Zomergast Mark 'Pinokkio' Rutte

Zomergasten was ooit een gerenommeerd avondvullend programma waarin coryfeeën die waarlijk iets bereikt hadden in het leven de eer te beurt viel hun 'ideale televisieavond' samen te mogen stellen. Daar is bar weinig van over. Dit jaar mochten onder anderen een mooi weer spelende narcistische antisemiet en een gehypete schrijfster van een paar tenenkrommend onbenullige Vlaamstalige romans aanschuiven.

  De laatste aflevering was voor Mark Rutte, de zittende premier, nota bene aan de aftrap van de campagne voor de verkiezingen van 15 maart 2017. Normaal duurt een programma in de zendtijd voor politieke partijen maximaal drie minuten, nu dus drie uur.

  De premier vindt Het Bureau van Voskuil ook prachtig en hij controleert eveneens manisch of de deur wel op slot is, maar verder heb ik het strak door de spindoctors van de VVD voorbereide gekwebbel van de premier zondagavond met stijgende verbazing en rijzende ergernis aangehoord.

Nu hielp het ook niet dat de gespreksleider, Thomas Erdbrink, een regelrecht drama was. MH17, de radicale islam, Griekenland, het Oekraïne-referendum, de pensioenen, het schaamteloze 'sorry' zeggen van vorige week - alles liet hij liggen. En wie dan tegenwerpt: het ging nu toch om de persoon Mark Rutte, die is wel erg naïef.

  Menige voorzet werd door Erdbrink verprutst omdat hij zat te slapen. De frase 'onderste steen' viel zelfs een keer letterlijk, maar de interviewer greep dat moment niet aan om de premier aan de tand te voelen over zijn verregaande nalatigheid en gebrek aan daadkracht inzake de MH17-radarbeelden. Rutte gooide het snel op de emotionele tour, dat hij 's nachts moest janken als hij eraan dacht en zo - en hup, daar staarde Thomas alweer de verte in, schijnbaar in gedachten verzonken, om na een paar seconden zwijgen voor zich uit te prevelen: 'het volgende fragment dan maar...'

  Interviewer is ook een stiel, maar bij de VPRO denken ze klaarblijkelijk dat iemand die lof oogstte als vertegenwoordiger van het Iraans verkeersbureau dit varkentje ook wel moest kunnen wassen.

Toen Rutte, naar aanleiding van het schokkende fragment waarin Erdogan-aanhangers in Rotterdam een cameraploeg van de NOS molesteren, in een halfmislukte poging moreel leiderschap à la Aboutaleb te tonen het 'rot toch op' van de Rotterdamse burgemeester napapegaaide, toen vond Erdbrink opeens wél dat hij in moest grijpen. Hij kwam daarbij niet verder dan het volledig uitgekauwde 'en als het voetbalhooligans waren geweest?', drogreden numero uno van mensen die nog nooit een stadion van binnen hebben gezien. Naar welk land moeten die dan oprotten?

  De kwestie is dat deze Erdo-hooligans nog een ander land hebben waar ze zonder problemen terecht kunnen, waar ze klaarblijkelijk veel loyaler aan zijn en waar ze met open armen ontvangen zullen worden. Hier is van toepassing wat Theo Maassen ooit ongeëvenaard opmerkte over de moslim in Amerika die een dokter in elkaar had gebeukt omdat die zijn vrouw had behandeld: waarom gaat deze man niet gewoon weg, en dan niet als straf of zo, maar omdat er op deze wereld nu eenmaal plekken zijn waar hij, met zijn opvattingen, veel beter past.

Qua decorumverlies werd Rutte ook nog aan de tand gevoeld over zijn aanwezigheid bij het concert van De Toppers. Bach, Horowitz en dan De Toppers? Daar moesten we echter niet zo moeilijk over doen, hij had nu eenmaal een brede smaak. Nu bestaat er zoiets als de culturele omnivoor: iemand die zowel van hoge als lage cultuur kan genieten, van klassieke muziek én van popmuziek, die met evenveel plezier in het theater naar toneel kijkt als in het stadion naar sport - maar kom op, De Toppers, dat kunnen we toch geen omnivoorschap meer noemen, dat is geen verbreding van de smaak maar een afdaling in smakeloosheid.
  Er zat ook nog iets merkwaardigs in zijn affectie voor Het Bureau. Rutte zei dat hij die roman nu voor de derde keer aan het lezen was en dat hij het boek zo geweldig vond 'omdat er 5500 bladzijden lang niks gebeurt'. Dan heeft hij er dus al twee keer 5500 bladzijden lang geen kloten van begrepen. Hoezo gebeurt er niks in Het Bureau? Er gebeurt juist voortdurend van alles, veel meer zelfs dan in plot driven romans, waar in wezen uiteindelijk maar één ding gebeurt.
  Die kritiek, dat er niks in zou gebeuren, hoor je ook vaak over De avonden van Gerard Reve. Onterecht. Er gebeurt op elke bladzijde, in elke alinea, in elke zin zelfs voor wie goed herleest, duizelingwekkend veel.

Misschien typeert dat perspectief wel precies de politicus Rutte. Hij is iemand die van peilloze leegte en ledigheid zijn handelsmerk heeft gemaakt. Daarom laat hij alles maar op zijn beloop, zijn besluiteloosheid en smakeloosheid het alfa en omega van zijn beleid. Ik vraag Poroshenko niet om radarbeelden als aan mij niet wordt gevraagd dat te vragen. 'Daar kan ik niks over zeggen.' 'Daar kan ik geen uitspraken over doen.' Ik zeg geen Ja en geen Nee tegen het associatieakkoord, ik doe gewoon net of er niks is gebeurd.
  MP Rutte (dat 'MP' stond altijd voor 'Minister-President' maar inmiddels voor 'Mark Pinokkio') liegt en bedriegt zich met valse beloftes in 2012 het Torentje in, denkt vier jaar later met een eenvoudig 'sorry, mensen!' in De Telegraaf voldoende boete te hebben gedaan, en gelooft dan dat hij daarmee weer met een schone lei kan beginnen alsof er - als ware het Het Bureau in zijn ogen - al die jaren niets is gebeurd.
 Het is die aanmatigende houding, die volstrekte gewetenloosheid en minachting van de burger waarmee volgend jaar in maart keihard afgerekend dient te worden. Laat de kiezer dan ook maar eens zeggen: Rutte, rot op!