Zeven dagen lang (299)

24 t/m 30 oktober

MAANDAG Ce(n)suur

Waarom zie je eigenlijk nooit oude films op tv? Ik bedoel écht oude klassiekers. Citizen Kane, It's a Wonderful Life, Casablanca. Het gaat eigenlijk nooit verder terug dan Once Upon a Time in the West. Is zwart-wit not done of zo?

DINSDAG Rolkofferhel

De discussie over de gigantische drukte in de binnenstad van Amsterdam blijft een non-discussie zo lang men om de hete brij heen blijft draaien en de werkelijke oorzaak en dus ook de meest voor de hand liggend oplossing angstvallig verzwijgt: de coffeeshops. 

Of denkt burgemeester Van der Laan dat al die toeristen naar Amsterdam komen omdat het zo'n mooie stad is?

WOENSDAG Bijzondere beschrijving van een berk
'de perkamentachtige, thee-met-veel-melk-witte bast [...].'
Anton Valens, Het compostcirculatieplan, 2016, p. 57

DONDERDAG Acht keer tegen RKC

Tiende column voor Staantribune online: 'Competitief en aantrekkelijk'.

VRIJDAG Muziek
Gershon Kingsley*, 'Popcorn' (1969)

* Deze baas is vandaag 94 jaar oud geworden. Kingsley maakte dit nummer met de 'moog'-synthesizer en creëerde zo een van de eerste elektronische muziekplaten ooit. Zie ook de reportage uit 2011 in Top 2000 a gogo waarin hij zit te genieten van zijn oude werk.

ZATERDAG Oekraïnereferendum

'Weet u wat een vacuümbom is? [...] Europa moet eensgezind zijn tegen deze agressie, tegen Assad maar ook tegen Rusland, die op dit moment in Aleppo daaraan bijdraagt. Ik heb gewezen op Oost-Oekraïne, de Krim, en het grote belang dat Europa ook daar eensgezind is, en als Nederland het associatieakkoord afwijst is die eensgezindheid op dat belangrijke punt gebroken.'

Aldus Mark Rutte gistermiddag op een persconferentie. Behalve een schaamteloze leugenaar is MP Rutte dus ook een ranzige straatveger van zijn eigen straatje. Er is maar één iemand verantwoordelijk voor de huidige patstelling en dat is Rutte zelf. Als het geopolitiek werkelijk zo'n vaart loopt dan had hij tweehonderd dagen geleden meteen moeten zeggen: we hebben kennisgenomen van de uitslag van het referendum maar menen die toch naast ons neer te moeten leggen, en wel hierom. Dat was legitiem geweest, want het was een raadgevend referendum. Maar hij koos voor een niet-bestaande derde optie: niets doen, het voor zich uit blijven schuiven, zodat hij zich nu zo diep in de nesten heeft gewerkt dat hij zijn toevlucht moet nemen tot patjepeeërretoriek waar zelfs die van Poroshenko met z'n dreigementen over MH17 nog mild bij is. 

Bovendien: het was toch SLECHTS EEN HANDELSVERDRAG?? Daar werden de tegenstanders immers voortdurend mee om de oren geslagen: hoe kon je nu tegen handel zijn! Zo zien we ten enenmale dat de leugens die zo gretig aan het 'nee'-kamp werden toegeschreven vooral in het andere kamp te vinden waren en zijn.

ZONDAG Pinchhitter

Mijn artikel over een bijzondere voetbalwedstrijd op 2 december 1951 is verschenen op Literatuurmuseum.nl: Het legendarische debuut van Harry Mulisch.

Een punt achter De Punt

Vorige week was het een headline: een oud-marinier die in 1977 betrokken was bij de beëindiging van de treinkaping bij De Punt zou hebben verklaard dat het de bedoeling was dat geen van de kapers het zou overleven.

  Merkwaardig dat dit als groot nieuws wordt gepresenteerd, want het valt al te lezen in De Molukse acties (2015) van Peter Bootsma. Tot drie keer toe zelfs.

  Op bladzijde 256 zegt een marinier, 'Ruud': 'De commandant had gezegd dat het goed zou zijn als ze allemaal werden neergeschoten, doodgeschoten.'

  Op pagina 270 is commandant Kommer van de precisieschutters aan het woord: 'De Molukkers hadden geen schijn van kans. Op de compartimenten waar zij zaten of sliepen, werd het vuur uitgebracht. De kans dat ze dat zouden overleven, was bij voorbaat nul, gezien de hoeveelheid munitie die wij er als eenheid al in pompten.' Het was 'absoluut kansloos om dat te overleven'.

  En op dezelfde bladzijde zegt schutter Jan Boekelmans: 'Als er zoveel vuur wordt afgegeven op een trein - er zijn foto's van - is het toch uitgesloten dat het niet de bedoeling was om ze te doden?'

  Ik las De Molukse acties met extra interesse nadat een artikel in NRC Handelsblad deze zomer voor commotie zorgde. De journalist meende de hedendaagse islamitische terreurdreiging te kunnen bagatelliseren door erop te wijzen dat het in de jaren zeventig veel erger was, toen de Molukkers het terrorisme verzorgden.

  Er is al veel geschreven over de ongelooflijke slechtheid van de vergelijking, zeker in het licht van de onvergelijkbare historische contexten. Als de Molukkers al zo nodig met een partij uit het huidige conflict vergeleken moeten worden, dan eerder met de Koerden. In de Eerste Wereldoorlog streden de Koerden aan de zijde van de geallieerden. Hun werd een onafhankelijk of autonoom Koerdistan in het vooruitzicht gesteld, bezegeld in de Vrede van Sèvres, maar die belofte werd rap gebroken en de Koerdische gebieden werden verdeeld over Turkije, Syrië en Irak.

  De Zuid-Molukkers hadden zich altijd sterk verbonden gevoeld met Nederland en ook een enigszins bevoorrechte positie bekleed in ons Indië. Na de dekolonisatie werden tijdens een conferentie afspraken gemaakt om Indonesië als een federatie in te richten, met onder meer autonomie voor de Zuid-Molukken, maar Soekarno lapte het akkoord al gauw aan zijn laars en stichtte een eenheidsstaat.

  Dit zorgde met name voor de Molukse KNIL-soldaten, die nog trouw tegen de Japanners hadden gevochten, voor grote problemen. Ze kregen tijdelijk de status van militair van de Landmacht, maar toen ze begrijpelijkerwijs weigerden af te vloeien naar Indonesië kregen ze een dienstbevel om naar Nederland te komen, al hield de regering lange tijd vol dat dit een vrijwillige keuze was.

  Willem Drees verklaarde later dat de Molukkers 'zeer royaal ontvangen' werden en dat er 'bijzonder goed voor ze gezorgd' was. (18) Een idiote uitspraak; bij aankomst werden de Molukkers onmiddellijk ontslagen, in troosteloze barakken ondergebracht en aan het lijntje gehouden wat betreft de belofte van een eigen staat. Ze mochten ook niet werken omdat ze toch weer terug zouden gaan.

  Hun kinderen, de tweede generatie, begonnen zich vanaf eind jaren zestig te roeren, uit boosheid en onmacht om het leed hun ouders aangedaan. Enkelen radicaliseerden en kozen voor geweld.

  De toedracht en het verloop van de zes gijzelingen en kapingen (Wassenaar 1970, Wijster en Amsterdam 1975, De Punt en Bovensmilde 1977 en Assen 1978) worden in De Molukse acties nauwgezet beschreven.

  De meeste aandacht gaat daarbij uit naar de actie die de meeste doden tot gevolg had: De Punt. De kapers hadden een belangrijke les geleerd van de vorige treinkaping: geen executies van gegijzelden, want dat ondermijnt de onderhandelingspositie.

  In die onderhandelingen zijn door de overheid en de betrokken individuen grote fouten gemaakt. Er zijn toezeggingen gedaan die vervolgens niet werden nagekomen. Er werd een psychiater ingezet, nota bene, om met de kapers te onderhandelen. Hun werd een vrije aftocht beloofd, maar die belofte werd niet nagekomen, tot woede van kapers én gegijzelden. Er waren voorwaarden aan verbonden, maar dat had hij er niet bij verteld. De psychiater, Mulder, hierover: 'Een belofte is natuurlijk nooit sec een belofte. Dat is een primitief idee.' (227) Tja.

  Uiteindelijk besloten de vijf betrokken ministers tot een militaire aanval op de trein in de vroege ochtend van 11 juni. Minister-president Den Uyl en Harry van Doorn waren tegen, Dries van Agt, Max van der Stoel en Bas de Gaay Fortman voor.

  Zes van de negen kapers en twee gegijzelden kwamen om het leven, vier raakten er gewond.

  Waarom is de voor de hand liggende optie van een aftocht niet beproefd, al dan niet via een verplaatsing van de trein, zoals voorgesteld door een stafchef (230), al was het maar om de kapers naar een plaats te manoeuvreren waar ze met minder risico's overmeesterd konden worden?

  Vooral de rol van Van Agt, toen minister van Justitie, lijkt een dubieuze te zijn geweest. Hij schoffeerde de Molukse onderhandelaars en stond lijnrecht tegenover Den Uyl, die door wilde onderhandelen.

  Opmerkelijk is dat de besluitvorming op 10 juni 'in nevelen gehuld' is en dat er 'niets vastgelegd' is. (262) Het ligt voor de hand dat dit is gedaan om na afloop aansprakelijkheid te voorkomen, om rechtsvervolging te ontlopen.

  Ook de bewust vage term 'compartimentering' speelt hierbij een rol. Daarmee werd bedoeld dat moest worden voorkomen dat de kapers, die apart sliepen, zich tijdens de beschieting naar de gegijzelden in de coupés zouden kunnen begeven. Maar: 'Uit het in november 2014 gepubliceerde archiefonderzoek is wel komen vast te staan dat er meer gedeelten van de trein beschoten zijn dan alleen nodig was om gegijzelden en gijzelnemers van elkaar gescheiden te houden: álle gedeelten waar kapers vermoed werden, zijn immers intensief beschoten.' (342)

  Den Uyl sprak nog in 1987 van 'een executie'. Toen die uitspraak in 2000 opdook, noemde Van Agt dat desgevraagd 'volstrekt onjuist'. (262)

  Vandaag de dag is Van Agt binnen zijn partij, het CDA, een paria geworden, met zijn soms groteske inzet voor de 'Palestijnse zaak'. Eigenlijk is dat een bijzonder curieuze stellingname, bezien in het licht van zijn rol in de Molukse zaak. Die huidige strijd voor een Palestijnse staat, zou het een surrogaat zijn voor de strijd die hij in de jaren zeventig aan de verkeerde kant streed? Een vorm van boetedoening - het blijft toch een belijdende christen - voor een nooit uitgesproken maar wel degelijk knagend schuldgevoel? Misschien heeft Van Agt nooit een punt achter De Punt kunnen zetten.

Zeven dagen lang (298)

17 t/m 23 oktober

MAANDAG Alarm

De SGP wil de 'azaan', de islamitische gebedsoproep, verbieden. Gerard Reve over dit fenomeen in Brieven van een aardappeleter (1993), p. 51:

'Over godsdienst gesproken: ik heb een hotel - toevallig nog goed en schoon en niet duur ook, meer geluk dan wijsheid - vlakbij de Oude Moskee, is de kasjba, en elke dag bij zonsopgang, om 12 uur smiddags en bij zonsondergang klinkt er een geluid door de lucht, of acht mensen tegelijkertijd met kokend water worden overgoten, maar dat is de mezzanèn of hoe die heet, die van de minaret, met mikrofoon en luidspreker, tot gebed oproept, heel indrukwekkend maar ongelooflijk griezelig.'

DINSDAG Muziek
The John Barry Seven Plus Four, 'Hit and Miss' (1960)

WOENSDAG Trump

Mijn glazen bol zei me dat Donald Trump rond deze datum zou worden omgelegd.

Headline na het derde debat: 'Trump pleegt politieke zelfmoord.'

O, was dat het.

DONDERDAG Referendum

MP Rutte heeft het steeds over 'recht doen' aan de nee-stemmers, maar Marianne Thieme heeft gelijk: hij wil juist de ja-stemmer tegemoetkomen. De nee-stem heeft immers gewonnen, alles minder dan het niet-ratificeren van het verdrag is juist een schoffering van de nee-stemmer.

VRIJDAG Crisis

Urgent message voor Peter Bijvelds (dit paste niet meer op het spandoek):

Willy Boessen heeft zijn contract in Thailand niet verlengd en is beschikbaar. Bert Zwanenburg, die hem in 2014 de laan uitstuurde, is geen voorzitter meer, dus dat vormt geen belemmering. Boessens assistent is Robert van der Weert, oud-speler van TOP, dus Wels kan ook meteen wieberen. Nu of nooit!

ZATERDAG Scary

De grote cyberaanval van gisteren lijkt een test voor een veel grotere actie binnenkort. Veiligheidsexpert Bruce Schneier schreef het een maand geleden al: 'Someone is learining how to take down the Internet'.

ZONDAG Experts

'De experts zeggen dat de Brexit grote schade zal doen. Om deze profetie zichzelf te laten vervullen, doen in elk geval de experts in Brussel hun stinkende best.' (Martin Sommer)

Zeven dagen lang (297)

10 t/m 16 oktober

MAANDAG Muziek

Thunderclap Newman, 'Something in the Air' (1969)

DINSDAG Het verschil tussen Afrika en Europa

Waar het het warmst is is men het armst -

waar het het koudst is wordt men het oudst.

WOENSDAG Enkeltje

90-jarige vrouw op de radio bij Stand.nl naar aanleiding van de 'voltooid leven'-discussie: 'als ik een enkeltje Amsterdam neem bemoeit niemand zich er mee, maar als ik een enkeltje hemel wil bemoeit iedereen zich er mee.'

Nou mevrouw, als u een enkeltje Amsterdam neemt vrees ik dat dat indirect toch een enkeltje hemel zal blijken te zijn.

DONDERDAG Zimmerman

Of ik iets vind van de Nobelprijs voor Bob Dylan?

Daar vind ik iets van, maar los daarvan heb ik het sowieso altijd al lichtelijk absurd gevonden dat deze Nobelprijs naar schrijvers gaat. Andere Nobelprijzen - scheikunde, natuurkunde, geneeskunde - gaan naar wetenschappers, waarom die voor de literatuur dan niet naar literatuurwetenschappers.

Of consequent zijn en de Nobelprijs voor scheikunde niet aan Marie Curie maar aan polonium geven natuurlijk.

VRIJDAG Miserie
'Elk mens die hef zich 'n kruus te dragen
Opzich bennen die kruuzen precies eben groot
't Verschil is, de iene hef der iene van piepschoem
en de ander die hef 'm van lood'
Daniël Lohues, Allennig IV

ZATERDAG Weirdogan

In Turkije 'heeft het ministerie van Onderwijs 13.000 ton wiskundeboeken ter waarde van 14,6 miljoen euro verboden, omdat er bij opgaven voor meetkundige berekeningen de letters F en G worden gebruikt'.

Dit is dus niet De Speld hè, maar serieus nieuws. De vrienden van F. Timmermans c.s. hebben daarnaast ook nummerborden met de lettercombinatie FG uit de roulatie genomen en een onderzoek ingesteld naar mogelijke Gülen-sympathieën bij de eigenaren.

Dit is geen politiek meer, dit is een psychose.

Het trucje is door de geschiedenis heen al zo vaak toegepast: eerst wordt er een zondebok gezocht, daaromheen wordt een massapsychose gecreëerd, en dan kan het zuiveren een aanvang nemen. Te beginnen binnen de eigen gelederen.

ZONDAG Tweet van de week

Wie kerkklok 'tzelfde vindt als islamitische gebedsoproep heeft nog nooit de klok horen luiden, laat staan dattie weet waar de klepel hangt.

— Menno de Bruyne (@mennodebruyne) 14 oktober 2016

Jules Schelvis en John Demjanjuk

Van de vele prominente overledenen die 2016 reeds telt (het zijn er dit jaar uitzonderlijk veel, of lijkt dat maar zo?) greep de dood van Jules Schelvis mij bijzonder aan. Hij stierf 3 april jongstleden op 95-jarige leeftijd. De laatste jaren zag ik hem regelmatig op tv, met zijn lieve, wijze hoofd, kromme gestalte en broze stemgeluid.

  Onvermoeibaar bleef Schelvis het verhaal van de holocaust vertellen, memoreren, overdragen op de volgende generaties. Er reed een trein naar Sobibor (2012) was een groot succes, hij las het op veel plaatsen voor, begeleid door het Nationaal Symfonisch Kamerorkest, ook in Berlijn en Lublin. In 2015 registreerde de NOS het laatste optreden van Schelvis, in de Westerkerk te Amsterdam.

  Schelvis verloor zijn echtgenote Rachel en zijn schoonouders in Sobibor. Doordat hij zich opgaf om elders te werk gesteld te worden was hij de enige overlevende van de in totaal 3006 gedeporteerden van het transport dat op 1 juni 1943 vanuit Westerbork in het vernietigingskamp aankwam. Na nog eens zes kampen te hebben overleefd werd Schelvis in april 1945 door de Fransen bevrijd. Pas na zijn pensionering was hij in staat zijn ervaringen op schrift te stellen.

  Een ontmoeting in 1981 in Australië met Chaskiel Menche, een overlevende van de opstand in 1943 die was opgeroepen om te getuigen tegen de SS'er Karl Frenzel, commandant te Sobibor, vormde het keerpunt. Schelvis werd als Nebenkläger bij het proces betrokken, waardoor hij toegang kreeg tot alle documenten. De laatste 35 jaar van zijn leven zou hij zich vervolgens bezighouden met onderzoek naar Sobibor.

De genoemde opstand brak uit op 14 oktober 1943, vandaag precies 73 jaar geleden. Onder leiding van de krijgsgevangen Russische generaal Alexander Petsjerski smeedden enkele gevangenen een ontsnappingsplan. Met messen en bijlen wisten zij SS'ers en bewakers te doden. Een groot aantal gevangenen kon zo vluchten, 53 zouden het er levend afbrengen.

  Een bijzonder aspect van Sobibor was dat het bestierd werd door relatief weinig SS'ers, hoogstens tien tot vijftien tegelijk. Zij werden geassisteerd door zogenaamde 'Trawniki': krijgsgevangen Sovjets, veelal Oekraïners, die na een training in het Poolse dorp Trawniki in de vernietigingskampen als bewakers aan de slag gingen. In zijn grondige en gezaghebbende studie Vernietigingskamp Sobibor (1993, vijfde herziene druk 2004) schrijft Schelvis over hen (p. 54):

  'De Oekraïeners waren in het algemeen over-ijverige en fanatieke bewakers. Ze gebruikten, zonder verdere bevelen af te wachten, hun zwepen en de kolven van hun geweer om de naakte joden van de uitkleedplaats naar de gaskamers te jagen. Ze hadden in feite een actief aandeel in het vernietigingsproces. In de ogen van de Arbeitshäftlingen, die hen met Herr Posten moesten aanspreken, waren ze gevaarlijker dan SS'ers. Dat kwam door hun afhankelijke positie en omdat ze uitvoerders waren van bevelen om joden te mishandelen. Ze wilden daarbij tonen dat ze minstens zo hardvochtig waren als hun meesters.'

De bekendste van deze Oekraïners is ongetwijfeld John Demjanjuk, geboren Iwan Demjanjuk. Hij kwam overigens ter wereld op 3 april, de sterfdag van Jules Schelvis, een wat wrede coïncidentie. Het grote Demjanjuk-proces van 2010-2011 in München zal velen nog wel helder voor de geest staan. Schelvis trad er wederom op als Nebenkläger. Hij verzocht de rechtbank Demjanjuk schuldig te verklaren maar hem geen gevangenisstraf op te leggen, uit respect voor zijn - Schelvis' - humanistische ouders. Dat gebeurde ook: rechter Ralph Alt achtte Demjanjuk schuldig, veroordeelde hem tot vijf jaar maar bepaalde tevens dat hij na twee jaar voorarrest niet langer de cel in hoefde.

  Demjanjuk had al eerder terechtgestaan. In 1988 werd hij in Israël vervolgd omdat hij de beruchte beul van Treblinka zou zijn geweest die 'Iwan de Verschrikkelijke' genoemd werd. Hij werd ter dood veroordeeld, maar toen bleek dat deze Iwan de Verschrikkelijke in feite ene Iwan Marchenko was, werd hij door het Hooggerechtshof vrijgesproken. De Israëlische en Amerikaanse diensten hadden een kwalijke rol gespeeld door deze informatie aanvankelijk achter te houden.

  Demjanjuks aanwezigheid en medeplichtigheid aan meervoudige moord in Sobibor kon dus wel aangetoond worden. Rob Fransman, een nabestaande die net als Schelvis in München als Nebenkläger mocht spreken, noemt het vonnis in zijn reportageboek Het Demjanjuk-proces (2011) 'meesterlijk' (p. 182): 'Hij is schuldig verklaard, hij is veroordeeld, daar gaat het om. [...] Hoe de straf wordt uitgevoerd gaat ons niets aan. Door Demjanjuk te veroordelen, voldeed de rechtbank aan onze roep om recht. En door hem vrij te laten toonde datzelfde hof haar humaniteit die deze maatschappij gelukkig af en toe wel bezit.' Demjanjuk overleed in 2012 in een bejaardentehuis.

Dat hele Demjanjuk/Marchenko-verhaal blijft toch een intrigerende zaak. Wie zich verdiept in de kwestie stuit op enkele vreemde gegevens. Want wat vulde Demjanjuk in 1951 bij zijn visumaanvraag voor de VS in het vakje 'Maiden Name of Mother' in? 'Marchenko'. Dat is op zich al bijzonder curieus, zeker als dan blijkt dat de meisjesnaam van zijn moeder feitelijk 'Tabachuk' luidde. Volgens zijn advocaat kon Demjankuk zich de naam niet meer herinneren en vulde hij 'a common Ukrainian name' in.

  Of de naam Marchenko inderdaad een veelvoorkomende naam was weet ik niet, maar is het niet bijzonder eigenaardig dat een man die in 1988 voor Iwan de Verschrikkelijke wordt gehouden maar niet die persoon kan zijn omdat Iwan de Verschrikkelijke niet Demjanjuk maar Marchenko zou hebben geheten, in 1951 op een formulier over de meisjesnaam van zijn moeder heeft gelogen en daarbij uitgerekend de naam Marchenko blijkt te hebben ingevuld?

  Daar komt nog bij dat het niet geheel zeker is dat 'Iwan de Verschrikkelijke' inderdaad alleen maar in Treblinka werkte. Dit schrijft Schelvis namelijk (p. 54-56): 'De rechters in Hagen hebben in 1983 een vergeefse poging gedaan hem [Demjanjuk] nog tijdens het Sobiborproces te verhoren, omdat Bauer in 1962 getuigde, dat bij de gaskamers in Sobibor een Oekraïner met de voornaam Iwan, genaamd de Verschrikkelijke, dienst heeft gedaan.'

  Uit deze verklaring van Erich Bauer, een SS-man die na de oorlog op een rommelmarkt in Kreuzberg herkend werd door overlevende Samuel Lerer, blijkt dat er óók in Sobibor iemand moet hebben gediend die 'Iwan de Verschrikkelijke' werd genoemd. Dat zou betekenen dat er zowel in Treblinka als in Sobibor een bewaker met die bijnaam is geweest, maar dat zouden dan twee verschillende personen zijn geweest?

Enfin, dit zijn ook maar vragen van een belangstellende, we moeten er maar van uitgaan dat degenen die zich jarenlang met de rechtsvervolging hebben beziggehouden dit alles uitentreuren onderzocht hebben en er ook niet uit zijn gekomen. Over de 'echte' Iwan Marchenko is trouwens niet zoveel bekend. Hij zou voor het laatst gezien zijn in 1944 in Joegoslavië. Mogelijk is hij gesneuveld, mogelijk heeft hij nog jarenlang geleefd.

  In de documentaire Zolang wij leven... waarin Rob Fransman en zijn kleindochter Noa gevolgd worden terwijl zij Sobibor bezoeken, zegt Fransman dat hij blij is dat zij daar nog kunnen zijn. De joden zijn er nog, de nazi's zijn weg. De titel verwijst naar een Nederlands zinnetje dat in de liberale joodse traditie voorafgaand aan het het kaddisj-gebed wordt uitgesproken: 'Zolang wij leven, zullen zij leven.' 

  De hierboven gememoreerde Samuel Lerer overleed eveneens dit jaar, op 3 maart op 93-jarige leeftijd. En onlangs, op 6 augustus, stierf ook Philip Bialowitz, op 90-jarige leeftijd. Bialowitz speelde een belangrijke rol in de opstand, hij moest de eerste SS'ers in een hinderlaag lokken. Een van de leiders van de opstand had gezegd: als je het overleeft, leg dan getuigenis af, vertel de wereld van deze plek. Dat heeft Bialowitz gedaan, net als Schelvis. Ze zijn er nu niet meer, en het is nu aan ons om hen en wat zij vertegenwoordigden te blijven gedenken: zo lang wij leven, blijven zij leven.

Nederland na Trump of Clinton

Voor het tweede debat tussen de Amerikaanse presidentskandidaten ben ik niet opgebleven. De wekker ging om zes uur, anderhalf uur slaap na anderhalf uur satire die bittere ernst is leek me te gortig.

  's Ochtends las ik dezelfde onzin als de vorige keer. CNN wist weer te melden dat Clinton volgens de polls had gewonnen. Het was een peiling onder het kijkersbestand van CNN, dat voor het overgrote merendeel uit Democraten bestaat en dus was het geen geloofwaardige poll.

  Volgens het liveblog van de Volkskrant werd het ijzige debat 'toch met een positieve noot afgesloten'. Op de vraag of ze ook een positief punt van elkaar konden noemen antwoordde Clinton dat ze Trumps kinderen bewonderde. Dat is helemaal geen positieve opmerking, zoals ook Max Pam vandaag opmerkte: 'Als je goed luisterde naar wat Hillary eigenlijk zei, hoorde je volgens mij dit: "Jullie vader is een ongelooflijke lul, maar ik respecteer jullie omdat jullie zo stom zijn om die lul van een vader zo toegewijd te volgen".'

  Uiteraard ging het ook volop over 'pussygate'. De enorme verontwaardiging van de laatste dagen frappeerde me nogal. Eerlijk gezegd zou ik geschokter zijn geweest als er plotseling een geheime opname zou zijn opgedoken waarop Trump een hecht doortimmerde en goed onderbouwde visie op, ik noem maar iets, het gezondheidszorgstelsel ontvouwt. Dat verwachten we immers niet van hem, we verwachten juist domme, holle, botte frasen. Uitspraken over pussygrabbing beantwoorden perfect aan dat verwachtingspatroon.

  Enkele prominente Republikeinen trokken hun steun aan Trump in naar aanleiding van de teksten. Dus niet zijn politieke onervarenheid is het probleem, niet zijn ideeën of het gebrek daaraan, niet zijn soms misselijkmakende gedrag, niet zijn algehele incompetentie en ongeschiktheid, nee, dat was allemaal geen reden om Trump af te wijzen, maar wat machogebral uit 2005 opeens wel.

  Snappen ze bovendien niet dat hun verwerping van Trump juist koren op de molen is van diens electoraat? Hij is de anti-establishmentkandidaat, kiezers steunen hem juist uit afkeer van de incrowd waartoe ook die prominenten behoren.

  Hypocrisie is sowieso een enorme ergernis. Al die Hollywood-'sterren' die de staf breken over Trumps uitspraken over vrouwen. Hollywood of all places, het domein van 12 echtgenotes en 13 minnaressen. En dan zo'n Jerry Springer, die heel moreel verheven zit te twitteren: 'Hillary Clinton belongs in the White House. Donald Trump belongs on my show.' Hij is verdomme met zijn tokkietelevisie medeverantwoordelijk voor deze schertsvertoning. Daar was altijd de vraag of je naar acteurs zat te kijken of naar echte mensen - ik geloof dat er zelfs een rechtszaak aan is gewijd. Er is een hele generatie Amerikanen opgegroeid die geen onderscheid weet te maken tussen verzinsel en werkelijkheid. Trump is hun logische kandidaat.

  De ellende is natuurlijk dat Clinton het andere uiterste van het spectrum vertegenwoordigt: niet de totale politieke nitwit maar iemand die juist veel te goed thuis is in het schimmige politieke wereldje van machinaties, nepotisme en cliëntelisme - zie haar connecties met die doodenge George Soros.

  Interessant voor ons Europeanen was wat beide kandidaten met Syrië voorhadden. Clinton pleitte voor 'more leverage against the Russians', voor de inzet van Amerikaanse commando's, terwijl Trump juist Rusland wil steunen tegen IS en zich verder niet wil mengen in het interne conflict. Hij wil graag beste maatjes zijn met Poetin en zal niet meewerken aan een onderzoek naar Russische oorlogsmisdaden in Syrië.

  Je kunt je afvragen of Trump hiermee, zijn totaal verkeerde motieven ten spijt, de wereldvrede niet van de weeromstuit een dienst bewijst. De Russen dreigen nu de hele tijd met een nucleaire oorlog indien Amerika zich militair in het conflict zou storten. Trumps isolationisme kan dan de-escalerend werken.

  Aan de andere kant is Poetin natuurlijk de onberekenbaarheid zelve. Misschien grijpt hij het momentum juist aan om zijn invloedssfeer nog verder te vergroten, in de wetenschap dat hij van de VS geen tegenstand hoeft te verwachten en Europa zonder de VS weerloos is. Zo liet Trump al weten NAVO-bondgenoten zoals de Baltische staten niet onvoorwaardelijk te steunen bij een Russische inval. Overigens zijn ook de oliedomme provocaties van NAVO-zijde aan de oostgrens hier niet bepaald handig - dat mogen we niet veronachtzamen.

  Rusland roert zich inmiddels volop. Het verstevigt zijn greep op Syrië, opent een luchtmachtbasis in Egypte, onderhandelt over heropening van bases in Cuba en Vietnam en stationeert nu zelfs raketinstallaties voor kernkoppen in Kaliningrad met een bereik van 700 km - dat is al tot aan Berlijn. Bovendien is Poetin dikke maatjes geworden met islamofascist Erdogan. 

  De Amerikaanse presidentsverkiezingen gaan dus ook over de toekomst van Europa, waarbij beide kandidaten een gevaar vormen voor de vrede op het continent. Er zijn dan twee uitwegen mogelijk: 'Finlandisering', dat wil zeggen een verregaande meegaandheid met Rusland, of het sluiten van nieuwe allianties buiten de VS om, bijvoorbeeld met China. Er is ook een derde, nog veel onzekerder mogelijkheid: als volledig soevereine natiestaat buiten alle allianties en antagonismen blijven: een nexit. 

  Deze kwestie, die keuze, het zou dringend een kernthema moeten worden in de aanloop naar de komende parlementsverkiezingen in Nederland.

Volkskrant-columnist Peter Middendorp

Is Volkskrant-columnist Peter Middendorp een haatzaaier en een lasteraar, zoals Bert Brussen meent? De geruchtmakende column die Middendorp afgelopen zaterdag publiceerde doet het ergste vermoeden.

  De Leidse juriste en politicologe Machteld Zee schreef een proefschrift over zogenaamde 'shariaraden' in Groot-Brittannië, islamitische rechtbanken waar het shariarecht van toepassing is en niet de wetten van de seculiere rechtsstaat. In Heilige identiteiten. Op weg naar een shariastaat? vat ze haar onderzoek samen en pleit ze voor meer weerstand tegen islamistische invloeden en voor handhaving van het one law for all-principe om met name de positie van vrouwen te verbeteren.

  Voor het AD werd Zee over haar onderzoek geïnterviewd door Wierd Duk. Middendorp las het artikeltje van 700 woorden, stopte met lezen en kotste er een column uit.

  Het meest onwelriekende brokje uit de hoop: 'Net als in haar boek [...] leverde Zee geen voorbeelden bij haar beweringen, ook geen kleine illustraties.' Meer bewijs dat Middendorp dat boek helemaal niet gelezen heeft en dat hij inderdaad een lasteraar is, is niet nodig.

  Heilige identiteiten is één grote illustratie van islamisering. In het eerste hoofdstuk beschrijft Zee de historische achtergronden van met name de georganiseerde variant, vanaf het verbond tussen de Moslimbroederschap en de Saudische wahabisten, via de ideoloog Sayyid Qutb en de institutionalisering in de Organisatie voor Islamitische Samenwerking, tot het huidige paradigma van het 'middenwegislamisme', waarmee stap voor stap het shariasysteem moet worden geïmplementeerd in de diaspora. Alles keurig verantwoord met citaten en verwijzingen.

  In het tweede hoofdstuk beschrijft ze vervolgens hoe in haar ogen de dominante ideologie van het multiculturalisme, die sowieso een onbevooroordeelde bestudering van islamisering bemoeilijkt, bijdraagt aan de toenemende invloed van fundamentalisme en de opkomst van de sharia als parallel rechtssysteem.

  Het derde hoofdstuk tot slot is een 35 pagina's lang praktijkvoorbeeld: de gang van zaken bij shariaraden in Engeland, waartoe Zee bij hoge uitzondering toegang kreeg om veldonderzoek te doen, en de dubieuze vergoelijking ervan door gezaghebbende publieke stemmen.

  Heilige identiteiten geeft dus een beschrijving van een problematisch fenomeen (observatie), waarvoor oorzaken en verklaringen worden gegeven (analyse en interpretatie) en oplossingen worden voorgesteld (aanbevelingen). Over de duiding en de aanbevelingen kan vervolgens gediscussieerd en gedebatteerd worden, waartoe overigens genoeg aanleiding is (bijvoorbeeld over haar terminologie). Gelukkig gebeurt dit ook, maar niet door Middendorp. Hij ontkent dat er een probleem is, sterker nog: hij ontkent überhaupt de observaties!

  Zijn lasterlijke aantijging brengt hem er zelfs toe Zee een slechtere wetenschapper dan fraudeur Diederik Stapel te noemen. Hij kent eigenlijk maar één nog slechtere: Thierry Baudet, aan wie hij beweringen toeschrijft waarvoor je niet eens het proefschrift van de man hoeft in te kijken om te snappen dat ze er niet in kunnen staan, zoals over de correlatie tussen Merkels beleid en geweld tegen vluchtelingen: de migrantencrisis begon in april 2015, De aanval op de natiestaat verscheen in 2012. Ik heb het boek toch maar even opengeslagen. Angela Merkel komt er één keer in voor: met haar uitspraak dat de multiculturele samenleving mislukt ('gescheitert') is...

  Zo gaat hij maar door, deze Middendorpsgek. Hoe hebben Zee en Baudet het tot doctor kunnen schoppen? roept hij vertwijfeld uit. Ze blijken beiden te zijn gepromoveerd bij Paul Cliteur en Afshin Ellian. Aha, concludeert hij triomfantelijk, hun academische papieren 'krijgen ze van elkaar'! Op zich al een kromme redenering van heb ik jou daar, want als ik en mijn buurvrouw allebei bij professor X promoveren, dan krijgen we onze bul niet van elkaar maar gewoon ieder voor zich van professor X. Belangrijker echter is dat noch Zee noch Baudet bij Ellian is gepromoveerd.

  En dus moest de Volkskrant 's maandags alweer rectificeren. Niet de eerste keer in het geval van Middendorp. Hij verzamelt rectificaties zoals Rutte-II moties van wantrouwen. Ooit haalde hij het in zijn hoofd te beweren dat joden heus niet met veewagons uit Westerbork werden weggevoerd maar met gewone passagierstreinstellen. Je moet maar durven.

  Ook de journalist moest nog aan de schandpaal: 'Een andere vraag - hoe krijgen zij hun onwaarheden ook nog eens de publieke ruimte in? - is nu ook meteen beantwoord.' Wierd Duk is de dader, en dan via Cliteur, Leon de Winter en Theodor Holman, 'op wier ruggen Duk geklommen is, anders kon je hem niet zien'. (Eerst stond er nog 'op wiens ruggen'; soms worden rechtzettingen al stilzwijgend door de redactie doorgevoerd - je kunt wel aan de gang blijven zullen ze daar hebben gedacht.)

  Neem even notitie: Wierd Duk, vanwege zijn reportages uit Tsjetsjenië reeds in 1999 laureaat van de Anne Vondelingprijs, toen Middendorp nog duimen zat te draaien in de provincie, zou zich over de ruggen van de drie genoemde heren hebben opgewerkt.

  Een nog smeriger brokje is de implicatie dat Duk een soort facilitator van rechtse prietpraat zou zijn. Die arme Duk had nog wel aan Zee gevraagd: 'Vreest u de kritiek? U zult ongetwijfeld in het rechtse kamp worden gedrukt', niet beseffende dat zelfs hém dat als vragensteller zou overkomen.

  Het grappige is dat dit alles precies zo wordt voorspeld door Zee zelf (p. 94-95). Wie zich werkelijk verdiept in de materie en vervolgens kritisch is op de effecten van islamisering zal onmiddellijk worden weggezet in de duistere rechtse hoek door mensen die zelf te lui of bevooroordeeld zijn om zich in te lezen. Maar die voorspelling heeft Middendorp dus niet gelezen, omdat hij te lui en te bevooroordeeld is.

  'Ik laat me niet islamiseren', bluft hij ook nog ergens. Stoere praat. Middendorp is als de man in de metro die naar de jihadist met bomgordel roept: 'Ik laat mij niet opblazen!' Alsof je zoiets zelf in de hand hebt. En dan is, zoals Zee al aangeeft, het terrorisme nog slechts één aspect van islamisering. Veel giftiger is de sluipende variant, die handig inspringt op de neiging tot 'zelfislamisering', zoals Bas Paternotte het noemt: 'de eigen normen en waarden worden verkwanseld onder het mom van tolerantie terwijl er op dat vlak nul wederkerigheid is.'

  Zo is een van de grote mysteries van deze tijd dat fanatieke voorvechters van vrouwenrechten plotsklaps al hun idealen opzij zetten als de islam ter sprake komt. Ze worden daardoor medeplichtig aan de sluipende islamisering van de samenleving en zetten daarmee uitgerekend de zwaarbevochten vrouwenrechten op het spel. Jolande Withuis legt het allemaal overtuigend uit. Heilige identiteiten is in de kern een feministisch geïnspireerde oproep tot weerbaarheid en een waarlijke 'suffragette-mentaliteit (m/v)'.

   Peter Middendorp heeft er allemaal geen boodschap aan, hij heeft zijn oordeel al klaar en deinst er niet voor terug een jonge wetenschapper met leugens en verdachtmakingen in de hoek te zetten. Daarbij besmeurt hij niet alleen Machteld Zee maar ook een heel contingent anderen die er met de haren worden bijgesleept, tot aan de journalist die de onderzoeker over haar onderzoek laat vertellen. Al die mensen worden door Middendorp op grove wijze geschoffeerd. Hij is dus een schoffeerder, zo luidt het antwoord op mijn openingsvraag. Maar omdat dat een niet-bestaand woord is lijkt 'schoft' me een prima alternatief.

Zeven dagen lang (296)

3 t/m 9 oktober

MAANDAG MP Rutte

Sywert snapt niet dat Jan Roos en Bart Nijman boos zijn op Rutte. Nederland gaat het Oekraïne-verdrag niet ratificeren, dat is toch precies wat ze wilden?

Het punt is dat Rutte op basis van de uitslag de goedkeuringswet had kunnen intrekken óf de uitslag naast zich neer had kunnen leggen. Dat waren de twee legitieme opties. Hij stelde zijn keuze echter keer op keer op keer uit onder verwijzing naar een zelfbedachte derde optie: onderhandelen in Brussel om 'recht te doen aan' de nee-stem, wat dat dan ook moge betekenen. Nu blijkt echter dat hij al die maanden niet of nauwelijks iets heeft ondernomen. Dat onderhandelen was een grove leugen, de zoveelste van Mark Pinokkio. En daarom zijn Roos en Nijman terecht verontwaardigd.

DINSDAG H.-W. Hofs

Slechts 5 graden en een snijdende oostenwind. Onthoud het, mensen, voor als het straks in november aangenaam weer mocht zijn en de NOS weer met een klimaathysterisch item komt.

WOENSDAG Harmonicabus

Negende column Staantribune online: 'Abnormalisatie'

DONDERDAG Aan Jeroen Pauw

Jan Dijkgraaf ergerde zich ook dood aan het belachelijk maken van John de Wolf in Pauw: 'Ooit was jouw omroep, de VARA, er voor de arbeider. Zit er eindelijk weer eens eentje aan tafel, een echte, wordt ie zo behandeld.' Schande!

VRIJDAG Muziek
Boz Scaggs, 'What Can I Say' (1976)

ZATERDAG Koempel aan de lijn

Eens in de zoveel tijd word ik opgebeld door iemand van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dat is altijd iemand met een zwaar Limburgs accent. Het CBS bleek dan ook gevestigd in Heerlen. Dankzij de lectuur van het prachtige boek In en onder het dorp. Mijnwerkersleven in Limburg (2012) van Wiel Kusters weet ik nu ook waarom (p. 134-136): 'Met de ondergang van de mijnindustrie ontstond in Limburg vanaf 1966 een groot werkgelegenheidsprobleem. Er kwamen zo'n 45.000 directe en 30.000 indirecte arbeidsplaatsen te vervallen. Een aantal mijnwerkers, omgeschoold tot metaalarbeiders, zocht in 1968 zijn toevlucht in de nieuwe, door de staat van een grote startsubsidie voorziene personenautofabriek van DAF in Born, die werk bood aan vijfduizend man. Ook op administratief gebied werd in de regio nieuwe werkgelegenheid geschapen. Zo opende het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds in 1968 een dependance in Heerlen, waar in 1974 ook een nevenvestiging van het Centraal Bureau voor de Statistiek werd gevestigd.'

ZONDAG Uitlaatklep

'De afgelopen jaren zijn er in het geheim tientallen gevechten geweest in bossen en weilanden, heeft het programma Nieuwsuur ontdekt. Voetbalhooligans maken afspraken om op de vuist te gaan.' (NOS)

Hoezo ontdekt? Alsof het hier de vruchten van onderzoeksjournalistiek betreft. Dit weet iedereen die even vijf minuten op internet en YouTube kijkt. Het is een logisch gevolg van de toegenomen veiligheidsmaatregelen in en om de stadions. Engeland heeft het ook meegemaakt: het hooliganisme verplaatst zich naar andere locaties.

Zeven dagen lang (295)

26 september t/m 2 oktober

MAANDAG Erdogan

Die Joost Lagendijk nomineert zich wel even voor de naïviteitsprijs zeg. Er worden in Turkije vele duizenden mensen opgepakt of ontslagen op basis van alleen maar een vage verdenking banden te hebben met de Gülen-beweging. Híj is verbonden aan een openlijke Gülen-universiteit en is dan nog 'verbaasd' dat hij in de kraag gevat wordt. Lagendijk is oud-GroenLinks-politicus, dus dat verklaart een boel, maar zó veel naïviteit...

DINSDAG USA2016

Opgebleven voor het debat Clinton-Trump. Een treurigmakende ervaring. Het was niet eens een echt debat, om de beurt een verhaaltje vertellen is iets anders dan op het scherp van de snede debatteren. Trump raaskalde er maar op los, nooit werd hij concreet. Hij was in de aanloop naar het debat campagne blijven voeren, Clinton had zich teruggetrokken om zich te prepareren. Ze noemde dat zelfs 'voorbereiding op het presidentschap'. Een tragisch misverstand. Het gedisciplineerd instuderen en machinaal opdreunen van door je team geschreven teksten maakt je nog geen geschikte kandidaat, daarvoor is ook het kweken van vertrouwen van belang, de kiezers het gevoel geven dat er naar ze geluisterd wordt. Dat doet Trump veel slimmer, jammer alleen dat hij dan weer te onberekenbaar, onervaren en over de volle breedte ongeschikt is om een goede president te zijn.

WOENSDAG Muziek
Jackson Browne, 'Late for the Sky' (1974)

DONDERDAG Aanrader

De fotografie beleefde na 1850 haar grote doorbraak en de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) was dan ook de eerste grote oorlog waarvan op vrij grote schaal foto's zijn gemaakt. De website van de Amerikaanse National Archives and Records Administration (archives.gov) heeft een speciale pagina waarop ruim 200 foto's te bekijken zijn. Indrukwekkend.

VRIJDAG Reclame

Neem je dochter dan ook niet elke keer mee als je naar de Gamma gaat, Rik van Sesamstraat.

ZATERDAG Gekwetter en gesnater

Vandaag was het nationale trekvogelteldag. De graspieper werd het vaakst geteld, voor de vink en de spreeuw.

Zelf telde ik vooral heel veel uilskuikens en domme ganzen. Maar misschien kijk en lees ik gewoon te veel nieuws en opinie.

ZONDAG Referendum

Merkwaardige avond. Eerst in het achtuurjournaal heet van de naald het nieuws dat de referendumuitslag van 6 april 'zonder gevolgen' blijft omdat premier Rutte in Brussel geen steun heeft gevonden voor aanpassingen aan het verdrag met Oekraïne.

En nota bene: 'Veel werk heeft hij daar ook niet van gemaakt, zeggen bronnen in Brussel tegen de NOS.' Rutte doet zijn nieuwe bijnaam Pinokkio dus weer eer aan, want de grote leugenaar heeft maandenlang de schijn opgehouden dat hij in Brussel onvermoeibaar aan het onderhandelen was.

De NOS meldt voorts dat het associatieakkoord zonder Nederland toch gewoon doorgaat, wat feitelijk onjuist is, want in strijd met artikel 486 van het verdrag: verdrag pas van kracht als alle landen ratificeren.

Korte tijd later komt de Rijksvoorlichtingsdienst met een interventie: berichtgeving NOS 'klopt niet', kabinet is nog steeds op zoek naar een oplossing die 'recht doet' aan de nee-stem en niet ratificeren door Nederland betekent dat verdrag in huidige vorm van tafel is.

Zonder Nederland moet er een nieuw verdrag komen, Omtzigt legt het kraakhelder uit: '85% van het Oekraïne-verdrag is exclusieve bevoegdheid EU. Dat kan in nieuw verdrag. Alleen ratificatie EU en Oekraïne nodig.' (1) 'Voor de andere 15% (waar de meeste controversiële stukken zitten) kunnen 27 EU landen en Oekraïne apart verdrag zonder Nederland en EU sluiten.' (2)

En dat is precies de insteek van de nee-stem: handel is prima, maar geen militaire allianties die alleen maar meer olie op het vuur gooien. 

Versplintering

De recente opkomst van de partijen Voor Nederland (VNL; met Jan Roos als lijsttrekker) en Forum voor Democratie (FvD; van Thierry Baudet) wierp in de media de vraag op of die partijen wel van toegevoegde waarde zijn en of door die 'versplintering' het politieke landschap niet langzamerhand door veel te veel partijen overwoekerd raakt.

  'Versplintering is nooit goed', zei Diederik Samsom maandag bij Pauw. Voor míj op links is het niet goed, bedoelde hij waarschijnlijk. Zijn electoraat neemt immers massaal de wijk naar de linkse splinterpartijen van Erdogan-lakei Kuzu en Obama-wannabe Klaver.

  Op rechts zijn nieuwkomers geen probleem maar een kans. Er is een groot potentieel aan rechts georiënteerde kiezers die tot voor kort alleen konden kiezen uit de VVD en de PVV, tussen de grote leugenaar en gratuite sorry-zegger Mark Rutte en de minderminderminderman Geert Wilders. Een te grote PVV is een probleem, en niet alleen omdat de PVV een ondemocratische partij is met even onzinnige als waanzinnige ideeën als een Koranverbod en het sluiten van de moskeeën. Een te grote PVV bemoeilijkt coalitievorming, want niemand wil met de PVV een alliantie aangaan en de PVV wil trouwens ook met niemand samenwerken.

  Er is bovendien een grote groep kiezers die nu overwegen PVV te gaan stemmen, niet omdat ze nu zo geporteerd zijn voor de standpunten van de PVV maar omdat ze hun zakken vol hebben van de traditionele partijen, van het 'establishment'. Een proteststem zogezegd. Er is daar dus ruimte voor een redelijker alternatief, voor partijen die daarnaast ook makkelijker allianties kunnen aangaan. Een gat waarin bijvoorbeeld het Forum voor Democratie van Baudet zou kunnen springen.

  Sinds deze denktank afgelopen zondag bekendmaakte deel te nemen aan de verkiezingen van 15 maart 2017, kwam er veel kritiek. Opmerkelijk daarbij was dat de meeste aanvallen waren gericht op de persoon Baudet en niet op de partij FvD. Bas Heijne betreurde een paar maanden geleden in een van zijn columns dat een aantal van de belangrijkste 'tegenstemmen' in het debat, zij met oprechte zorg over 'het verzwakken van de natiestaat in tijden van globalisering' en met 'bedenkingen bij het al te blijmoedige multiculturalisme', begonnen te radicaliseren. Hij noemde geen namen, maar vermoedelijk doelde hij daarmee ook op Baudet, die in zijn boek De aanval op de natiestaat naar derde wegen zocht maar inmiddels wel erg tegen de PVV aanschurkte. In dat licht bezien is het gunstig dat Baudet is gederadicaliseerd en met een eigen programma komt.
  De fixatie op de persoon blijft echter groot. Een aantal usual suspects opende meteen vanuit hun schuttersputjes het vuur. Zo werd Baudet op de radio de grond ingeboord door de onvermijdelijke Chris Aalberts. Dat maakt het meteen al ongeloofwaardig. Je moet nooit op het oordeel afgaan van een rancuneuze afgewezen aanbidder. Iets vergelijkbaars geldt voor een zekere Mihai Martoiu Ticu, een Joop-scribent die tot op het enge af geobsedeerd is door het fenomeen Baudet.

  Onder de gordel was ook een stuk in NRC Handelsblad. Een van de auteurs was Wilmer Heck, die eerder een andere initiator van het referendum dezelfde behandeling gaf en die het bestond Molukkers tot een soort IS avant la lettre te bombarderen. Het ging dit keer over de personen met wie Thierry weleens heeft verkeerd of toch op zijn minst op de foto is gegaan. Dat hij ook een boek schreef met nationale knuffelbeer Geert Mak lieten ze wijselijk ongenoemd - paste niet in het guilt by association-straatje.

  Ook boos, maar uit oprechter motieven, was Bart Nijman van GeenStijl, die met Baudet en Roos succesvol samenwerkte rondom het Oekraïne-referendum. Hij betichtte zijn voormalige kompanen van 'opportunisme' en 'ijdelheid' en betreurde het dat een onafhankelijk democratisch initiatief nu al geofferd wordt op het aambeeld van de politiek.

  Er volgden een aantal afbraakartikelen op GeenStijl. Opvallend was dat veel reacties in de panelen totaal niet aansloten bij de teneur van die stukken. 

  '"Er is geen alternatief voor de PVV", is hier lang geroepen. Dat is er nu wel.' 

  'Eindelijk een rechtse partij die niet alleen maar onhoudbare beloftes doet. FvD heeft wel de punten die Geenstijl al jaren zelf loopt te verkondigen.' 

  'Deze nieuwe partij staat PRECIES voor de zaken waar GS zich altijd heeft hardgemaakt en heeft intelligente mensen binnen boord weten te halen met vernieuwende ideeën. En wat doet GS? Afzeikon!'

  Volgens Nijman vergeten Roos en Baudet dat GeenPeil zo succesvol was omdat het van buiten de Haagse arena kwam. Voor Baudet was de afwikkeling van het referendum - het tergende uitstel- en afstelgedrag van de premier - echter een eyeopener: werkelijke verandering zal toch van binnenuit moeten komen.

  Ruben L. Oppenheimer monteerde onder de beelden van Baudets aankondiging de woorden van Hans van Mierlo uit 1966. Het filmpje laat aldus mooi zien hoezeer FvD in 2016 een radicale vernieuwing van het vastgeroeste partijsysteem ambieert zoals D66 dat vijftig jaar geleden ook deed. Geerten Waling schreef een goed stuk over de noodzaak van zulke democratische experimenten: 'Het concept "politieke partij" verandert van rol, vorm en functie. [...] Democratie is nu eenmaal zo mooi door de voortdurende mogelijkheid tot verandering. Dat betekent niet dat er iets moet veranderen. Slechts dat er iets te kiezen moet zijn.'

  Gelukkig verscheen er naast het schimpstuk ook een fatsoenlijker artikel in de NRC over de kansen van Baudet en zijn FvD. Daaruit blijkt zonneklaar dat de persoonlijkheid van de lijsttrekker er uiteindelijk helemaal niet zo toe doet. Een inhoudelijk onderscheidend programma en een overtuigend optreden in de televisiedebatten blijken doorslaggevend voor de gemiddelde kiezer. Van het eerste lijkt voldoende sprake. De kans dat Baudet wordt uitgenodigd door RTL en NOS is echter niet zo groot. Krijgt hij zo toch gelijk met zijn kritiek dat de media onderdeel zijn van het partijkartel?