De vierde mannen

Gisteren was de laatste uitzending van Voetbal International van dit seizoen op de buis. 'Koffietijd voor mannen' was in 2012/2013 weer 73 keer goed voor anderhalf uur tactische discussies, het laatste nieuws, verbale en licht-fysieke gevechten, ongegeneerde beledigingen van af- én aanwezige personen, lollige filmpjes, boekenpropaganda, inside information, doodsaaie verplichte sponsoronderdelen, Barcelona-idolatrie, seksueel getinte grappen, haantjesgedrag en geoudehoer waar Johans zegen op rust.

Waarschijnlijk de beroemdste grap uit de historie van het programma is die van René van der Gijp over 'de vierde man'. Eigenlijk een nogal belabberde grap, want feitelijk onjuist - een vierde man is altijd een scheidsrechter, een 'eerste' man dus, die eens in de zoveel tijd als vierde official optreedt. Maar goed, ook evidente onzin kan dienen als aanleiding voor een grap - misschien juist evidente onzin -, de betweterij is dan voor de anderen, dit blog bijvoorbeeld.

Toch is de vierde man altijd weer een thema. Elke aflevering zit er naast Genee, Derksen en Van der Gijp aan tafel immers een andere vierde man. Niet alle vierde mannen zijn even populair, en de ene vierde man schuift ook vaker aan dan de andere. Afgelopen seizoen zagen we negen verschillende vierde mannen voorbij komen. (Cijfers afkomstig van SigaarSnor.)

Jan Boskamp (24 keer)
Gijp ging dit seizoen heel vaak naar huis met blauwe plekken en/of een beurse linkerarm, want een op de drie keer kwam Johan - Jan - Boskamp vanuit België noordwaarts gereden. Met niet alleen benzine maar vooral bamischijven als brandstof beukte Boskamp er vrolijk op los. Boskamp is altijd authentiek, als hij een rol probeert te spelen gebeurt dat zo onbeholpen dat het van de weeromstuit weer authentiek wordt - net als met dat namen verhaspelen, wat hij ook niet met opzet doet. Of hij nou kwijlend adoreert (Barcelona - A én B), blind supportert (Feyenoord) of schaamteloos adverteert (Merab Jordania), de liefhebber in hem is altijd de baas. Hij ziet ook alles, met zijn schotel die 359606 zenders binnenhaalt. Boskamps aaibaarheidsfactor is gigantisch, hij is de bonhomme van het programma, de goeie lobbes, de publiekslieveling.

Hans Kraay jr. (23)
Kraay junior (53 jaar) is de tegenvoeter van Boskamp: bij Hansie is alles toneel, theater, clownerie, steeds zo doorzichtig als glas. Het enfant terrible van de selectie. Lulletje rozenwater annex hevig lijdend voorwerp, immer misbaar makend maar onderwijl intens genietend van alle aandacht. Doet tussen alle charlatanerie door desalniettemin de raakste constateringen en maakt de scherpste analyses - Hansie doorzag als enige dat Pellè een doorslaand succes zou worden. Helpt echter die bewezen deskundigheid vervolgens weer moeiteloos om zeep met de ordinairste would be-grappen over seks en vrouwen, en de zijne in het bijzonder. Zijn scheldwoorden zijn opvallend vaak betrokken op het lid van een paard.

Wim Kieft (9)
Op gepaste afstand van Boskamp en Kraay neemt Wim Kieft de derde plaats in op de aanwezigheidslijst. Kieft is een moeilijke prater en daardoor feitelijk de meest ongeschikte persoon voor een talkshow. Hij begint menige veelbelovende zin, maar maakt er nooit een af. Hortend en stotend perst Wim de woorden uit zijn mond, niet zelden smekend naar links of rechts kijkend in de hoop dat Gijp of Derksen zijn aanzet kunnen afmaken, de voorzet willen inkoppen. Maar wanneer dat dan een keer lukt, dan blijkt Kieft altijd iets zinnigs of iets dwars' te melden te hebben, en vaak beide. Deelname aan De Pelgrimscode zorgde voor verrassende dimensie.

Emile Schelvis (6)
Presentator van Sport1, een van de partners van RTL, wat waarschijnlijk ook de enige reden is dat Schelvis weleens aanschuift bij VI: Sport1 staat VI toe zo nu en dan wat beelden van de betaalzender te vertonen met Emile als ruilmiddel. Die krijgt dan even de ruimte om te vertellen wat Sport1 allemaal gaat uitzenden en waarom dat zo geweldig is. Is tevens kenner van de Italiaanse competitie, waar de anderen geen bal om geven, dus dat vlot ook lekker. Probeert elke uitzending wel een paar keer iets snedigs te zeggen en hengelt dan hoopvol naar lachers om hem heen, altijd tevergeefs. Afgrondelijk zijn zulke momenten.

Aad de Mos (6)
Boskamp is de eindbaas, maar er is maar één Boss, en dat is De Mos. Elke aflevering dat Aad niet de vierde man is, is hij wel een keer object van spot en hoon, maar altijd schuift hij de volgende keer gewoon weer aan. Aad hoort zichzelf nu eenmaal graag praten. En wij ook hoor, want Aad is eigenzinnig en vermakelijk, een beetje zijn eigen typetje, en dat is altijd mooi. Mooiste voorbeeld: @aad3000 had getwitterd dat hij een vluchtende tasjesdief had getackeld, wat door de heren natuurlijk ter tafel werd gebracht, maar toen was Aad er zelf niet bij. Toen Aad er een aflevering later wel was, werd er expres niet over begonnen, waarna Aad iets na half tien er zelf maar subtiel over begon, op dat moment totaal off-topic. Dan grijnzen we breed.

Nico Dijkshoorn (2)
De column van Dijkshoorn schijnt de meestgelezen pagina van de VI te zijn, and rightly so: de begenadigde cursiefjesschrijver weet met zijn buitenstaandersblik altijd de overspannen voetbalwereld tot de juiste proporties terug te brengen. Maar een getalenteerde schrijver is niet zelden een gemankeerde prater, en Dijkshoorn gehoorzaamt geheel aan die wet. Zijn afzichtelijke stemgeluid en accent zijn al geen pluspunt voor een tv-optreden, en daarbovenop heeft Nico weinig te melden op live televisie. Je zit toch anderhalf uur lang te kijken naar een doodsbange wisent die tussen Gijp en Derksen in zit geklemd.

Huub Stevens (1)
Huub werd ontslagen bij Schalke 04 en mocht een keer een aflevering reclame komen maken voor zichzelf. Aan de bar zaten Maurice Graef, Marco van Hoogdalem en Eric van der Leur Luer, drie spelers van het gouden, of eigenlijk zilveren Roda van midden jaren negentig. Huub hoopte op iets groots voor de toekomst, maar hij zat er plotseling als een grootheid uit het verleden.

Andy van der Meyde (1)
Nadat Michel van Egmonds boek over Van der Gijp een megaseller was geworden deed Thijs Slegers het kunstje nog eens over met zijn boek over Andy van der Meyde. Een vergelijkbare picareske levenswandel leek de meest voor de hand liggende verklaring, maar toen Andy een keer aanschoof bij VI viel ook een uiterlijke gelijkenis in het oog. Ginnegappend onderschreef Andy alle anekdotes.

Gertjan Verbeek (1)
De voorbije jaren schoof Frank de Boer aan wanneer de landstitel binnen was, en ik heb menigmaal gebeden dat de Ajax-coach dit jaar geen uitnodiging zou krijgen. Niet omdat hij Ajax-coach is, als het Ronald Koeman was zou ik dezelfde bezwaren hebben, namelijk dat zulke lui altijd noodgedwongen de kool en de geit gaan zitten sparen, nooit het achterste van hun tong kunnen laten zien, alle vragen pareren, relativeren, onschadelijk maken - kortom hemeltergend saai zijn. De enige trainer die hierop een uitzondering zou kunnen vormen is de 'vermakelijke hork' Gertjan Verbeek. Het werd geen succes. Gertjan vond dat Genee een anekdote over Gertjan niet juist vertelde, maar de correcte versie van het verhaal geven ho maar, terwijl daar toch alle ruimte voor was. Beter in blokhutten bouwen dan in een boom opzetten, Gertjan.

Zeven dagen lang (164)

19 t/m 25 mei

ZONDAG Ruben en Julian gevonden
Het optreden van de burgemeester bevalt me in het geheel niet, met z'n 'Iris' dit, 'Iris' dat, terwijl er over de toedracht en de achtergronden nog heel weinig bekend is. Aan het drama ligt in ieder geval een vechtscheiding ten grondslag, en daarbij heeft nooit maar één partij schuld. De burgemeester zou zich wat terughoudender mogen opstellen, zeker naar buiten toe.

MAANDAG Kicksite
In de Metro heb je zo'n rubriekje met reacties van 'gewone' Nederlanders op een opvallend nieuwsbericht. Daar duikt de laatste tijd opvallend vaak Patrick Kicken op, die generatiegenoten zich misschien nog herinneren als die jongen die eind vorige eeuw pionierde met een eigen site vol lollige plaatjes en filmpjes. The old days...

DINSDAG Nee, dan New York
Max Westerman doet in Pauw & Witteman lacherig over het bezoek van minister Asscher aan de Haagse Schilderswijk/Shariawijk naar aanleiding van een verontrustende reportage in Trouw:
'In New York heb je hele wijken waar alleen maar moslims wonen, als je daar een sigaret opsteekt wordt er misschien ook wel eens een keer wat van gezegd, maar het idee dat de New York Times hier een verhaal over zou schrijven, dat de gemeenteraad van New York vervolgens in late night television aan het discussiëren zou zijn, en dat vervolgens ze in het Congress in Washington in spoedzitting daar vragen over gaan stellen, dat is volstrekt ondenkbaar.'
Ik herinner me dat New York onlangs in het nieuws was omdat er voor het eerst sinds mensenheugenis een dag niemand was vermoord, neergeschoten of neergestoken, dus ik weet niet of New York nu wel zo'n geschikt voorbeeld is om de zaak te bagatelliseren, Max.

WOENSDAG Column van de week
De Europese Unie: een kwestie van 'vergruizende soevereiniteit en vermalen democratische grondrechten'.
Lees de dappere Ewald Engelen in de Groene.

DONDERDAG Juup
Wekenlang onderhandelt de KNVB met Achilles '29 en Katwijk over promotie naar de Jupiler League en vandaag besluiten ze doodleuk toch die vermaledijde beloftenteams toe te laten en de topklassers promotie te ontzeggen. Abject en infaam. De KNVB liet een dag na het faillissement van SC Veendam al iets te gretig blijken welke verborgen agenda ze voerde, zie mijn eerdere stuk, en de bond drijft nu dus inderdaad gewoon haar zin door; de tegenstribbelende clubs worden gepaaid met een bonus van de hoogbejaarde zakkenvuller Rupert Murdoch.
Terzijde: Jong Ajax, Jong PSV en Jong FC Twente worden genoemd als de drie potentiële nieuwkomers. De nummers 1, 2 en 3 van de beloftencompetitie zijn echter Jong SC Heerenveen, Jong FC Utrecht en Jong FC Groningen. Die hele herstructurering van de eerste divisie is ooit in gang gezet om doorstroming op sportieve gronden mogelijk te maken, zodat we niet meer het enige land in Europa zijn met een gesloten systeem, en nu gaat de KNVB nu zelf teams aanwijzen. Uiteraard de topclubs.
Marco Boogers, technisch directeur van FC Dordrecht, een van de weinige clubs die moedig weerstand bleven bieden, slaat met een venijnige tweet de spijker op de kop: 'Nog even en dan worden er ook vrouwenteams toegevoegd aan de Jupiler League.'

VRIJDAG Misdaadschrijver
Badr Hari is bezig met een boek, verneem ik bij RTL Boulevard.
Dan moet ik toch aan een grap van Herman Finkers denken, die zijn impresariaat de opdracht gaf de theaters te laten weten 'dat Herman Finkers bezig is met een boek, en dat hij hoopt dat boek over twee jaar uit te hebben.'

ZATERDAG CL-finale
Andere Tijden Sport adverteert al de hele week voor een aflevering waarin aan het licht wordt gebracht dat Juventus in 1996 in de Champions League-finale tegen Ajax doping gebruikte.
Ik hoop dat ze ook kunnen aantonen dat Ajax geen doping gebruikte, anders is het een beetje een zinloze exercitie. Jongens als Frank de Boer en Edgar Davids werden in die jaren toch ook gepakt (nandrolon). Bovendien lijkt me het effect van doping in het voetbal relatief verwaarloosbaar. Voetbal is geen wielrennen, geen duursport. Als je geen bal recht vooruit kunt schieten en je neemt doping, dan kom je nog steeds nergens.

'Remove your government, they don't care about you'

De beelden van de gruwelijke moord in Londen zijn vooral zo schokkend door de absurde setting waarin alles zich voltrekt. Klaarlichte dag, omstanders die niet panikeren maar in ijzige rust bij slachtoffer én dader staan, en natuurlijk de moordenaar die niet op de vlucht is geslagen maar met de slagersmessen nog in zijn bebloede handen voor een amateurcamera zijn daad staat uit te leggen. Vooral dat laatste is onwerkelijk. 'Alsof ze op televisie wilden of zo', zei een verbijsterde ooggetuige.

'Terroristen parasiteren ongeremd op de westerse media', schrijft Christiaan Weijts in zijn roman Euforie (2012). 'Ze veranderen de communicatiekanalen van de vijand in wapens en laten de lcd-schermen friendly fire spuwen.' Het gaat hier om de manier waarop terroristen de angst voor aanslagen uitbuiten die leeft onder de westerse bevolking en die wordt gevoed en wellicht ook verergerd door de berichtgeving over terrorisme en terrorismedreiging.

Zulke terroristen zetten de media van de vijand dus in als middel tot het bereiken van hun uiteindelijke doel, het martelaarschap door een succesvol uitgevoerde aanslag. Woensdag leek het beeldscherm echter geen middel tot zo'n hoger doel, maar het doel op zich, en de moordaanslag 'slechts' het middel. Niet de hemel als doel, voor het aangezicht van god, maar het martelaarschap hier op aarde, voor het aangezicht van de ganse televisiekijkende wereld. Geradicaliseerde beeldreligie.

Dat zou ook de kwalificatie 'terrorisme' problematisch maken. Al in de eerste nieuwsberichten werd gesproken van een islamitische terreuraanval. Op de beelden die vervolgens keer op keer voorbij kwamen werden door de moordenaar echter geen islamgerelateerde dingen geroepen: 'We must fight them as they fight us. An eye for an eye, a tooth for a tooth. I apologise that women have had to witness this today, but in our land our women have to see the same. You people will never be safe. Remove your government, they don't care about you.'

Deze man leek mij dan ook een treurig maar typisch voorbeeld van een maatschappelijk gefrustreerde, een dwaas waar er talloze van rondlopen, zeker in de zwarte wijken van Londen. Wij-zij is hier niet wij-moslims tegen zij-westerlingen, maar wij-losers tegen zij-succesvollen. De rellen in Tottenham, de rellen in Stockholm: geen terrorisme maar sociale onrust. Blijft het normaal bij brandstichten, vernielen en plunderen, nu waren er twee een stapje verder gegaan met een walgelijke moord. Maar terrorisme, dat leek een verkeerde term.

In Nigeria worden bovendien christenen aan de lopende band vermoord door de moslimstrijders van Boko Haram, zodat deze man net zo goed op een afschuwelijke manier had willen protesteren tegen het feit dat de Britse regering wel soldaten naar Irak en Afghanistan had gezonden, maar niet met een interventie in Nigeria ingrijpt om daar de even bloedige terreur, 'that women have to see', een halt toe te roepen.

Dat veranderde toen bekend werd dat de twee weldegelijk de omineuze formule 'Allahu Akbar' hadden uitgesproken voor en tijdens hun slachtpartij. En na middernacht, in het late NOS-journaal, zagen we plotseling dat we nog niet het hele verhaal van de moordenaar hadden gehoord, dat er nog iets aan voorafging: 'There are many many ayat throughout the Koran, [that] says we must fight them', zo begon hij. Dus toch een geschifte geloofswaanzinnige, ja, een moslimterrorist. Terzijde: waarom werd dat cruciale zinnetje voordien steeds weggeknipt?

Het zette zijn slotwoorden in een ander licht: 'Remove your government, they don't care about you.' Ik moest meteen denken aan de Vlaamse schrijver Thomas Blondeau. In het nummer 'No suprises' van Radiohead komen de regels 'Bring down your government, they don't, they don't speak for us' voor. Blondeau citeert ze in zijn roman Donderhart (2010). Die roman is curieus genoeg gesitueerd in Londen wanneer daar de terreuraanslagen in de metro plaatsvinden. De werkelijkheid is weer eens aan de haal gegaan met de fictie.

In Donderhart luisteren de Londenaren in trance naar het lied van Radiohead, maar wanneer de laatste, ijle klanken zijn weggestorven hervatten ze hun leven alsof er niks gebeurd is, alsof er niks aan de hand is. 'Waarom verdragen de Londenaren dit eigenlijk?' vraagt Max, de hoofdpersoon, zich af. 'Waarom eisen ze niet dat de regering aftreedt? Dat de troepen zich terugtrekken?' De context is hier de deelname van Groot-Brittannië aan de oorlog in Irak, die door sommigen als de directe aanleiding voor de aanslagen werd gezien.

In Engeland werd de voorbije dagen opnieuw de oorzaak gezocht in de buitenlandpolitiek van Groot-Brittannië. In The Guardian schreef een commentator dat 'the link to Britain's vicious occupations abroad cannot be ignored'. En de altijd fijnzinnige Amerikaanse activist Michael Moore verwoordde de reactie van afschuw van de gemiddelde Brit als volgt: 'I am outraged that we can't kill people in other count(r)ies without them trying to kill us!'

Het is steeds een terugkerende discussie bij terreur: is het een aanval op 'hoe wij leven', of is het wraak voor onze interventies in Irak en Afghanistan? Een gevaarlijke discussie, want het is natuurlijk een combinatie. Die oorlogen zijn immers begonnen in reactie op de terroristische aanslagen in New York, die per definitie geen reactie op een oorlog waren maar een frontale aanval op 'het' westen en hoe wij leven.

Het eenentwintigste-eeuwse terrorisme is bij uitstek een globaliseringsfenomeen. Landsverdediging is allang geen kwestie meer van het tegenhouden van de vijand die aan de poorten staat, de vijand is al binnen, via talloze paarden van Troje binnen de muren gehaald. In 2004 pleitte de toenmalige regering voor de oprichting van een Europese veiligheidsdienst, de EIVD. 'Volgens VVD-Kamerlid Wilders', schreef de Volkskrant toen (15-3-2004), 'is de bestaande samenwerking tussen de nationale diensten "middeleeuws".'

Nu neemt Wilders net iets te vaak het woord 'middeleeuws' in de mond, maar daar had hij toch gelijk. Tegenwoordig heeft hij zijn eigen partij en loopt hij voor de camera een rondje door de voormalige Schilderswijk, thans Sharia-Driehoek. Zijn vroegere partij zit in de regering. Zij wil 70 miljoen euro bezuinigen op de AIVD, in potentie onze hedendaagse waterlinie. Een misdadige bezuiniging.

Een EIVD is nooit van de grond gekomen. Europa maakt zich liever druk over het kunstmatig in leven houden van een dode munt en krankzinnige regeltjes omtrent bijvulbare olijfolieflessen.

Wie niet rechts is, is (niet) gezien

Rita Verdonk is een Nederlandse voormalig politica, meldt Wikipedia. Dat is een beetje een moeizame mededeling, met dat 'is' en 'voormalig' in één zin. Rita Verdonk was een Nederlandse politica, dat lijkt toch eenvoudiger, bondiger, helderder. De verleden tijdsvorm is in wikipedia evenwel gereserveerd voor de doden. Effectieve doden welteverstaan.

Dat Verdonk politiek niet meer levensvatbaar is, is niettemin een feit, al weet je het in de politiek nooit. In haar hoogtijdagen vergaarde IJzeren Rita als nummer twee van de VVD ooit meer stemmen dan nummer één Mark Rutte, waarop Rutte Verdonk er maar meteen uitknikkerde. Windeieren heeft het hem niet gelegd.

Verdonk begon voor zichzelf, liet zich fotograferen als kapitein aan het roer van een schip en riep triomfantelijk 'Ik ben niet links, niet rechts, maar rechtdoorzee!' 

Dat had natuurlijk moeten zijn 'niet bakboord, niet stuurboord', maar ja.

De verdeling van de politiek in links en rechts ontstond in de 19de eeuw in Frankrijk, kreeg vaste vorm begin 20ste eeuw, polariseerde en culmineerde in de bewogen sixties (Harry Mulisch in 1969: 'Wie vermoord wordt, wordt altijd vermoord door iemand die rechtser is dan hijzelf'), om richting de millenniumwisseling, in het kielzog van het einde van de Koude Oorlog, sterk aan betekenis in te boeten. Toch lijkt de links-rechts-tegenstelling voor velen nog altijd een obsessie.

Dezer dagen proberen de publieke omroepen duchtig nieuwe leden te werven om in de tornado van bezuinigingen hun voortbestaan te garanderen. WNL zet daarbij in op zijn 'rechtse' signatuur: minstens de helft van alle Nederlanders stemt rechts, daarom moet er in Hilversum ruimte blijven voor 'een rechts geluid', zo is de boodschap. 

Nog even afgezien van de problematische invulling van 'rechts geluid' (de SGP wordt traditioneel ook als een rechtse partij beschouwd; het programma De Urker vissers zou dus naar WNL moeten?), is ook het medium niet echt geschikt voor zo'n radicale positionering. Als je een krant koopt weet je ongeveer wel welke toon er in aangeslagen wordt, maar op televisie zijn al die omroepen kriskras verspreid over drie publieke zenders. Alsof je een krant leest die op elke pagina een andere politieke kleur aanneemt.

Inmiddels klassiek is het verwijt dat De Wereld Draait Door en Pauw & Witteman, de twee grote talkshows van de publieke omroep, (te) 'links' zijn. Als VARA-programma's zouden ze te nadrukkelijk de meningsvorming van het publiek beïnvloeden. Voor Pauw & Witteman vind ik dat een tamelijk absurd verwijt. Je kunt veel van Jeroen Pauw zeggen, maar niet dat hij elke avond lekker links zit te wezen. Hij ziet er immers geen been in eens in de zoveel tijd te benadrukken niet in de multiculturele samenleving te geloven.

DWDD is een ander geval. De SP is ook links, maar we hebben bij de vorige verkiezingen gezien dat links in het geval van DWDD vooral PvdA-links is. Samsom werd gesouffleerd, geen strobreed in de weg gelegd. Roemer werd belachelijk gemaakt, werd slachtoffer van karaktermoord. 

(Nota bene de VARA zond na de verkiezingen de documentaire Emile Roemer: tussen pieken en peilen uit, met daarin onder meer de gewraakte DWDD-uitzending. Hypocriet mea culpa of laffe trap na? Ik weet niet welke van de twee ik het ergst zou vinden.)

Projectie speelt een niet te onderschatten rol in dit geharrewar. Wie rechts denkt, kijkt ook met een rechtse bril, en door zo'n bril zijn programma's nogal gauw (te) links. Inside information, bekentenissen vanuit de coulissen zijn dan misschien waardevoller. Toen Wilfred Genee ooit te gast was bij DWDD werd het hem min of meer verboden kritische vragen te stellen aan toenmalig PvdA-leider Wouter Bos: 'We zijn een linkse omroep dus wordt dat niet direct op prijs gesteld', werd gladde Genee te verstaan gegeven door een redacteur. Dus toch.

Genee was zo goed niet of hij vertelde het door in een column. In Playboy weliswaar. Welke signatuur heeft Playboy?

Eigenlijk moet ik nu weer eindigen bij Rita Verdonk. Maar ik zie niet hoe ik van Playboy weer bij Rita Verdonk uit kan komen. Niet linksom en niet rechtsom.

Zeven dagen lang (163)

13 t/m 18 mei

ZONDAG De zaak-Weekers
Wist Frans Weekers, in tegenstelling tot wat hij beweert, weldegelijk van de massale Bulgaarse fraude met toeslagen? Dat lijkt de grote vraag te zijn in deze kwestie. Maar het is helemaal niet relevant of Weekers gelogen heeft of niet. Dat ik wanneer ik iets te veel toeslag heb ontvangen, extra toeslag waar ik niet eens om gevraagd heb, drie brieven krijg - een waarin staat dat ik te veel toeslag heb ontvangen, twee maanden later een waarin staat dat ik het teveel ontvangene terug moet betalen met een acceptgiro die bij een brief zit die apart verstuurd zal worden, en weer twee maanden later tot slot die desbetreffende brief-met-acceptgiro -, terwijl intussen die Bulgaren moeiteloos toeslagen kunnen toucheren, dat kortom het hele systeem totaal verbureaucratiseerd en verrot is, dat is al voldoende aanleiding om de eindverantwoordelijke tot opstappen te dwingen, en die eindverantwoordelijke heet op dit moment Frans Weekers.

MAANDAG De zegeningen van de EU
Overigens moet het ergste nog komen: per 1 januari 2014 mogen Bulgaren en ook Roemenen hier zonder restricties komen werken. Alom worden grote problemen verwacht, zie Nieuwsuur.
In 1994 kreeg ik een zwak voor Bulgarije en Roemenië dankzij Hristo Stoitchkov en Gheorge Hagi. Twintig jaar later is dat wel anders.
De tijden veranderen.

DINSDAG Deskundigen
Het Songfestival staat weer voor de deur. En dus zijn de mummies, fossielen en zelfkazers weer te zien die eens per jaar worden opgedolven voor 'deskundig commentaar': Marga Bult, Maggie McNeal, Cor-Nald Maas.

WOENSDAG Benfica-Chelsea 1-2
Op teletekst: 'Jesus: "Soms is het leven oneerlijk".'
Zou ook een bericht van een vrijdag ergens in 33 n.C. kunnen zijn geweest.

DONDERDAG Paul
Aan het eind van deze dag waarop het werkelijk geen seconde droog is geweest komt Paul McCartney op de iPod met het juiste vonnis: 'It's not right / In one life / Too much rain...' ('Too Much Rain', Chaos and Creation in the Backyard)

VRIJDAG Douglas
Ja, ja, sinds deze week weer te zien op RTL5: het onvolprezen The King of Queens. Bedankt RTL5! En vermoedelijk ook bedankt Ditisstefan, voor de - dit keer niet open - brief.

ZATERDAG Oss
Het Journaal heeft een item over het bericht dat nog maar vier gemeentes financiële steun geven aan hun voetbalclub. Opmerkelijk is dat alle gemeenten hun club een voldoende geven, op één na: Oss.
Ik begrijp niet wat de gemeente te zeuren heeft, de FC is al voor het derde jaar op rij in de gezonde categorie drie ingedeeld en schrijft als enige Brabantse club zwarte cijfers. De club is bovendien betrokken bij tal van maatschappelijke projecten en sociale activiteiten. Het enige wat de gemeente bij hoeft te dragen is af en toe het veld maaien, en zelfs daar zijn ze nog te lui voor.
Ergens begrijp ik het ook weer wel, met de SP als grootste partij. Die doen al jaren niets anders dan de bevolking stelselmatig ophitsen tegen de club.

Roos Vonk, revisited

De eindexamens zijn weer begonnen. Ieder jaar berichten de media daar op dezelfde manier over: eerst wordt gemeld met welk vak de scholieren zijn begonnen en vervolgens hoeveel klachten er zijn binnengekomen bij het LAKS.

Bij deze actieclub begon Sywert van Lienden ooit zijn carrière op het maatschappelijk middenveld. Prompt bleef hij zitten. Inmiddels is zijn publieke carrière vroegtijdig ten grave gedragen.

De klachten die het LAKS ontvangt zijn veelal van de categorie 'het was veel te moeilijk', 'de vraagstelling was niet duidelijk' of 'ik moest mijn mobieltje inleveren'. Dit jaar bereikte echter een meer specifieke klacht de journaals. In het HAVO-examen Nederlands was bij het onderdeel begrijpend lezen een artikel gebruikt van de in het dagelijks leven als hoogleraar vermomde activiste Roos Vonk. In dat stuk, eerder gepubliceerd in de Volkskrant van 28 augustus 2010, noemt zij vleeseters 'asociale lomperiken'.

CDA-Kamerleden Geurts en Rog hebben nu Kamervragen gesteld over de examenopgave. In het krukkige jargon dat zulke Kamervragen eigen is willen ze van de staatssecretaris van OCW weten of hij het ook merkwaardig vindt dat een artikel is gebruikt 'dat is gebaseerd op het wetenschappelijke onderzoek van Vonk en professor Stapel waarvan in 2011 is gebleken dat het onderzoek is gebaseerd op gefingeerd onderzoeksmateriaal?'

Vonk kwam in 2011 in het nieuws toen haar collega Diederik Stapel ontmaskerd werd als een oplichter die zijn opzienbarende onderzoeksresultaten bij elkaar bleek te hebben verzonnen. Een van die onderzoeken was het 'vleeshufters'-onderzoek, waarvan de opzet en de hypothesen uit de koker van Vonk waren gekomen en de uitvoering in handen van Stapel had gelegen.

Het artikel van Vonk in de Volkskrant was echter geen populariserend wetenschappelijk essay over dit onderzoek. Vonks artikel was een opinieartikel, hoogstpersoonlijke meningsuiting, twee weken later bovendien gevolgd door een tweede artikel, waarin vleeseters nu 'emotioneel onvolwassen' en 'onbeschaafd' werden genoemd.

Vonk heeft wel ooit de wetenschapsredactie van de krant benaderd met een persbericht over het onderzoek, maar dat gebeurde pas in augustus 2011. De redacteur van dienst besloot er geen bericht aan te wijden omdat de resultaten nergens waren gepubliceerd, er dus geen peer review had plaatsgevonden, de gebruikte methode 'discutabel' was en er bovendien 'onjuiste' conclusies werden getrokken uit de data.

Deze hele gang van zaken werd niet veel later, toen het Stapelschandaal volop woedde, geopenbaard door de ombudspersoon van de Volkskrant.

Ergo: het persbericht over het 'vleeshufters'-onderzoek werd in augustus 2011 de deur uitgedaan, een maand later kwam Stapel in opspraak, en daarmee ook dat onderzoek. Vonk schreef haar opiniestukken echter al een jaar eerder, augustus en september 2010. Ze had daarin geen bewijzen aangedragen voor haar boude stellingen, en dat kon ook niet: 'Er was immers geen onderzoek naar gedaan.'

Ik heb ook altijd gedacht dat Vonk haar beledigingen baseerde op frauduleus onderzoek, maar dat ligt dus klaarblijkelijk net iets anders: het onderzoek moest van Vonks subjectieve mening objectieve waarheid maken.

Pleit dat Vonk vrij? Integendeel. Wanneer Vonk haar boude opinies in 2010 gebaseerd zou hebben op wetenschappelijk onderzoek, dan zouden ze op dat moment tenminste nog enige objectieve grond hebben gehad, ook al zou een jaar later blijken dat dat onderzoek vervalst was. Dan was Vonk zelf ook slachtoffer geweest.

Nu is het puur particuliere vuilspuiterij, onvervalste laster. Vonk verschuilt zich bovendien achter haar hoedanigheid van psychologieprofessor om mensen extreem negatieve psychologische predicaten toe te dichten. Dat is misschien nog wel het meest laakbare aan de hele zaak. Mensen zouden wat minder vlees moeten eten, voor henzelf en voor de wereld. De walgelijke opinies van Roos Vonk dragen op geen enkele manier bij aan die ambitie, ze hebben veeleer een averechts effect.

Geurts en Rog zullen hun Kamervragen ongetwijfeld met de beste bedoelingen ingediend hebben. Toch is van de politiek waarschijnlijk niet veel heil te verwachten op dit gebied. Marianne Thieme riep ooit in een interview dat vlees eten zondig is, want Adam en Eva waren in het paradijs vegetariërs; pas na de zondeval werden ze vleeseters.

Van dit sektarisch-vegetarische gezwam werd al vakkundig gehakt gemaakt door Maarten 't Hart (NRC, 10-4-2007), op zijn kenmerkende montere wijze: 'Alleen al theologisch is dat volstrekt onhoudbaar, want als het eten van vlees zondig zou zijn, dan is het wel erg merkwaardig dat God zelf, als hij bij Abraham op bezoek is, behalve een smakelijke pannenkoek, volgens Genesis 18:7 ook een teder kalf oppeuzelt dat met boter en melk is klaargemaakt.'

Thieme is zevendedagsadventist, maar ze is toch niet zo religieus dat ze het Zo waarlijk helpe mij God almachtig uit haar strot kreeg bij de inhuldiging van Koning Willem-Alexander. Officieel omdat ze al eens trouw zou hebben gezworen aan het staatshoofd, maar in werkelijkheid natuurlijk omdat de Koninklijke familie nog weleens uit jagen wil gaan.

Zeer terecht werd Thieme, die toch weer niet zo principieel was dat ze helemáál wegbleef, dan ook met de andere landverraders helemaal achteraan in de Nieuwe Kerk geparkeerd. Roos Vonk was sowieso niet uitgenodigd, uiteraard, wél echte wetenschapper Robbert Dijkgraaf, als heraut van de Koning. Willem-Alexander wist wel wat voor vlees hij in de kuip had.

Bij nader inzien is het misschien wel goed dat het opiniestuk van Vonk in het examen is opgenomen. Je wilt de leerlingen immers ook testen op hun vermogen tot kritisch lezen. In 2004 kreeg ik als examentekst een artikel getiteld 'Nederland bestaat niet meer', en door die boodschap ben ik toch ook bepaald niet geïndoctrineerd geraakt. Laten we daarom hopen dat de huidige lichting scholieren doorziet dat Vonks beweringen over vleeseters elk bewijs ontberen, dat ze welbeschouwd onzin zijn, ja, dat ze als een tang op een varken slaan.

Zeven dagen lang (162)

5 t/m 11 mei

ZONDAG Pitch invasion!
Matig dat de Dag van Diepe Rouw dit seizoen net op Bevrijdingsdag moet vallen. Geen feest dus, maar de gordijnen dicht en bidden voor betere tijden.
Allemaal leuk en aardig trouwens, kampioen worden, maar handhaving is natuurlijk vele malen intenser, zoals de beelden van de laatste seconden Huddersfield Town-Barnsley (2-2) bewijzen.

MAANDAG Libris Literatuurprijs
Aardig dat Clairy Polak het gebeuren mag presenteren, maar wat heeft ze in godsnaam voor outfit aangetrokken? De pyjama van de Kerstman?

DINSDAG Kindsoldaat
Omroep MAX heeft besloten geen afleveringen van Derrick meer uit te zenden nu bekend is geworden dat Horst Tappert bij de SS heeft gezeten. Treurig hoor. Die man heeft als inspecteur - samen met Harry - bovendien talloze moorden opgelost... als dat geen boetedoening is!

WOENSDAG DDR aan de Amstel
Johan Cruijff heeft zijn kille coup succesvol gepleegd, maar hij is nog steeds niet tevreden. Er zitten namelijk nog steeds mensen in de organisatie van de club die tijdens de revolutionaire strijd achter de uitspraken van Steven ten Have over Tscheu La Ling, de beoogde directeur, stonden: 'Ik heb tegen Ten Have gezegd: Vertel ons wie jou die onzin over Ling heeft verteld. Dan gaan we ons op die personen richten en laten we jou met rust. Maar hij wilde die namen niet geven.' Die mensen ('Ik ga geen namen noemen, die mensen weten zelf precies om wie het gaat.') moeten nu alsnog hun steun uitspreken voor La Ling - die helemaal nooit directeur is geworden -, eerder rust Cruijff niet.
Daar is een woord voor: gelijkschakeling. Aanpassing, gehoorzamen, totale overgave. Alleen jaknikkers en slaafse paladijnen worden getolereerd, iemand met een afwijkende mening wordt onmiddellijk opgespoord, aangegeven en kaltgestellt.

DONDERDAG Bekerfinale
AZ gaat dus Europa in. In het buitenland spreekt men hardnekkig van 'AZ Alkmaar'. Een clubnaam die uit slechts twee letters bestaat, dat is ook eigenlijk niet normaal. (Het komt volgens mij verder alleen in IJsland voor, daar heb je clubs als ÍA en KR.) AZ is de afkorting van Alkmaar Zaanstreek, het resultaat van een fusie tussen Alkmaar '54 en FC Zaanstreek in 1967. Normaliter wordt daar dan 'Combinatie' achtergezet. Het is maar goed dat dat in het geval van AZ niet is gebeurd. Zouden de toenmalige initiators van de fusie hebben voorzien dat 20 jaar later het eerste azielzoekerscentrum in Nederland zou worden geopend?

VRIJDAG 2e hemelvaartsdag
Heeft iemand eigenlijk al eens onderzocht hoeveel schade er aan de economie wordt toegebracht door mensen die ook de vrijdag na Hemelvaartsdag nog thuisblijven?

ZATERDAG Helmin Wiels
Naar verluidt werkt Tomas Ross al aan een thriller over de moord. De AIVD heeft het gedaan, samen met de FBI. Op het moment dat u dit leest is Ross al op de helft.

Edith Schippers deed een handreiking? Integendeel...

'Iedere kabinetscrisis die er niet is, daar ben ik blij mee. Maar als je een kabinet vormt met PvdA en VVD, dan weet dat je twee uitersten in het politieke spectrum met elkaar moet verbinden, en dat sommige maatregelen in de ene achterban wat minder vallen, en andere in de andere, en dat wisten we van tevoren.'

Aldus Edith Schippers (VVD) deze week voor de NOS-microfoon. De minister van Volksgezondheid reageerde op het aanhoudende gedoe in PvdA-kringen rond de strafbaarstelling van illegaliteit. Diederik Samsom moet alle zeilen bijzetten om deze in het regeerakkoord vastgelegde maatregel aan de leden te verkopen.

Het is een kwestie van uitruil: de VVD ging tegen haar zin akkoord met het kinderpardon, een vurige PvdA-wens, maar dan moesten de sociaaldemocraten gelijk oversteken door het speerpunt van de liberalen om illegaliteit strafbaar te maken te accepteren.

Alom worden de zinnetjes van Schippers nu echter uitgelegd als een 'handreiking' van de VVD aan de PvdA, de NOS voorop: 'De VVD'ers komen nu met een handreiking aan PvdA-leider Samsom om een kabinetscrisis te voorkomen.' De maatregel zou weer bespreekbaar zijn, open voor nieuwe onderhandelingen, een gul gebaar van liberale zijde om een kabinetscrisis te voorkomen.

Ik vind dat verbijsterend. De reactie van Schippers is toch zo klaar als een klontje, en het absoluut tegenovergestelde van een handreiking? De minister zegt exact hetzelfde als wat Samsom zijn hardhorende achterban steeds probeert uit te leggen: deze maatregel is ons onwelgevallig, maar dat is precies wat we konden verwachten met zo'n coalitie.

Schippers reageert eerder op Jetta Klijnsma's dreigen met een kabinetscrisis, drijft het zelfs op de spits: wij willen liever geen kabinetscrisis, maar als jullie je niet aan de afspraken houden, dan is het crisis. Dat is wat er staat.

Veel meer ben ik geïntrigeerd door een ander aspect van Schippers' reactie, de zinsnede 'twee uitersten in het politieke spectrum'. Het is nauwelijks tien jaar geleden dat PvdA en VVD in harmonie samenwerkten in de Paarse kabinetten, als naar het midden opgeschoven partijen, de PvdA eindelijk zonder de ideologische veren en de VVD door een koersverandering onder de linkse liberaal Dijkstal. Nu zijn we tien jaren van polarisering, populisme en politieke versplintering verder en staan beide partijen elkaar weer als vanouds naar het leven.

Dat lijkt vooral een VVD-dingetje. De liberalen zijn een echte rechtse partij geworden, of weer geworden, terug die hoek in gedreven door de PVV. Het 'redelijke alternatief' voor wat betreft de vreemdelingenparagraaf, zoals dat dan verkocht wordt.

Toch moet ook de ommezwaai die de PvdA sinds het opblazen van Balkenende-IV in februari 2010 heeft gemaakt niet onderschat worden. Cru gesteld: met Wouter Bos nog aan het roer was dit niet gebeurd. Sindsdien is de PvdA weer veel linkser, veel ideologischer geworden. Bos was een pragmaticus, een jongen uit het bedrijfsleven. Spekman en Samson zijn in hun hart nog altijd in de eerste plaats idealisten.

Samsom doet echt zijn best meer een pragmaticus, en dus een politicus te worden, maar daarvoor zit hij net bij de verkeerde partij, lijkt het wel. Het is veel moeilijker om idealisten pragmatisch te laten denken dan pragmatici idealen te laten verloochenen.

Steeds weer zien we de beelden voorbijkomen van die mevrouw op het PvdA-congres die Samsom smeekt niet akkoord te gaan met de maatregel: 'Het kan toch niet zo zijn dat mensen crimineel zijn puur doordat ze bestaan!' Dat is wansmakelijke retoriek.

Als ik geen kaartje heb en ik ga toch in de trein zitten, dan ben ik niet strafbaar omdat ik besta, maar omdat ik ergens zit waar dat zonder kaartje verboden is. Zo zijn deze mensen niet illegaal omdat ze bestaan, maar omdat ze ergens zijn waar ze wettelijk niet mogen zijn. Als we dat inhumaan vinden, dan moeten we zorgen dat die wet, die inderdaad niet functioneert, veranderd wordt.

Bijzonder ergerniswekkend zijn zulke pogingen de discussie naar oneigenlijke regionen te manoeuvreren. Hetzelfde geldt voor de 'Werkgroep Deportatieverzet' die de illegalen die in hongerstaking zijn gegaan 'ondersteunt' door het detentiecentrum waarin ze verblijven een 'concentratiekamp' te noemen.

De reportage die Nieuwsuur hier afgelopen woensdag over uitzond, is het droevigste wat ik ooit heb gezien. Vijf overjarige hippies op een hoop zand. De dikste slaat met een lepel tegen een koekenpan. Stel je voor: als schrepele illegaal laat je al dagenlang de gebakken eieren die je worden voorgezet onaangeroerd, en als je vervolgens naar buiten kijkt zie je een weldoorvoede actievoerder die uitgerekend met een koekenpan naar je staat te zwaaien. Probeer dan maar eens door te gaan met niet eten.

Jupiler League: niet degraderen maar promoveren

Met het omvallen van Haarlem (2010), RBC Roosendaal (2011), AGOVV Apeldoorn en SC Veendam (beide 2013) is de Jupiler League in korte tijd 20% van zijn clubs kwijtgeraakt. De competitie dreigt nu te bezwijken onder een tekort aan kritische massa. Het voortbestaan van de Juup zou zelfs op het spel staan.

Topklasse-trainers Jan van Dijk (Gemert) en André Wetzel (HBS) beweren in de laatste VI zelfs doodleuk dat de Jupiler League maar beter opgeheven kan worden.
Omdat er geen enkele Jupiler League-club meer zit te wachten op Jan van Dijk of André Wetzel moet die competitie maar opgedoekt worden zodat ze alsnog op het tweede niveau kunnen acteren.
Zo doorzichtig allemaal.

De staat van crisis is niettemin een feit. Traditioneel wordt als belangrijkste reden aangevoerd dat de eerste divisie in de praktijk geen degradatieregeling kent. Clubs zouden hierdoor niet geprikkeld worden zich constant te blijven verbeteren.
Dan maar een jaartje laatste, volgend jaar mogen we toch weer gewoon meedoen.

Wij zijn lang zo'n beetje het enige land met een gesloten systeem geweest. In 2009 voerde de KNVB een degradatie/promotie-regeling in tussen eerste divisie en de nieuw gevormde topklasse, maar die liep uit op een fiasco toen niemand bereid bleek te willen promoveren.
Ik geloof echter niet dat daar het grootste manco zit, ik geloof dat het werkelijke probleem precies aan de andere kant moet worden gezocht.

Het probleem van de Jupiler League is niet dat je er niet uit kunt degraderen, maar dat je er niet uit kunt promoveren.

Slechts de kampioen is verzekerd van promotie naar de eredivisie, de rest moet via play-offs met eredivisieclubs een ticket voor het hoogste niveau zien af te dwingen.
Er degradeert dus maar één club rechtstreeks uit de eredivisie naar het tweede niveau.
Dáárin zijn we uniek. In alle toplanden degraderen er meer. In Spanje: 3 rechtstreekse degradanten; Engeland: 3; Duitsland: 2; Italië: 3; Frankrijk: 3. Alleen België werkt ook met 1 rechtstreekse degradant, maar dat heeft met die algoritmische kampioenscompetitie zo'n krankzinnig systeem dat we dat land maar even buiten beschouwing laten.

In het seizoen 1989/1990 werd het nacompetitiesysteem ingevoerd dat tot op de dag van vandaag in de kern niet veranderd is: de nummers 16 en 17 van de eredivisie kruisen de degens met eerstedivisieclubs om handhaving te verzekeren.
Feitelijk is het een herkansing.
Daarvóór degradeerden er overigens wel gewoon elk jaar drie clubs uit de eredivisie. Sinds de invoering van het nacompetitiesysteem zijn er 23 seizoenen gespeeld (het huidige nog niet meegerekend); slechts in 3 van de 23 seizoenen degradeerden er daadwerkelijk 3 clubs, en in 6 seizoenen bleef het zelfs bij slechts 1 degradant.

Nu is het in de praktijk vaak zo dat degradatie uit de eredivisie naar de eerste divisie betekent dat een snelle  terugkeer vrijwel uitgesloten is. Traditieclubs als Go Ahead Eagles, Sparta en MVV bivakkeren inmiddels alweer vele jaren op het tweede niveau, en elk jaar dat promotie niet lukt wordt het lastiger.
Daardoor wordt de kloof tussen eredivisie en eerste divisie steeds groter.

Het nacompetitie/play-off-systeem moet zeker gehandhaafd blijven, maar dan met louter eerstedivisieclubs. Laat de nummers 16 t/m 18 uit de eredivisie direct degraderen en de nummers 2 t/m 9 uit de Jupiler League onderling strijden om twee promotieplekken.
Overigens moeten we dat sektarische zaterdagvoetbal afstoten. De voetbalcompetitie op gereformeerde basis, bij nader inzien zijn we daarin pas écht uniek. Prima hoor, voetballen op zaterdag omdat God anders boos wordt, maar de KNVB zou dat compleet moeten scheiden van de rest. Nu eisen zaterdagclubs doodleuk de zaterdag als speeldag wanneer ze tegen een normale club moeten spelen. Scheiding van kerk en speeldag!

Ook wordt wijd en zijd geklaagd over het contractsysteem. Pas als er met semiprofs mag worden gewerkt zullen we promotie overwegen! roepen de topklassers. Rond het faillissement van Veendam werd het verplichte werken met fullprofs eveneens als een van de redenen voor het debacle genoemd.

Hier wordt echter de eis minstens zestien contractspelers te hebben verward met zestien fullprofs. Ook een semiprof is een contractspeler. FC Oss werkt al twee seizoenen met semiprofs. Sinds de terugkeer in 2011 hebben de meeste spelers een semiprofcontract en werken ze ernaast, vaak in een andere functie bij de club of een sponsor.
Het is dus al prima mogelijk op semiprofbasis te werken, daar is geen reglementswijziging voor nodig.

Zeven dagen lang (161)

28 april t/m 4 mei

ZONDAG Zon-dag
Ook Christiaan Weijts is antiweeropportunist: 'De terrasstoelen rond de cafés druppelen langzaam vol, voor het eerst dit jaar, met mensen die hun jassen aanhouden ("zolang je uit de wind zit is het best te doen").' (Euforie, 2012, p. 136)

MAANDAG Worldwide Support
In een Journaal-item over de voorbereidingen op de troonswisseling op Curaçao komt ineens een kereltje in een FC Oss-shirt in beeld. Curieus! Hij draagt het shirt wel achterstevoren, maar niettemin: petje af.

(foto: @RoversRamon)

DINSDAG De klok horen luiden
'Jullie koning Trix was vandaag jarig en gaf een speech op zijn kasteel. Daarom zouden er allemaal braderieën in Amsterdam zijn, dacht ik. Maar dat viel tegen: er waren bijna alleen maar concerten in de binnenstad.'
(Een toerist uit Singapore, geciteerd op telegraaf.nl)

WOENSDAG Doug
Mijn favoriete sitcom The King of Queens is al een tijdje niet meer op de buis. Kom op, RTL5, of moet ik dhr. Meeuws een open brief laten schrijven? Dat werkt altijd.

DONDERDAG Benfica-Fenerbahçe
Ik word knettergek van dat onophoudelijke, snerpende gefluit van die Portugese fans.
Na een halfuur maar overgeschakeld naar het WK Snooker op de BBC. Doodstil en een heerlijk gortdroge commentator. Na een abominabele stoot: 'He missed it by the proverbial mile...'

VRIJDAG Provo Luuk
Metro-columnist Luuk Koelman - ook met 20 graden in coltrui -, roept weer eens om ingrijpen van de Kinderbescherming. Eerder ging hij al naar de rechter om de dochter van Diederik Samsom, nu had de Kinderbescherming prins Willem-Alexander op zijn 17de moeten redden.

ZATERDAG 4 mei
Prachtige toespraak van generaal b.d. Peter van Uhm tijdens de Nationale Dodenherdenking op de Dam. Kippenvel.

Dodenherdenking

Waren we het er eindelijk over eens dat de niet geheel brandschone Argentijnse schoonvader niet op 30 april bij de troonswisseling aanwezig mocht zijn, is er nu weer gedoe over het al dan niet herdenken van den Mof bij de Nationale Dodenherdenking op 4 mei.

Die discussie is inmiddels een traditie op zichzelf geworden, zoals het jaarlijks in december terugkerende gevit over het vermeend racistische karakter van kindervriend Zwarte Piet. Vorig jaar raakten de gemoederen oververhit toen een argeloze scholier het per gedicht wilde gaan hebben over zijn oom die als vrijwilliger in de SS had gediend.

Dit jaar is het opnieuw raak. Het Achterhoekse dorp Vorden wil op 4 mei ook tien Duitse soldaten herdenken die op de plaatselijke begraafplaats rusten, maar het Nationaal Comité 4 en 5 mei heeft dat nu verboden. 'Je moet op 4 mei niet de daders herdenken,' stelt het Comité. 

Maar daar is helemaal geen sprake van. Ten eerste betreft het daar in Vorden niet tien Duitse oorlogsmisdadigers, geen nazi's maar piepjonge jongens van wie is vastgesteld dat ze aan het eind van de oorlog onder dwang de Wehrmacht in moesten.

Belangrijker is echter dat we volgens mij bij de Dodenherdenking in wezen geen concrete personen, geen telbaar aantal mensen herdenken, maar een min of meer symbolische groep: de slachtoffers. Op 4 mei worden volgens de definitie van de Rijksoverheid 'de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog' herdacht - inmiddels uitgebreid tot 'de Nederlandse slachtoffers die sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in oorlogssituaties en bij vredesoperaties zijn omgekomen'.

Als we 'Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog' niet begrijpen als 'Nederlanders' maar als de slachtoffers die 'in Nederland' vielen, dan kunnen we daar ook de arme sloebers uit Duitsland onder scharen, die ook niets liever wilden dan een normaal leven leiden zonder al te veel gedoe, maar door Hitler de oorlog in werden gejaagd en in Nederland sneuvelden. 

Strikt genomen is dat ook nu al het geval. Het officiële memorandum luidt immers: 'Tijdens de Nationale Herdenking op 4 mei herdenken we allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.'

Die definitie lijkt echter weer te ruim, omdat alle omgekomenen hieronder vallen, en dus ook NSB'ers en Duitse daders. Het is natuurlijk onmogelijk om het goed/fout-onderscheid te verdisconteren in de definitie, dat is eerder iets uit het Loe de Jong-tijdperk, waarin het zwart-witdenken regeerde; sinds Chris van der Heijden weten we dat de Tweede Wereldoorlog grotendeels een 'grijs verleden' is.

Maar dat is allemaal theorie, in de praktijk is het nu ook al niet zo dat NSB'ers en andere landverraders op 4 mei herdacht worden, terwijl ze strikt genomen dus wel binnen de definitie vallen! Zo kunnen we dit ook toepassen op de kwestie van de Duitsers. We herdenken op 4 mei alle slachtoffers, en dus per definitie niet de daders.

Wie dan vervolgens binnen die groep vallen, welke personen er wel en niet herdacht worden, dat we niet precies weten wat de verhouding daders/slachtoffers was, dat is allemaal irrelevant omdat we geen concrete personen herdenken, althans niet van bovenaf gesanctioneerd. De een zal vooral aan zijn gesneuvelde grootvader denken, de ander aan zijn vergaste geloofsgenoten, en weer een ander staat in brede zin stil bij de gruwelen van oorlog en vervolging tussen '40-'45.

En daarom moet men in Vorden eigenlijk ook niet langs die tien graven gaan lopen, het algemene niet persoonlijk maken, maar een algemene herdenking voor de slachtoffers organiseren. Iedereen bepaalt dan voor zichzelf of hij ook twee minuten stil is voor die Duitse jongens. Ik hoop van wel, maar iedereen is dan vrij om te bepalen of hij daar klaar voor is. Vrijheid van gedachte en geweten, precies waar 4 mei voor staat.

Troonswisseling op tv

We leven in een oneven jaar, en dus zal de zomer EK-/WK-loos zijn. De kroningsdag kon echter moeiteloos het oranjegevoel evenaren, ook qua fascinerende televisieregistratie. Van de kick-off door Astrid Kersseboom en Rob Trip in hun glazen kubus om 09.00 uur tot de conclusies bij Pauw & Witteman even voor middernacht. Ik ging heen en weer tussen bewondering en verwondering.
De dag in 25 impressies.


Het hoogtepunt
De inauguratie in de Nieuwe Kerk. Het decor en de muziek. De toespraken en de rituelen. Waardig, statig, majesteitelijk.

Het symbool
Een oranje rookbom ter opluistering van de feestvreugde; mooi contrast met de witte rookbommen van 1980. De plaatsvervangende schaamte die ik altijd voelde bij het zien van die beelden is eindelijk rechtgetrokken.

Briljant bedacht
Het koningspaar en de kinderen vol met hun snufferds in de wind gezet tijdens het Koningslied, zodat ze er niets van hoefden te horen.

Mijn Koningsmoment
Zijn gestotter bij de balkonscène en het trekken met de kin in de Kerk. Liet mooi zien dat hij nerveus was en dus een mens.

Meest memorabele royal
De oliesjeik met de gigantische gouden kris voor zijn zaakje.

Mooiste royal
Prinses Letizia (mede namens mijn pa)

Interpretatie
Kofi Annan wordt tegengehouden bij het betreden van de Grote Kerk. 'Meneer, mag ik uw legitimatie even zien?'

Overmoedig geworden
Premier Rutte zwaait naar het volk. Ze kwamen niet voor jou, Mark.

Comeback kid
Tofik Dibi, gewezen Kamerlid, tegenwoordig prins in de Verenigde Arabische Emiraten. (BEELD)

Weerzien
Jan Peter Balkenende, meer en meer in de herinnering als bewonderenswaardig baken van rust in de woelige jaren 2002-2010.

Mooiste belofte
Willem-Alexander zweert 'de onafhankelijk van het Koninkrijk met al mijn vermogen te verdedigen'. En Herman van Rompuy hoort toe.

Heijne snapt het #1
'Laten we eerst maar eens zorgen dat de Fyra rijdt voordat we het Koningshuis hervormen.'

Weer ontroerd
Epke. En hij stond.

Kersseboompjes
'De vice-voorzitter van de Raad van State, Jan Hein Donner.' (Piet Hein; Jan Hein is al 25 jaar dood)
'Guusje Nederhorst.' (Ter Horst; Nederhorst is al 9 jaar dood)
'Prinses Catharina en Alex Brenninkmeijer' (Albert; Alex is die ombudsdwerg)

Beste keuze
De opperwetenschapper als heraut van de Koning.

Gotspe van de dag
De 'activiste' Joanna die bij haar arrestatie 'Noord-Korea!' roept en nadien dat ze 'monddood' wordt gemaakt.
Monddood. Ze mag al voor de derde keer bij P&W aanschuiven - zonder achternaam! - en speciaal voor haar was een heel plein was vrijgemaakt om te demonstreren. Zouden in Noord-Korea bij de festiviteiten rond het aantreden van Kim Jong-un ook speciale ruimten zijn gereserveerd voor demonstranten? Zo iemand zou uit opvoedkundig oogpunt één dag in Noord-Korea moeten worden gedropt, dan zou ze bij thuiskomst niet meer zulke onzin uitbraken.

Grootste vergissing
De politie die meldt dat het oppakken van de activiste een vergissing was.

Mooiste commentaar
Herman van Veen weet via een herinnering aan zijn overleden ouders en het verhaal van zijn ochtendlijke ontmoeting met de nieuwe generatie in één zin het verbindende karakter van deze dag te benadrukken.

Misvatting
'Het is goed te vermelden dat Paul de Leeuw verstandelijk gehandicapten salonfähig heeft gemaakt.' (Herman Pleij over de Jostibandboot)
Moet natuurlijk zijn: 'dat Paul de Leeuw het lachen om verstandelijk gehandicapten salonfähig heeft gemaakt'.

De grote afwezige
Waar was Rob de Nijs?

Heijne snapt het #2
'Ik ben een praktisch monarchist.'

Beste grap
'Alle twintig republikeinen die we konden vinden hebben we in de studio.' (Jeroen Pauw)

Mooiste moment
Hoe de bedwelmende bolero van Ravel en de pulserende ritmes van Armin van Buuren een machtige symbiose vormden - Hoog en Laag verenigd, het Verdrag van het Java-eiland - met het verrassingsbezoek van de kersverse Koning en zijn gevolg als kers op de taart. De ondergaande zon boven het kabbelende IJ, de overvliegende straaljagers. Toen was het helemaal af.

Afhaakmoment
En toen kwam André Rieu nog. Met begrafenismuziek.

Beste samenvatting
'Met zo'n monarchie heb je geen republiek meer nodig' (Sonja Barend bij P&W)