Versplintering

De recente opkomst van de partijen Voor Nederland (VNL; met Jan Roos als lijsttrekker) en Forum voor Democratie (FvD; van Thierry Baudet) wierp in de media de vraag op of die partijen wel van toegevoegde waarde zijn en of door die 'versplintering' het politieke landschap niet langzamerhand door veel te veel partijen overwoekerd raakt.

  'Versplintering is nooit goed', zei Diederik Samsom maandag bij Pauw. Voor míj op links is het niet goed, bedoelde hij waarschijnlijk. Zijn electoraat neemt immers massaal de wijk naar de linkse splinterpartijen van Erdogan-lakei Kuzu en Obama-wannabe Klaver.

  Op rechts zijn nieuwkomers geen probleem maar een kans. Er is een groot potentieel aan rechts georiënteerde kiezers die tot voor kort alleen konden kiezen uit de VVD en de PVV, tussen de grote leugenaar en gratuite sorry-zegger Mark Rutte en de minderminderminderman Geert Wilders. Een te grote PVV is een probleem, en niet alleen omdat de PVV een ondemocratische partij is met even onzinnige als waanzinnige ideeën als een Koranverbod en het sluiten van de moskeeën. Een te grote PVV bemoeilijkt coalitievorming, want niemand wil met de PVV een alliantie aangaan en de PVV wil trouwens ook met niemand samenwerken.

  Er is bovendien een grote groep kiezers die nu overwegen PVV te gaan stemmen, niet omdat ze nu zo geporteerd zijn voor de standpunten van de PVV maar omdat ze hun zakken vol hebben van de traditionele partijen, van het 'establishment'. Een proteststem zogezegd. Er is daar dus ruimte voor een redelijker alternatief, voor partijen die daarnaast ook makkelijker allianties kunnen aangaan. Een gat waarin bijvoorbeeld het Forum voor Democratie van Baudet zou kunnen springen.

  Sinds deze denktank afgelopen zondag bekendmaakte deel te nemen aan de verkiezingen van 15 maart 2017, kwam er veel kritiek. Opmerkelijk daarbij was dat de meeste aanvallen waren gericht op de persoon Baudet en niet op de partij FvD. Bas Heijne betreurde een paar maanden geleden in een van zijn columns dat een aantal van de belangrijkste 'tegenstemmen' in het debat, zij met oprechte zorg over 'het verzwakken van de natiestaat in tijden van globalisering' en met 'bedenkingen bij het al te blijmoedige multiculturalisme', begonnen te radicaliseren. Hij noemde geen namen, maar vermoedelijk doelde hij daarmee ook op Baudet, die in zijn boek De aanval op de natiestaat naar derde wegen zocht maar inmiddels wel erg tegen de PVV aanschurkte. In dat licht bezien is het gunstig dat Baudet is gederadicaliseerd en met een eigen programma komt.
  De fixatie op de persoon blijft echter groot. Een aantal usual suspects opende meteen vanuit hun schuttersputjes het vuur. Zo werd Baudet op de radio de grond ingeboord door de onvermijdelijke Chris Aalberts. Dat maakt het meteen al ongeloofwaardig. Je moet nooit op het oordeel afgaan van een rancuneuze afgewezen aanbidder. Iets vergelijkbaars geldt voor een zekere Mihai Martoiu Ticu, een Joop-scribent die tot op het enge af geobsedeerd is door het fenomeen Baudet.

  Onder de gordel was ook een stuk in NRC Handelsblad. Een van de auteurs was Wilmer Heck, die eerder een andere initiator van het referendum dezelfde behandeling gaf en die het bestond Molukkers tot een soort IS avant la lettre te bombarderen. Het ging dit keer over de personen met wie Thierry weleens heeft verkeerd of toch op zijn minst op de foto is gegaan. Dat hij ook een boek schreef met nationale knuffelbeer Geert Mak lieten ze wijselijk ongenoemd - paste niet in het guilt by association-straatje.

  Ook boos, maar uit oprechter motieven, was Bart Nijman van GeenStijl, die met Baudet en Roos succesvol samenwerkte rondom het Oekraïne-referendum. Hij betichtte zijn voormalige kompanen van 'opportunisme' en 'ijdelheid' en betreurde het dat een onafhankelijk democratisch initiatief nu al geofferd wordt op het aambeeld van de politiek.

  Er volgden een aantal afbraakartikelen op GeenStijl. Opvallend was dat veel reacties in de panelen totaal niet aansloten bij de teneur van die stukken. 

  '"Er is geen alternatief voor de PVV", is hier lang geroepen. Dat is er nu wel.' 

  'Eindelijk een rechtse partij die niet alleen maar onhoudbare beloftes doet. FvD heeft wel de punten die Geenstijl al jaren zelf loopt te verkondigen.' 

  'Deze nieuwe partij staat PRECIES voor de zaken waar GS zich altijd heeft hardgemaakt en heeft intelligente mensen binnen boord weten te halen met vernieuwende ideeën. En wat doet GS? Afzeikon!'

  Volgens Nijman vergeten Roos en Baudet dat GeenPeil zo succesvol was omdat het van buiten de Haagse arena kwam. Voor Baudet was de afwikkeling van het referendum - het tergende uitstel- en afstelgedrag van de premier - echter een eyeopener: werkelijke verandering zal toch van binnenuit moeten komen.

  Ruben L. Oppenheimer monteerde onder de beelden van Baudets aankondiging de woorden van Hans van Mierlo uit 1966. Het filmpje laat aldus mooi zien hoezeer FvD in 2016 een radicale vernieuwing van het vastgeroeste partijsysteem ambieert zoals D66 dat vijftig jaar geleden ook deed. Geerten Waling schreef een goed stuk over de noodzaak van zulke democratische experimenten: 'Het concept "politieke partij" verandert van rol, vorm en functie. [...] Democratie is nu eenmaal zo mooi door de voortdurende mogelijkheid tot verandering. Dat betekent niet dat er iets moet veranderen. Slechts dat er iets te kiezen moet zijn.'

  Gelukkig verscheen er naast het schimpstuk ook een fatsoenlijker artikel in de NRC over de kansen van Baudet en zijn FvD. Daaruit blijkt zonneklaar dat de persoonlijkheid van de lijsttrekker er uiteindelijk helemaal niet zo toe doet. Een inhoudelijk onderscheidend programma en een overtuigend optreden in de televisiedebatten blijken doorslaggevend voor de gemiddelde kiezer. Van het eerste lijkt voldoende sprake. De kans dat Baudet wordt uitgenodigd door RTL en NOS is echter niet zo groot. Krijgt hij zo toch gelijk met zijn kritiek dat de media onderdeel zijn van het partijkartel?