Zoggels top 100 Nederlandse cabaretiers: 5

Het weblog "Zoggel" presenteert zijn hoogst persoonlijke en dus hoogst eigengereide top 100 van Nederlandse cabaretiers. Speelgerechtigd zijn alleen grappenmakers en geinponems die heden ten dage hun humor of poging daartoe op de bühne of op de beeldbuis brengen of dat in de voorgoed voorbije levensdagen van ondergetekende hebben gedaan. Jammer maar helaas dus voor Eduard Jacobs, Alex de Haas, Wim Kan, Toon Hermans e tutti quanti. Vlamingen mochten meedoen als ze ook in Nederland bekend zijn, dat wil zeggen: als ik ze ken. Dat geldt overigens voor iedereen in de lijst: ken ik je niet, dan heb je pech. Maar ik ken er wel een boel, zo ben ik dan ook wel weer. 
In deze finaleweek tellen we af tot de nummer één. Vandaag nummer 5.

5. Van Muiswinkel & Van Vleuten
Ze staan individueel al in de lijst, op #51 en #20 om precies te zijn, maar de hoogste toppen hebben Erik van Muiswinkel en Diederik van Vleuten toch als duo gescheerd.
Ruim tien jaar lang stonden ze gezamenlijk op de planken, en dat mag met terugwerkende kracht een wonder worden genoemd. De ultralinkse boycot-activist Van Muiswinkel en de goedmoedige gentleman Van Vleuten vormen immers bijna zoiets als elkaars ontkenning. Maar juist tegenpolen blijken via een samenwerking vaak in staat tot het creëren van zinderende kunst van een hoog voltage.
Rond de eeuwwisseling braken Van Muiswinkel & Van Vleuten door naar het grote publiek met hun drie Mannen-shows.
Mannen van de wereld (1997) bracht engagement met een relativerend randje, verpakt in snelle en intelligente dialogen, terwijl in Mannen op de maan (1999) de nadruk meer op de typetjes en daarmee het acteertalent van de twee heren kwam te liggen. In Mannen met vaste lasten (2002) was weer plaats voor een meer persoonlijke thematiek en werd ook de samenwerking tussen de twee cabaretiers geëxpliciteerd.
Dat laatste vormde de hoofdmoot van Antiquariaat Oblomow (2005), naar mijn mening de beste show. Hier zien we hoe een duo dat op scheuren staat tot grote hoogten kan stijgen door juist de onderlinge verschillen en wrijvingen tot thema te verheffen. De hele setting en context - een antiquariaat, een kritiek op de boekverkoperswereld, de wereldliteratuur - liggen me bovendien na aan het hart. Klonken daar ineens enkele regels van Gerard den Brabander over het podium!
Er volgde nog Prediker en Hooglied (2006), dat de toon had van een oudejaarsconference, qua kritische blik op het Nederland van nu. Hierna gingen zij huns weegs.
Van Muiswinkel & Van Vleuten sloegen qua stijl en performance in zekere zin een brug tussen het zware, van domineesmentaliteit doordrenkte cabaret dat vóór hen gemeengoed was en het powercabaret voor de zapgeneratie dat vanaf de tweede helft van de jaren negentig gestaag de macht overnam. Ze combineerden vileine maatschappijkritiek met hilarische imitaties en brachten intellectueel cabaret zonder belerend te worden.
Met hun imitaties van bekende Nederlanders liepen Van Muiswinkel & Van Vleuten bovendien in zekere zin vooruit op de hausse die dit specifieke genre binnen het cabaret vanaf 2002 met Kopspijkers zou doormaken. Tussen 2000 en 2002 imiteerden zij in Studio Spaan vele personen uit de voetballerij, waarmee dat programma in feite de inspiratiebron en wegbereider was voor Jack Spijkerman, Paul Groot e tutti quanti.
Op school was Studio Spaan elke week onderwerp van gesprek in kantine en klas, en de adoratie werd zo groot dat imitatie van de imitatie het gevolg was: de een deed Diederik van Vleuten na die Rinus Michels nadeed, een ander deed Erik van Muiswinkel na die Harry van Raaij nadeed.
De dvd Het voetbal cabaret van Studio Spaan is een geweldig tijdsdocument en voor mij de ultieme proeve van de genialiteit van Erik van Muiswinkel & Diederik van Vleuten, met als hoogtepunt der hoogtepunten de sketch met De Drie Voorzitters.