Vroeger als je op vakantie ging maakte je altijd een keuze uit je cd's. Je kon ze niet allemaal meenemen. In de rugzak was er naast de tijdschriften en het boek, de discman, de gameboy color en de nog overvolle snoepzak maar plaats voor zeg een tiental cd's. Batterijen gingen in het voorvakje, telefoonopladers bestonden nog niet want niemand had een mobieltje.
De uitverkoren cd's hadden hun toegang tot de rugzak verdiend. Op basis van zorgvuldige overwegingen hadden ze de schifting overleefd. De verwachtingsvolle spanning op de heenreis, het afwisselend opwindende en trage ritme op de plaats van bestemming, de voorziene contacten aldaar en de daaruit voortvloeiende emoties, de gelaten stemming op de terugreis: cd's werden op geschiktheid geselecteerd. Niet zelden bleken de juiste cd's thuis te zijn achtergebleven.
De iPod heeft de muziekcollectie onpersoonlijker gemaakt. Er hoeft niet meer gekozen te worden, alle cd's kunnen mee, altijd en overal. Dat is alleen in theorie een verbetering van de situatie van de voorheen thuisgelaten cd. Die werd weliswaar aan de kant geschoven, maar niet onbarmhartig. Pas na door de handen te zijn gegaan, te zijn bekeken, gewikt en gewogen. Die cd's gaan nu wél mee op de iPod, maar niet meer als cd - hoogstens als afglans ervan. Bovendien leiden ze er vaak een kwijnend bestaan. Zelfs stof verzamelen zit er niet in, want stof heeft geen vat op immateriële zaken.
Wanneer ik nog eens zo'n cd van vroeger beluister - ze hebben een eigen label op de iPod - dan merk ik dat er niet alleen herinneringen verbonden zijn aan de liedjes, aan de muziek zelf, maar ook aan het fysieke object, dat 15 gram lichte doosje. Hoe moet dat met cd's die nu uitkomen en direct hun iPod-bestaan beginnen? Die onmiddellijk hun fysieke aanwezigheid inruilen voor een digitaal bestaan?
Van veel cd's weet ik wonderbaarlijk genoeg nog precies waar ik ze de eerste keer beluisterde. Results May Vary bij een vriend op zijn kamer. Enema of the State vlak voordat ik moest gaan voetballen. Hopes and Fears aan de tuintafel. Ik was net gezakt voor mijn rijexamen, maar de instructeur ging op vakantie; er lag een hele zomermaand voor me. Box Car Racer kwam aan op zaterdagochtend, onverwacht vroeg. Ik lag nog in bed. Beneden klepperde de brievenbus, er landde iets op de mat. Ik stormde naar beneden en woog het bordeauxrode object in mijn handen. Domweg gelukkig in pyjama.
2 opmerkingen:
Lang niet voor iedereen geldt dat de iPod de muziekcollectie onpersoonlijker heeft gemaakt. Het publiek dat nu weer platen (120 - 200 gram) koopt, heeft merendeels vast ook wel een iPod. De cd, vaak in zo'n lelijk doosje dat snel beschadigd raakt, met een boekje dat ook snel lelijk wordt, is als leuk object om te hebben nooit een hoogvlieger geweest. Je hebt mensen die door de overdaad aan muziek, op internet e.d., hun iPod alleen nog op shuffle hebben staan (kiezen is te moeilijk geworden). Andere mensen kunnen wel kiezen en kopen de muziek die ze echt de moeite waard vinden soms op plaat. Niet iedereen heeft het talent te genieten van het gewicht van vinyl, de zwarte glans, de geur, een geslaagd hoesontwerp. En een nadeel is natuurlijk dat een plaat moeilijk in een rugzak is te vervoeren.
Daarom neem ik de laatste jaren nog altijd een paar cd's mee naar de bestemming. Natuurlijk heb ik ook mijn telefoon met muziek bij me, maar in de auto luisteren we vrijwel uitsluitend naar de cd's... Tot ergernis van sommige reisgenoten, maar het heeft wel tot gevolg dat ik Paul Simon's Rhythm of Saints nu met Zweden associeer en bij bepaalde nummers nog steeds aan bepaalde vakanties moet denken... En ook ik heb mijn herinneringen aan cd's die ik voor het eerst hoorde... Waar ik was en hoe ik me voelde.
Een reactie posten