Filosoof Blaise Nkufo denkt door

Gisteren werd AZ alsnog landskampioen. De verbijsterende nederlaag tegen Vitesse (1-2) bleek een dag later slechts uitstel van de feestvreugde te zijn geweest toen Ajax met 6-2 het schip in ging bij PSV. FC Twente had op zaterdag al een handje geholpen door met 1-0 te verliezen bij Feyenoord. Twente kreeg in de eerste helft een handvol kansen, maar met name Blaise Nkufo had zijn vizier niet op scherp. Bekend is dat de Zwitser ook als wijsgeer actief is. Op dat gebied liet hij onlangs wél van zich horen. In een interview met VI presenteerde Nkufo een stand van zaken in zijn denken. Zijn filosofie ontwikkelt zich onstuimig in minstens vier richtingen.

In het interview openbaarde Nkufo zich ten eerste als een postmoderne denker. Zo mag ten minste zijn verklaring voor zijn mislukte avontuur bij Hannover 96 geduid worden: "Ik had er net een jaar op zitten bij Hannover 96 waar de trainer (Ralf Rangnick, red.) het niet in me zag zitten. Dan moet je voor jezelf opkomen. Een trainer mag vinden dat een speler niet in zijn plannen voorkomt. Maar dat wil niet zeggen dat dat ook dé waarheid is. Het is slechts een waarheid. En dan ga ik op zoek naar een mogelijkheid om ergens míjn waarheid te laten zien. En dat was FC Twente." Nkufo als relativistisch-postmodernist, dus. De vraag is of hij hiermee niet achter de kudde aan loopt. Hij is in ieder geval geen laatpostmodernist, hoogstens een te laat-postmodernist.

Twente-collega Sander Boschker herinnert zich dat hij Nkufo in 2004 maar een vreemde snuiter vond: 'Waar anderen zich in het spelershome uitleefden op de PlayStation speelde Nkufo een potje schaak. Het liefst tegen Nkufo zelf. "Blaise was toen erg met zichzelf bezig".' Nkufo was duidelijk bezig zijn wijsgerig systeem gestalte te geven. Dat was aanvankelijk een felle strijd tegen zichzelf, vandaar het schaken van Nkufo tegen Nkufo. Een jaar geleden zagen we al dat zijn wijsgerige exercities hun vruchten begonnen af te werpen: "Hoe je ook leeft, je lééft," poneerde Nkufo toen (zie bericht 10-4-2008). De Nkufo-exegeet B.J.M. van Tiel noemde deze stelling in een commentaar "de fenomenologische reductie van Nkufo". De uitvoerige Nkufo-studie leverde echter meer mogelijke lezingen op. Zelf hield ik het door het expliciet afwezig stellen van een beoogd doel op een moderne variant van Kants categorische imperatief.

Het afgelopen jaar lijkt Nkufo's aandacht echter verschoven te zijn in de richting van de hypothetische imperatief, de tweede ontwikkeling in zijn denken: "Praten en lezen over filosofie heeft mij de afgelopen jaren geholpen mentaal sterker te worden. Waarom leef je en hoe? Wat is mijn rol? Ik ben niet op aarde gezet om nutteloos te zijn, maar wil een bijdrage leveren." Was een voorstelling van een te bereiken doel eerst nog afwezig, nu is de doelvraag evident: "Waar kom je vandaan en waar wil je naar toe? Wat heb je gisteren gedaan en daarvan geleerd zodat je morgen nog beter kan? Hoe meer antwoorden je vindt, hoe zekerder je van jezelf wordt." Het moge duidelijk zijn: Blaise Nkufo is hard op weg een synthese te bewerkstelligen tussen Kants hypothetische en categorische imperatieven.

De derde richting is een modieuze: Nkufo verzuimt niet aansluiting te zoeken bij de recente herwaardering van Martin Heidegger. Hij ziet zich nu dan ook als 'de sensibele denker, de man die de wereld tracht te doorgronden en gegrepen is door de eeuwige vraag: Waarom?' Nkufo is net als Leibniz en Heidegger bezig met de vraag: waarom is er iets en niet veeleer niets? De vierde en laatste ontwikkeling die ik ontwaar is een uitstap naar de ethiek. Op dat gebied zoekt Nkufo aansluiting bij de Amerikaanse filosoof Barack Obama; hij ontwaart in zichzelf kenmerken van Obama en bewondert diens instelling: "die houding heb ik ook: als je de hele dag ligt te slapen kom je nooit verder dan je dromen." Ook in deze richting is Nkufo steeds op zoek naar dwarsverbanden en syntheses. Zo tracht hij Descartes en Obama te verenigen in een ethisch programma: "Van Obama is ook de uitspraak 'Ik geloof in iemand die durft te twijfelen'. Daar gaat het om. Als je twijfelt denk je na, maak je afwegingen. Wat is goed, wat is kwaad, wat kan beter? Dat is de essentie van alles."

'Deze dagen ligt het leven van Barack Obama in boekvorm op zijn nachtkastje,' meldt VI vol bewondering. 'Hij verslindt boeken over filosofie, psychologie en religie en heeft ook de biografieën van Malcolm X, de vermoorde activist die opkwam voor de rechten van Afro-Amerikanen, en de Zwitserse socioloog Jean Ziegler gelezen.' Er is maar één conclusie mogelijk: waar Nkufo's doelpuntenproductie stokt, daar is zijn wijsgerige loopbaan in volle bloei. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zijn mentor Joop Munsterman hem omschrijft als 'een respectabel heerschap': "Vooral als hij zijn colbert en bril draagt lijkt het alsof hij zo uit de collegezaal komt lopen." Geloof me, dat is nog maar een kwestie van tijd...