium van de eenentwintigste eeuw in vele opzichten indrukwekkend is. [*****]

A.F.Th. van der Heijden - Het schervengericht 'Bijbeldik' noemde Pieter Steinz dit deel uit de cyclus Homo Duplex. Die 1050 pagina's hadden me dan ook lange tijd afgeschrikt: er was meer te lezen, deze gifgroene pil kwam later wel. Toen echter het nieuws naar buiten kwam dat Roman Polanski in Zwitserland gearresteerd was naar aanleiding van een decennia geleden begane seksuele escapade met een minderjarig meisje, was het tijd Het schervengericht open te slaan. Van der Heijden laat in deze roman immers Polanski al eind jaren zeventig achter de tralies verdwijnen voor dit pedofiele delict. Incognito als 'Remo Woodehouse' mag hij in de zwaarbewaakte Amerikaanse gevangenis Choreo de tijd doden met schoonmaakwerk, samen met een andere gevangene, de volledig in brandwondenverband gewikkelde Scott Maddox. Deze dwerg blijkt Charles Manson te zijn, de moordenaar van de hoogzwangere Sharon Tate, Polanski's vrouw. Van der Heijden noemt nergens de werkelijke namen van de twee en waakt dus strikt over de kunstmatige scheiding tussen werkelijkheid en fictie. Hij laat de twee lange gesprekken voeren, eerst als collega-inmates, later, na de wederzijdse 'ontmaskering', als op wraak beluste vijanden. Ik zeg weleens, honderd pagina's A.F.Th. lees je als vijftig pagina's van een andere schrijver. Als geen ander weet Van der Heijden zijn proza een immer vlotte tred te geven. Zo wordt ook dit veel te dikke boek nooit echt oeverloos, al helt het middengedeelte soms vervaarlijk over naar de langdradige kant. De lange dialogen tussen Remo en Scott zijn soms zo gekunsteld dat het ergerlijk wordt. Toch kent ook Het schervengericht weer de nodige 'kippenvelpassages', met als hoogtepunt de bladzijden waarin de moord op Tate vanuit de vrucht in haar baarmoeder wordt beschreven. Na de dood van zijn moeder leeft de ongeboren Paul nog twintig minuten, de 'eenzaamste twintig minuten uit de geschiedenis van de mensheid'. [***]

Joseph O'Neill - Netherland Mooie, droeve roman over Hans van den Broek, een in Nederland opgegroeide Amerikaan die, in een persoonlijke crisis beland, in melancholie vervalt en daarbij prachtige beschrijvingen van de laaglandse natuur en cultuur uit zijn herinneringen opdiept. De puurheid en onbedorvenheid van zijn jeugd contrasteert sterk met de puinhopen - zowel persoonlijk als politiek-maatschappelijk - na 9/11. Het meanderende Engelstalige proza is doorspekt met Nederlandse woorden en termen. Foutloos Nederlands welteverstaan, maar O'Neill groeide dan ook op in Den Haag. [****]

Herman Koch - Het diner Arnold Heumakers heeft gelijk: Het diner is een spannende roman die verpest wordt door het lamlendige slot. Twee broers, van wie er een een Wouter Bos-achtige toppoliticus is, worden geconfronteerd met een daad van zinloos geweld van hun zoons waarbij een dodelijk slachtoffer is gevallen. De ingrediënten lijken aanwezig voor een intense roman over de schuldvraag en de omgang van ouders met zo'n verschrikkelijke actie van hun kind. Is de opvoeding mislukt? Is de maatschappij de aanstichter? Verkeerde vrienden? Nee, zo blijkt aan het eind, er is een erfelijke afwijking in de familie. 'Vader en zoon zijn allebei "monsters".' (Heumakers) Whodunnit? De genen... [**]

Jan van Mersbergen - Zo begint het Technisch zeer verfijnde roman waarin drie aparte verhaallijnen hecht met elkaar verweven zijn. Een hond heeft een baby doodgebeten. We volgen in Zo begint het Evana, die pas moeder geworden is, het krantenbericht over het drama onder ogen krijgt en beseft dat ze als jeugdige delinquente een tijdje voor de betreffende hond gezorgd heeft; Emma, de moeder van de dode baby, en Edyta, een Poolse thuishulp die de man die de hond heeft afgericht verzorgt. Alle drie zoeken zij, onafhankelijk van elkaar, in zichzelf naar de schuldvraag. Erg jammer is dat een van de drie verhaallijnen, die over Emma, niet zo goed is uitgewerkt als de andere twee en dat de onderhuidse spanning uit de juweeltjes De macht over het stuur en Morgen zijn we in Pamplona in Zo begint het veel minder aanwezig is. [***]

vrijdag 4 december 2009

Sporen

Bij de ingang van het FC Oss-stadion staan sinds jaar en dag twee oudere mannen loten te verkopen, ten bate van 'jeugd en amateurs'. De mannen roepen steevast de wervingstekst 'drie voor één euro, zes voor twee'.

Dat laatste is bij nader inzien een loze toevoeging. Als je voor een piek drie lotjes kunt kopen, dan krijg je er logischerwijs zes voor het dubbele bedrag. Alleen als er een korting aan verbonden zou zijn, is het van belang te vermelden wat de prijs van meer dan drie loten is. De mannen staan er in weer en wind, doen het waarschijnlijk voor niets en missen het eerste kwartier van elke wedstrijd door de laatkomers. Hun simplistische economische inzicht mag je ze dan ook niet al te euvel duiden.

De Nederlandse Spoorwegen, toch een gigantisch bedrijf, werkt evenwel al jaren met dezelfde methode. Sinds het zalige reizen op een OV-jaarkaart een gesloten boek is, maak ik veel gebruik van losse tickets. Ik bedacht dat het wel handig zou zijn een 5-retour-kaart te kopen. Lekker makkelijk en scheelt weer in de kosten, zo was mijn al te optimistische gedachte. Van enige korting is echter geen sprake. De prijs van een 5-retour-kaart bedraagt gewoon vijf keer de prijs van een retourtje...

In Brussel koop je een ticket voor vijf ritten met wat korting en een ticket voor tien ritten met nog meer korting. Ik heb gemerkt dat in veel opzichten de Belgen hun zaakjes verre van op orde hebben en dat alles er tien keer trager gaat dan in Nederland, maar qua spoorwegen heb ik tot op heden weinig te klagen. Oké, er is veel (kleine) vertraging, maar die wordt wel op de minuut nauwkeurig aangegeven en continu geüpdatet. Dus niet op z'n Hollands een omroepbericht dat de trein vijf minuten vertraging heeft en dan ruim een kwartier moeten wachten, of - misschien nog erger - bij zo'n melding nog snel even een broodje gaan kopen en dan bij terugkomst merken dat de trein toch op tijd was en net wegrijdt.

Bovendien kun je in België nog bijna overal een kaartje kopen aan het loket - nog nooit een onvriendelijke of chagrijnige beambte tegenover me gehad - en word je niet getreiterd door onwillige automaten. Ook van die verderfelijke OV-chipkaart is bij de zuiderburen (nog) geen sprake. Ik kijk al met angst en beven uit naar het moment waarop die kaart verplichte kost wordt. Niemand heeft erom gevraagd, de onduidelijkheid is groot en er schijnt ook nog iets te zijn met gegevens en privacy en zo...

Groot minpunt is de aansluiting van België op Nederland. Er is een rechtstreekse intercity tussen Brussel en Amsterdam, maar die rijdt maar één keer in het uur. Bovendien moet je als je vanuit de richting Den Bosch komt vijfentwintig minuten wachten op het winderige, onplezierige station van Roosendaal. Ook schijnen er weleens treinen definitief te stoppen in het grensplaatsje Essen, zonder nadere mededelingen aan de gestrande reizigers.

Wat een gedoe allemaal. Zoiets hoop ik nooit mee te maken, zeker niet op vrijdagavond. Dan móet ik uiterlijk om 20.00 uur in Oss zijn om begroet te worden door de nutteloze maar in haar eenvoud o zo sympathieke 'aanbieding' van de lotenverkopers.