Gezien: Micha Wertheim voor je het weet

Wanneer: Donderdag 7 maart 2013
Waar: Verkadefabriek, 's-Hertogenbosch
Wat: Voor je het weet
Wie: Micha Wertheim

Micha Wertheim maakte de afgelopen jaren naam als snel rijzende ster in het vaderlandse cabaret. Met slimme, gedurfde en inventieve programma's kon de Groninger critici en publiek zowel bovengemiddeld bekoren als enorm tegen zich in het harnas jagen, en beide reacties leken beoogd. Hij acteerde arrogantie, wat altijd goed is voor rumoer. Zijn vijfde show Micha Wertheim voor de zoveelste keer zat bijzonder vernuftig in elkaar en wekte hoge verwachtingen. Zou Wertheim ook in Voor je het weet weer een niveautje hoger kunnen reiken?

Vorig jaar augustus verscheen een artikel van Ron Rijghard in NRC Handelsblad over de voorlopers van het hedendaagse Nederlands(talig)e cabaret. Wertheim werd daarin met Theo Maassen en Wim Helsen zo'n beetje als de nieuwe Grote Drie gebombardeerd. Rijghard sprak de wens uit dat Wertheim zich zal blijven ontwikkelen en vernieuwen. Wertheim zou Wertheim niet zijn als hij daar niet mee aan de haal zou gaan.

Hij probeert de critici steeds een stapje voor te blijven, steeds een nieuw meta-niveau in te nemen. Hij wil aan het verwachtingspatroon voldoen, maar wel op een onverwachte manier. In Voor je het weet doet hij dat door dat verwachtingspatroon zelf tot onderwerp te nemen en het in het ridicule te trekken. Zo verwijst hij geregeld in superlatieven naar zijn vorige show, die echt perfect was en zo mooi rond, zo verzekert hij het publiek.

Vertrekpunt is dit keer een opmerking van een in academia werkzame vriend, die zei alleen goed te kunnen werken vlak voor een deadline. Dat bracht Wertheim tot de vraag wat eigenlijk zíjn deadline is. Die ligt niet voor aanvang van een nieuwe tour, moest hij concluderen, en zelfs niet vlak voor het begin van de show, nee zijn deadline is feitelijk het eind van de voorstelling, dan moet het 'af' zijn, dan moet het 'rond' zijn. Beide concepten worden door Wertheim geproblematiseerd. Hij doet alsof hij nog geen show heeft, of hij die ter plekke nog moet verzinnen. Het begrip writer's block vervult een spilfunctie.

Het metacabaret is dus weer een belangrijk element. Verder bedient Wertheim zich met grote regelmaat van taalspelletjes en extreem melige grappen, vaak ook in combinatie. Bovendien maakt hij gebruik van multimedia. Bij binnenkomst zit hij achter een laptop waarin hij in real time commentaar op het publiek en de show typt. De tekst wordt op een groot scherm geprojecteerd, erboven zien we Wertheims hoofd dat door een webcam wordt gefilmd.

Tekst en beeld worden echter ook gemanipuleerd door technici, want als Wertheim op een gegeven moment wegloopt blijven we zijn hoofd zien alsof hij er nog steeds zit. Bovendien heeft wat Wertheim typt invloed op wat er elders op het podium gebeurt. Zo doet hij alsof hij niet kan spellen. Hij typt bijvoorbeeld 'Micha loopt naar de zeikant van het podium' en pretendeert dan niet te weten wat de juiste spelling is. De spellingcorrector suggereert 'zeiknat' en 'zeekant', en beide opties zetten iets in gang wanneer Wertheim ze aanklikt, wat de voorstelling een bijzondere dynamiek geeft.

Wertheim vergeet ook zeker niet vinger aan de pols van de actualiteit te houden. Ramsey Nasr is lijdend voorwerp van een woeste rant, en dan kun je bij mij al weinig meer fout doen. Ook de ellenlange pretentieuze verhalen van obers in restaurants over wat je op je bord hebt liggen worden op grootse wijze geparodieerd. Briljant is voorts de manier waarop hij Theo Maassen kapittelt zonder zijn naam te noemen, zonder ook maar naar hem te verwijzen, een goed getimed 'en ja...' volstaat. Hoe dat zo, dat moet u zelf maar gaan zien.

Heeft Micha Wertheim zich met Voor je het weet opnieuw vernieuwd? De vraag stellen is een antwoord onmogelijk maken. Want laat dat antwoord maar aan Micha Wertheim over, hij zal vraag en antwoord binnenste buiten keren, net zo lang tot het antwoord weer de vraag is geworden. Ongemerkt, terloops, voor je het weet.