De verhuftering van Theo Maassen

Een bericht over Theo Maassen. U denkt nu: dat zal wel over dat akkefietje gaan waarmee de cabaretier deze week in het nieuws was. Aanleiding was een fragment uit Maassens laatste voorstelling Met alle respect, op 29 december door de VARA uitgezonden: 'Als een hond vals is, dan krijgt die een spuitje. Als een politicus vals is, dan krijgt die persoonsbeveiliging. Ik ben voor de vrijheid van meningsuiting. Maar ik ben tegen persoonsbeveiliging: misschien dat mensen dan net even iets langer nadenken voordat ze iets gaan zeggen.'

Het rechtsige weblog Dagelijkse Standaard lichtte de passage uit de voorstelling en kapittelde Maassen in felle bewoordingen, waarna een kettingreactie ontstond, iedereen er een mening over had en Maassen zich bij Pauw & Witteman moest komen verdedigen. Toch wilde ik het niet over dit incident hebben, maar over een ander aspect van Met alle respect dat me nogal frappeerde. De actualiteit gooide dus roet in het eten, maar omdat wat ik wil aankaarten er wel zijdelings mee te maken heeft gooi ik het nu toch maar online, ook al is de storm nog niet helemaal gaan liggen.

Ik ben namelijk op een merkwaardige paradox gestuit bij Theo Maassen, een paradox die zich bij nader inzien al in eerdere shows aankondigde, maar die nu in Met alle respect pas echt tot uitdrukking is gekomen. Het betreft de paradox dat Maassen gaandeweg zijn carrière meer en meer is gaan argumenteren, pleiten, strijden voor normen en waarden, voor intermenselijke communicatie, voor een sociaal reveil, terwijl hij zelf zo'n beetje de meest antisociale persoon is die er bestaat, en daarmee de regelrechte tegenpool is van hetgeen hij als ideaal ontvouwt.

Theo Maassen noemt zichzelf in Met alle respect misschien wel de laatste persoon die nog andere mensen groet. Hij is echter ook de laatste persoon die nog geen computer heeft, wat toch iets is waarmee een mens zich tegenwoordig volledig buiten de sociale orde plaatst.
Hij is getrouwd en heeft een dochtertje, maar hij weigert met hen in één huis te gaan wonen en blijft liever op zichzelf.
Dat dochtertje noopte hem wel eindelijk eens zijn schoonouders te ontmoeten - de enige grootouders die het kind nog heeft -, want voorheen zorgde hij altijd dat hij weg was als de ouders van zijn vriendin langskwamen!
Bovendien spreekt hij in zijn programma wel kwaad van deze mensen.
Er zijn natuurlijk ook de talrijke incidenten met theaterpubliek, zoals de aanranding van een vrouwelijke bezoeker en het vernielen van een fotocamera.

Steeds hekelt Theo Maassen de verloedering van de omgangsvormen in Nederland, en steeds blijkt hij vervolgens zelf een exponent te zijn van die tsunami van hufters.

Dit is allemaal zo paradoxaal, dat ik gaandeweg de voorstelling steeds meer in verwarring raakte en mijn toevlucht nam tot de veronderstelling dat Maassen daar toch niet alleen maar als zichzelf op het podium stond, maar een aantal afsplitsingen van zichzelf stond te spelen: de sociaal bewogen Theo Maassen tegenover de asociale Theo Maassen. Hij speelt in zijn voorstelling dan een spel met die persona's, en trekt beide posities in het belachelijke.

Dat lijkt op wat Maassen deze week ter verdediging inbracht: hij repte van een 'stijlfiguur': een hyperbool, en zou daar op het podium niet als zichzelf staan maar een typetje spelen, namelijk 'een dictator'. De moeilijkheid is echter dat Maassen de afgelopen jaren ook regelmatig in allerlei praatprogramma's is aangeschoven om zijn mening te ventileren over maatschappelijke thema's. Daar zit hij niet als een creatie, niet als een typetje, maar honderd procent als zichzelf, tenminste daar mogen we toch van uitgaan. In die programma's verkondigt hij echter meningen en opinies die niet afwijken van hetgeen hij op de planken te berde brengt.

Dat Maassen nu zegt dat we zijn gewraakte uitspraken in Met alle respect niet serieus moeten nemen kan betekenen dat hij een evenwichtskunstenaar is die een precair spel speelt met ironie. Het kan ook betekenen dat zijn kritische visie op de samenleving niets waard is, dat het allemaal maar een spel is. Dat zou een bittere teleurstelling zijn.