Draadstaal

De TV-week, zoals in een eerder bericht besproken, is inmiddels grotendeels niet meer van toepassing. 'Bernard' en Two and a half Men zijn van de buis en de fraaie Annelies Rutten is terecht de slimste mens ter wereld geworden. Zoals aangekondigd zou ik nog wel wat dieper ingaan op de vrijdagse kijktip: Draadstaal. Bij deze.

Draadstaal is een programma van Jeroen van Koningsbrugge en Dennis van de Ven. Zij spelen alle typetjes en doen dat met verve. Ze doen geen imitaties van bekende Nederlanders. Waar Koefnoen met dezelfde keuze helaas een stuk minder leuk blijkt te zijn (behalve de Ingmar Bergman-sketch), daar excelleren de heren van Draadstaal wél met hun stereotypetjes. Elke uitzending komen er 10 á 12 sketches voorbij, afgewisseld met de 'echte' Jeroen en Dennis in gesprek met elkaar. De thema's zijn actueel en de typetjes geven een mooi overzicht van de hedendaagse bevolking.

De vergelijking met Koot & Bie wordt al veelvuldig gemaakt en dat is ergens wel terecht. Ook die taalkunstenaars wisten schitterende typetjes te creëren die maatschappelijk herkenbaar waren. Ook de epitheta waren geweldig, want op het oog neutraal maar bij dieper nadenken met betekenis geladen, bijv. 'kritisch AVRO-lid' en 'ex-leraar Duits'. De typetjes in Draadstaal worden niet voorgesteld met naam en epitheton onder in beeld, maar zijn vaak van het zelfde kaliber.

De 'dikke mannen' exploiteren hun overgewicht en 'de te eerlijke man' is te eerlijk tegen een rolstoelbasketballer: 'Jij zit, en echte basketballers die zitten nie [...] en ik mis het dunken, dat vind ik van het basketballen een van de leukste dingen, dat dunken, rennen, schieten, ja dat kan jij nie...' De oude hippie Ruud is blijven hangen in de sixties ('Amerikaanse toestanden tegenwoordig...') en de argeloze achterhoeker is tegen het potenrammen:

'Eigenlijk vind ik het wel een schande, dat ze homo's in het water flikkeren, euh gooien. Ik vind dat persoonlijk niet echt kunnen. Kijk, ik ben zelf ook geen fan van homo's natuurlijk, ik bedoel de hele manier waarop ze zich de muziek van ABBA hebben toegeëigend, en het songfestival en alles, da vink ook nie kunnen, maar om ze dan nu in het water te flikkeren, euh te gooien, dat vink schandalig. En ook omdat de homo's zo in het drinkwater terecht komen. Dan is straks iedereen het. Homo.'

Saïd

Hoogtepunten zijn wat mij betreft Saïd de Marokkaan en de ontevreden burger Fred. Hen zal ik wat uitvoeriger bespreken. Allereerst de ontroerende, bedeesd pratende Saïd. Toen Joost Zwagerman Draadstaal de hemel in prees omdat het behalve zo grappig tegelijkertijd ook zo triestig was, doelde hij ongetwijfeld op Saïd. Hij is een Marokkaan die als welwillende, vriendelijke man slachtoffer is van de maatschappelijke ontwikkelingen. Hij heeft in elke uitzending een ander beroep ('al 12 jaar'). Vroeger was hij met plezier aan het werk, maar tegenwoordig doen de mensen niet meer zo aardig tegen hem. De sterkste sketch vind ik nog steeds die uit de eerste aflevering, waarin Saïd als schoonmaker op een middelbare school werkt en nu na een feestje de rotzooi opruimt.

'Toen ik hier begon, bijna 12 jaar geleden, was het heel leuk. Was altijd goeie contacten met mensen. Altijd "Hé Saïd, alles goed, hoe is het met je moeder en met je vader?" Ja die nu leven niet meer nu, maar dat was toen, iedereen wist wie ik was. Maar nu laatste paar jaar is wel veranderd.'
[Saïd vindt sandalen] 'Iemand heeft schoenen laten liggen hier, biologieleraar. Moet ik weggooien? Dit is goed voorbeeld: gooi ik weg gaan ze zeggen "Saïd heeft schoenen gestolen", want zo gaat nu... zo doen ze nu.'
'Ik kom hier en ben verbaasd over dat feestje is en dat ik niet wist... Dat is wel jammer, je ziet niemand meer van waar je mee werkt. Soms zie ik conciërge, maar die doet net of die aan de telefoon zit dan, dan kom ik binnen voor te vragen een of ander ding, schoonmaakspullen, en dan doet die net of telefoon gaat, terwijl ik gewoon hoor dat die niet gaat.'
'Nu denk ik soms wel, nou, wc is schoon hoor. Gewoon ff sss [spuitbusgebaar] doen, misschien beetje poep weghalen, maar ik ga niet door de knieën als ze zo tegen je doen, want ik voel me niet een collega hier.'
'Ik vind het ook best moeilijk. Ja...'
'De tijden veranderen, denk ik.' [Saïd krijgt het even te zwaar] 'Sorry hoor, dit gebeurt anders nooit...'

En onder trieste pianoklanken zien we Saïd weglopen. Briljant.

Fred

Tweede topper is de ontevreden Wilders-aanhanger Fred. Hij is getrouwd met Ria, ook voor Fred was vroeger alles beter en de schuld ligt vooral bij de buitenlanders. Fred is vooral zo ontzettend grappig door zijn kromspraak. Allerlei woorden en uitdrukkingen haalt hij door elkaar en dat levert hilarische zinnen op. Een bloemlezing:

'Er komen hier elke week twintig shoarmazaken bij. [...] En waar komt dat geld vandaan? Van die waswitterij!'
'Onder het mom van die solididariteit hebben ze destijds allemaal van die zwartjoekels hierheen gehaald. Maar het is tegenwoordig alsof je in Macaronië woont.'
'Die Gerard Wilders, die staat waar het op staat.'
'Nou hoor ik dat ze nog een extra opvliegbaan erbij gaan leggen. Maak het die terroristen nog makkelijker! Die mannen hebben al geen gedogen vliegopleiding gedoten.'
'Ria en ik steken met kop en schotel boven de hele straat uit. [...] Vier jaar geleden heb ik mijn Zundapp verkocht aan een Marokkaan, en toen-ie wegreed bleef ie met z'n baard in de spaken hangen. Als er dus een terrorist bezig is staat de Tulpstraat nummer vier op de eerste plaats op de top 1.'
'Ik heb al een paar hartaanvallen gehad. De laatste was met wedstrijd van het Nederlands elftal, Van Nistelrooy mist een kans en ik voel zo - paf - schijnpeut, bij m'n hart. M'n handen werden helemaal tintelingen. Ik zag m'n hele film als een leven aan me voorbij flitsen. M'n jeugd, ex-vriendinnetjes, 4 afleveringen van The A-team.'
En verder: 'de schone schuin maken', 'dat was geblazen genieten', 'te gek om los te laten', 'op droog water en brood', 'geboren en gebogen', 'nota beide benen', 'het ringste of geringste', 'vechten tegen de berekauw', 'de boog kan niet altijd overspannen zijn', 'geen recht op bestaansrecht', De wereld draait rond met Matthijs van Nieuwkuijk', 'met hun benen tussen hun staart ervandoor' enz.

En zo tiert Fred nog wel even door. Geweldig.