'Do you all remember how beautiful and safe a place Brussels was. Not anymore, it is from a different world! U.S. must be vigilant and smart!' Aldus Donald J. Trump naar aanleiding van de verschrikkelijke terroristische aanslagen in Brussel.
Hij schijnt er al twintig jaar niet meer geweest te zijn.
Michel Houellebecq laat in Onderworpen, die merkwaardige maar hoogst urgente roman vol voorspellingen en visioenen, zijn personage tenminste nog naar Brussel afreizen om poolshoogte te nemen. Maar het oordeel is gelijkluidend: 'vooral de goorheid en triestheid van de stad hadden me getroffen, en ook de voelbare haat tussen de bevolkingsgroepen, meer nog dan in Parijs of Londen: in Brussel voelde je je meer dan in enige andere Europese hoofdstad op de rand van een burgeroorlog.'
De dichter Serge van Duijnhoven, die al vele jaren in Brussel woont, zei bij Pauw dat hij zich er al langer niet meer op zijn gemak voelt en dat hij er nu wel weg wil: 'Ik vind dat de verelendung, de verpaupering en de islamisering van de stad zo hard om zich heen grijpen, de gettoïsering, dat het een grimmige stad is geworden.'
Brussel plukt de wrange vruchten van inefficiënt bestuur, islamisering en een cultuur van ontkennen en wegkijken. Luckas vander Taelen, een oud-politicus van de Vlaamse GroenLinks - nota bene -, schreef hierover na de arrestatie van Salah Abdeslam een vlammend opiniestuk. 'Jarenlang is het een Brusselse specialiteit geweest om te ontkennen, te minimaliseren en problemen te relativeren.' Onwelgevallige feiten werden stelselmatig onder het tapijt geveegd om het ideaal van de harmonische multiculturaliteit maar in stand te kunnen houden. 'Ik ben het beu dat lafheid en electoraal opportunisme het blijven halen in de politiek en dat de realiteit wordt toegedekt met ideologische wishful thinking.' Hij vroeg zich af wat er nog meer moest gebeuren voor men de realiteit onder ogen zou gaan zien.
Drie dagen later vonden de aanslagen plaats.
In de berichtgeving rond Trump heeft intussen een merkwaardige verschuiving plaatsgevonden. Werd eerst nog uitentreuren bezworen dat hij met geen mogelijkheid de Republikeinse nominatie zou kunnen winnen, nu luidt de riedel dat hem die nominatie nauwelijks meer kan ontgaan. Het electorale systeem in de VS is echter zo complex dat het allesbehalve een gelopen race is, en Trump weet dat als geen ander.
Op CNN zei hij hierover daarom iets belangrijks. Wanneer hij niet genoeg gedelegeerden zou winnen om de kandidatuur nog voor de Republikeinse conventie te bezegelen, maar wel een ruime voorsprong op zijn tegenstrevers zou hebben, dan ging hij ervan uit dat hij toch automatisch zou worden gekozen: 'I think it would be - I think you’d have riots…. If you disenfranchise those people and you say, well I’m sorry but you’re a hundred votes short, even though the next one is five hundred votes short, I think you would have problems like you’ve never seen before. I think bad things would happen, I really do. I believe that.' Om daar nog aan toe te voegen dat hij die rellen zeker niet zou aanjagen.
Dat lijkt verduiveld veel op wat bij ons Geert Wilders onlangs zei: 'Als ik straks de grootste ben en andere politici willen niet met mij samenwerken, dan zullen de mensen dat niet accepteren. Dan komt er een revolte.' Hij liet daar het dubbelzinnige 'Wij laten dat niet gebeuren' op volgen, wat met enige kwade wil ook begrepen kan worden als de verzekering dat hij de uitsluiting door andere politici niet zal laten gebeuren - en de revolte dus juist wél.
Meer nog doet de verschijning van Trump mij echter denken aan de situatie in Nederland veertien jaar geleden, met Pim Fortuyn. Diens rise to fame ontketende destijds een ongekende demoniseringscampagne. Hoe meer jaren er verstrijken, hoe groter mijn verbijstering wordt over die collectieve verdwazing. Want welbeschouwd waren Fortuyns ideeën nauwelijks opzienbarend, althans absoluut niet in die mate dat die bizarre en uiteindelijk ook fatale heksenjacht er ook maar het begin van een logische reactie op genoemd kan worden.
Ik denk dan ook dat het veel meer een machtsstrijd moet zijn geweest dan een ideeënstrijd. De gevestigde orde en de Haagse journalistiek vormden een gesloten systeem, een gezapig ons-kent-ons-wereldje dat Fortuyn als buitenstaander opeens hevig aan het wankelen bracht. Hij was de indringer die hun gekochte kostje op het spel kwam zetten. Die institutionele factor moet een veel dominantere rol hebben gespeeld dan het politiek-ideologische aspect.
In The New York Review of Books staat deze week een merkwaardig stuk over Trump. De presidentskandidaat wordt er vergeleken met Hitler en daarbij wordt cultuurfilosoof Oswald Spengler geciteerd, die naar verluidt in 1933 over de verkiezingsoverwinning van Hitler zei: dit mag geen overwinning heten, want er waren geen tegenstanders. De journalist vindt dat dit nu ook voor Trump geldt: 'Something similar may be said today of two entities, the Republican Party and the media, especially television.' Die zouden geen weerwerk bieden aan Trump.
Dat is toch een zeer curieuze observatie, want niemand krijgt er harder en geduriger van langs dan Trump. Zijn opponenten hebben voor een recordbedrag aan negatieve commercials over hem gelanceerd, zijn bloedeigen partij broedt op de meest knotsgekke strategieën om hem uit het Witte Huis te houden, tot aan het torpederen van de verkiezingen toe om dan in godsnaam maar de Democratische kandidaat te laten winnen, en in al die razend populaire latenightshows wordt Trump dagelijks tot op het bot gefileerd, zelfs op het ultrarechtse Fox. En neem The Daily Show, die ook in Nederland te zien is. Avond aan avond is het Trump voor en Trump na.
Als er iemand een eventuele verkiezingswinst met recht een overwinning op zijn opponenten mag noemen, dan is het wel Donald John Trump.
Ook in de Nederlandse media is de berichtgeving schrijnend eenzijdig. Let maar eens op als Twan Huys weer eens ergens zijn commentaar geeft. Hij heeft het altijd over 'Trump', maar nooit over 'Clinton' en 'Sanders', die noemt hij steevast 'Hillary' en 'Bernie'.
En altijd maar weer die overtrokken aandacht voor de zoveelste krankzinnige quote van de vastgoedmagnaat. Ik weet ook wel dat Trump niet spoort, maar dat is toch geen nieuws? Wat ik bedoel is: waarom vernemen we relatief zo weinig over de diepere oorzaken en achtergronden van de populariteit van Trump? Hij trekt kiezers uit alle lagen van de bevolking, begrijp ik, van hoog- tot laag- en niet-opgeleid, mannen en vrouwen, blanken en latino's, rijk en arm, conservatief en gematigd. Wie zijn die Amerikanen die hem steunen? Welke mechanismen zitten erachter, welke onvrede en welke hoop koesteren zijn aanhangers? Daar zou ik zo graag meer over horen.
Er wordt nu zelfs een beeld gecreëerd dat Donald Trump als president van de Verenigde Staten een grotere ramp zou zijn dan Ted Cruz. Terwijl een evangelische glimpieper als Cruz in zijn bigotterie veel rabiater is. Trump is tenminste nog een ijdele opportunist.
In het algemeen geloof ik dat, zeker vanuit Europees of mondiaal perspectief, een Democraat in het Witte Huis altijd te verkiezen valt boven een Republikein, maar de waarheid is dat Trump een onorthodoxe Republikein is. Hij is een populist, met populistische - lees: niet-Republikeinse - ideeën over de vrije markt, de gezondheidszorg en buitenlandbeleid. Geen wonder dat Trump de nachtmerrie is voor het partijestablishment.
Amerikaanse commentatoren buitelen over elkaar heen om te benadrukken dat men van de geschiedenis moet leren, daarmee doelend op het Duitsland van Hitler - en soms levert dat heel aardige stukken op, zoals dit artikel van Robert Reich. Maar kijk ook eens naar Nederland, zou ik zeggen, waar ze al eens meegemaakt hebben wat er nu in de VS gaande is: een plotseling opkomende en schier onaantastbare anti-establishmentkandidaat op wie alle, steeds wanhopiger wordende aanvallen afketsen, zelfs een omgekeerd effect lijken te hebben. Inhoudelijk liggen Fortuyn en Trump natuurlijk mijlenver uiteen, maar de reacties die beiden oproepen vertonen soms huiveringwekkende gelijkenissen.
Gelukkig liggen in Amerika de wapens niet voor het oprapen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten