Wie niet rechts is, is (niet) gezien

Rita Verdonk is een Nederlandse voormalig politica, meldt Wikipedia. Dat is een beetje een moeizame mededeling, met dat 'is' en 'voormalig' in één zin. Rita Verdonk was een Nederlandse politica, dat lijkt toch eenvoudiger, bondiger, helderder. De verleden tijdsvorm is in wikipedia evenwel gereserveerd voor de doden. Effectieve doden welteverstaan.

Dat Verdonk politiek niet meer levensvatbaar is, is niettemin een feit, al weet je het in de politiek nooit. In haar hoogtijdagen vergaarde IJzeren Rita als nummer twee van de VVD ooit meer stemmen dan nummer één Mark Rutte, waarop Rutte Verdonk er maar meteen uitknikkerde. Windeieren heeft het hem niet gelegd.

Verdonk begon voor zichzelf, liet zich fotograferen als kapitein aan het roer van een schip en riep triomfantelijk 'Ik ben niet links, niet rechts, maar rechtdoorzee!' 

Dat had natuurlijk moeten zijn 'niet bakboord, niet stuurboord', maar ja.

De verdeling van de politiek in links en rechts ontstond in de 19de eeuw in Frankrijk, kreeg vaste vorm begin 20ste eeuw, polariseerde en culmineerde in de bewogen sixties (Harry Mulisch in 1969: 'Wie vermoord wordt, wordt altijd vermoord door iemand die rechtser is dan hijzelf'), om richting de millenniumwisseling, in het kielzog van het einde van de Koude Oorlog, sterk aan betekenis in te boeten. Toch lijkt de links-rechts-tegenstelling voor velen nog altijd een obsessie.

Dezer dagen proberen de publieke omroepen duchtig nieuwe leden te werven om in de tornado van bezuinigingen hun voortbestaan te garanderen. WNL zet daarbij in op zijn 'rechtse' signatuur: minstens de helft van alle Nederlanders stemt rechts, daarom moet er in Hilversum ruimte blijven voor 'een rechts geluid', zo is de boodschap. 

Nog even afgezien van de problematische invulling van 'rechts geluid' (de SGP wordt traditioneel ook als een rechtse partij beschouwd; het programma De Urker vissers zou dus naar WNL moeten?), is ook het medium niet echt geschikt voor zo'n radicale positionering. Als je een krant koopt weet je ongeveer wel welke toon er in aangeslagen wordt, maar op televisie zijn al die omroepen kriskras verspreid over drie publieke zenders. Alsof je een krant leest die op elke pagina een andere politieke kleur aanneemt.

Inmiddels klassiek is het verwijt dat De Wereld Draait Door en Pauw & Witteman, de twee grote talkshows van de publieke omroep, (te) 'links' zijn. Als VARA-programma's zouden ze te nadrukkelijk de meningsvorming van het publiek beïnvloeden. Voor Pauw & Witteman vind ik dat een tamelijk absurd verwijt. Je kunt veel van Jeroen Pauw zeggen, maar niet dat hij elke avond lekker links zit te wezen. Hij ziet er immers geen been in eens in de zoveel tijd te benadrukken niet in de multiculturele samenleving te geloven.

DWDD is een ander geval. De SP is ook links, maar we hebben bij de vorige verkiezingen gezien dat links in het geval van DWDD vooral PvdA-links is. Samsom werd gesouffleerd, geen strobreed in de weg gelegd. Roemer werd belachelijk gemaakt, werd slachtoffer van karaktermoord. 

(Nota bene de VARA zond na de verkiezingen de documentaire Emile Roemer: tussen pieken en peilen uit, met daarin onder meer de gewraakte DWDD-uitzending. Hypocriet mea culpa of laffe trap na? Ik weet niet welke van de twee ik het ergst zou vinden.)

Projectie speelt een niet te onderschatten rol in dit geharrewar. Wie rechts denkt, kijkt ook met een rechtse bril, en door zo'n bril zijn programma's nogal gauw (te) links. Inside information, bekentenissen vanuit de coulissen zijn dan misschien waardevoller. Toen Wilfred Genee ooit te gast was bij DWDD werd het hem min of meer verboden kritische vragen te stellen aan toenmalig PvdA-leider Wouter Bos: 'We zijn een linkse omroep dus wordt dat niet direct op prijs gesteld', werd gladde Genee te verstaan gegeven door een redacteur. Dus toch.

Genee was zo goed niet of hij vertelde het door in een column. In Playboy weliswaar. Welke signatuur heeft Playboy?

Eigenlijk moet ik nu weer eindigen bij Rita Verdonk. Maar ik zie niet hoe ik van Playboy weer bij Rita Verdonk uit kan komen. Niet linksom en niet rechtsom.