Bij het recht op vrije meningsuiting gaat het in de eerste plaats om het recht, niet om de mening

We zijn een week verder sinds de driedaagse terreur in Frankrijk. Twintig doden in totaal. Negen medewerkers van Charlie Hebdo, een onderhoudsmedewerker en twee agenten op woensdag; een agente op donderdag; de drie terroristen en vier burgers op vrijdag. In Berlijn en België vonden deze week antiterreuracties plaats, waarbij in Verviers twee doden vielen, dit keer gelukkig alleen de terroristen.

Het lijkt een kwestie van tijd voor er ook hier iets gebeurt, alle maatregelen ten spijt. In België was het ook op het nippertje, al lijkt het daar meer ingekankerd dan hier - met dat Sharia for Belgium en zo. Het is al veel vaker gezegd, maar het is hét onderscheidende kenmerk van dit type 'oorlog': niet langer valt er een leger een land binnen, de aanval komt van binnenuit, we zijn in zekere zin weer terug van de tank naar de tijd van het paard - dat van Troje welteverstaan.

Ik ben sinds de jaarwisseling zo'n beetje dag en nacht aan het werk, voor wie een verklaring voor de blogloosheid wenst, en het enige dat ik ernaast deed is het nieuws volgen - het was tot dit weekend immers ook nog winterstop. De kranten, de tv-programma's, de internets, het ging uiteraard nergens anders meer over. Drie reacties sprongen er voor mij uit, omdat ik er bijkans van uit mijn vel sprong.

In de Volkskrant mocht Peter Buwalda het Goed Volk toespreken. Meneer heeft ooit één succesvolle roman geschreven, in 2010 alweer, en teert daar sindsdien op. 'Wat volgens mij niet handig is aan de hysterie rond Charlie Hebdo,' begon hij quasi-aarzelend, 'is ons gejeremieer rond de vrijheid van meningsuiting.' We zouden namelijk nogal fundamentalistisch omgaan met dat fundamentele recht. En dat is 'niet handig'.

Buwalda, die er op foto's altijd uitziet als een doorgesnoven Johnny Cash, had de oplossing: 'Gewoon een beetje oppassen met grappen over Zwarte Piet, kanker, Anne Frank en kennelijk ook de Profeet, en alles komt vanzelf goed.' Kennelijk ook de Profeet. Buwalda heeft al die jaren dat hij aan zijn boek werkte kennelijk niet echt zitten opletten wat er buitenshuis allemaal aan de hand was. En al die jaren daarna ook niet, klaarblijkelijk. Fijn rijtje ook trouwens, probeer daar maar eens een kwartetcategorie van te maken.

Merk ook op hoe hij heel slinks de naam Mohammed omzeilt. Alsof niet alleen het afbeelden maar ook het opschrijven van de naam van de profeet je al een fatwa oplevert. Deze zin uit zijn stuk is ook heel mooi: 'Wat we de daders van eergisteren overigens moeten nageven is dat ze tenminste een motief hadden.' Nee, dan hebben we natuurlijk geen recht van spreken, wij fundamentalisten... Wij hebben ook een motief voor ons 'gejeremieer', Buwalda, dat we ons een recht waarvoor eeuwenlang gestreden is niet zomaar willen laten afpakken, niet door onze overheden en zeker niet door een stelletje barbaren.

Het Brabants Dagblad plaatste op de opiniepagina een stuk van Peter Storm, beroepsboeroeper van de extreemst linkse signatuur. Hij was Charlie niet, schreef hij, men moest van hem geen solidariteit met dat krantje verwachten. Hij had ergens gelezen dat het blad als 'links' bekend stond. En toch plaatste het islamkritische cartoons! Dat past natuurlijk niet in het verwrongen wereldbeeld van de linkse activist, voor wie reeds de voorzichtigste kanttekening bij de islam gelijkstaat aan snoeihard racisme.

Het jennen van moslims, zoals Charlie Hebdo doet, zou niet zijn 'prioriteit' hebben gehad als hij een radicaal-links satirisch blad zou hebben gemaakt. Nee maar, wat een timing. Kritiek uiten op de koers van Charlie Hebdo is nu niet de eerste prioriteit die ik zou hebben gehad, nog geen vierentwintig uur nadat de halve redactie op brute wijze is vermoord.

Nee, dan Michiel Beelen. De shock jock die door het leven gaat als Giel Beelen, niet te verwarren met Giel Ottink, die als Thomas Berge door het leven gaat en ook zijn bijdrage leverde aan het debat, enfin, Beelen dus, haalde het nieuws door live op de radio in huilen uit te barsten. Hij haalde ooit al eens het nieuws door zich live op de radio te laten fellationeren, maar nu moest hij brullen om een liedje van Paolo Nutini. Want het was allemaal zo vreselijk wat er was gebeurd in Parijs.

Meteen in De wereld draait door natuurlijk. Maar daar bleek Beelen ineens als een blad aan een boom omgedraaid. Hij vond de hype om dat krantje maar overdreven. 'Als het Jezus was geweest, dan waren er ook heel veel christenen geweest die het niet leuk hadden gevonden.' Aardig dat je het zegt, Michiel, want daar heb je onbedoeld precies de crux te pakken. Die waren dan ook gekwetst geweest, ja, maar ik denk niet dat ze dan met kalasjnikovs op de burelen van het blad waren verschenen.

Die tijd hebben we achter ons gelaten. De islam heeft die hele verlichting nooit doorgemaakt. De multiculturele samenleving is, alle problemen ten spijt, ook een unieke mogelijkheid om die versneld te laten plaatsvinden. Jihadisten en islamisten willen die ontwikkeling ondermijnen, een halt toeroepen, vernietigen. De indrukwekkendste beelden waren die van de laffe executie van de agent. Zijn naam was Ahmed Merabet. Ook onze moslims zijn in oorlog met het islamisme.

Wie kritiek uit zoals ik hier doe, krijgt vroeg of laat het verwijt dat hij dan wel betoogt dat iedereen moet mogen zeggen wat hij wil, maar dat dit voor deze mensen en hun meningen blijkbaar niet geldt. Dat is flagrante onzin. Waar het om gaat is dat ik de drie heren hierboven om hun mening bekritiseer, en niet hen het recht wil ontnemen die mening te uiten.

Het recht op vrije meningsuiting houdt ook de vrijheid in om iemands mening vervolgens keihard te mogen bekritiseren, aanvallen, belachelijk maken, wat niet hetzelfde is als beweren dat hij of zij die mening nooit had mogen uiten - laat staan dat hij of zij er dood om moet.

Al die mensen die nu Charlie zijn, waren dat voorheen nooit, hoor je ook vaak. Nee, inderdaad, maar Charlie zijn betekent in dit geval niet het gedachtegoed van Charlie onderschrijven maar een principiële steunbetuiging geven aan het recht, de vrijheid om een Charlie te kunnen zijn, zonder het gevaar te lopen afgeslacht te worden.

Bij het recht op vrije meningsuiting gaat het in de eerste plaats om het recht, niet om de mening. De mening is altijd secundair, die is in principe inwisselbaar. Maar het recht zelf, dat mag nooit onderhandelbaar zijn.