Akkoordje

Adriaan van Dis pleitte deze week voor politiek optimisme, voor een inspirerend verhaal om de crisis te lijf te gaan, om het huidige chagrijn te bezweren. Gek genoeg kreeg ik de afgelopen dagen zo nu en dan - heel kort - zo’n gevoel van geestdrift wanneer ik de politieke berichtgeving las. Er waren op verschillende plekken in het gebouw van de Tweede Kamer gesprekken op gang gekomen, zo heette het. Partijen en politici van uiteenlopende pluimage zochten toenadering tot elkaar. Men bezocht elkaars werkkamer, er was plots volop activiteit.

Het had wel wat weg van zo’n versneld afgespeelde opname van een stuk natuur aan het begin van de lente. Na de bewegingloze, levenloze leegte begint de grond plotseling te bewegen en in mum van tijd schiet er op allerlei plaatsen fris en dartel leven omhoog. Kortom, er zat weer schot in de zaak. En Jan Kees de Jager was de zon die het allemaal mogelijk maakte. De minister van Financiën wist in razend tempo de neuzen de juiste kant op te krijgen en heden avond lag er al een principeakkoord van vijf partijen.

CDA, VVD, D66, GroenLinks en CU dus. Geen PvdA – en terecht ook. Riep Samsom immers niet heel stoer dat het kabinet niet op zijn steun hoefde te rekenen als het mis mocht gaan met de gedoogconstructie? Het was gedaan met het aan een meerderheid helpen van kabinetsplannen, aldus Samsom, zelfs al kwamen die overeen met de eigen politieke agenda van de sociaaldemocraten. Nu is het dan zover en is hij beledigd dat hij niet mee mag praten. Diederik speelde de voorbije dagen overal de mooie jongen die het allemaal wel zou gaan oplossen. In het landsbelang, zei hij er nog bij. Maar dat landsbelang moet het niet van Diederiks bijdrage hebben, gelukkig maar.

Wilders is de machtigste man van het land, riep menigeen de laatste twee jaar. Hij en niemand anders zou aan de touwtjes trekken, een opinie die altijd ferm werd tegengesproken door premier Rutte. Een blik op de plannen die nu op tafel liggen laat zien hoe groot de invloed van Wilders inderdaad was. Hypotheekrente, pensioenleeftijd, ontslagrecht, alle punten die tot voor kort hete hangijzers waren waaraan men zich maar niet durfde te branden worden nu ijzers die men smeedt nu ze heet zijn.

De ad hoc coalitie is op het eerste gezicht een merkwaardig kwintet, maar bij nader inzien toch weer niet. VVD, D66 en GL is een voor de hand liggend triumviraat: de drie liberale partijen bijeen. Ook CDA en CU is een logische combinatie: de verzamelde confessionelen - minus SGP. Maar liberalen met confessionelen lijkt een problematisch verbond, op 'ethisch' terrein liggen ze immers mijlenver uiteen. Maar juist op sociaal-economisch terrein zijn er grote raakvlakken, zeker sinds het CDA de neoliberale weg is ingeslagen onder Lubbers, later geïntensiveerd door Balkenende.

En precies die economie is de spil van de huidige situatie. Alles draait om die Brusselse eis van 3%, alle beslissingen liggen op het vlak van de portemonnee. Zo kan het prima gebeuren dat de homohaters van CU de handen ineenslaan (no pun intended) met emancipatiepartij D66. Waar VVD en D66 juist op het ethische vlak weer veel beter passen bij PvdA en SP, daar kunnen ze het over de poen nooit eens worden. Socialisme en liberalisme gaan perfect samen op het ethische vlak, maar op sociaal-economisch terrein zijn ze als water en vuur.

Het noodlijdende GroenLinks heeft zich nu bliksemsnel naar de macht gewurmd. Extra heffing op fossiele brandstoffen, minder bezuinigen op natuur, ontwikkelingshulp en cultuur, lage BTW voor zonnepanelen, 200 miljoen extra voor 'verduurzaming' van de economie: van de politieke chaos maken zij geniepig gebruik om plannen waar ze al vele jaren lang tevergeefs voor ijveren er in twee dagen door te drukken; dat is wel een parlementaire enquête waard. Het wordt ook interessant om te zien wat D66 nu gaat doen. Niemand weet immers waar D66 voor staat, aangezien Pechtold zich de laatste jaren fulltime met de Wildersbestrijding heeft beziggehouden.

Deze Brussel-coalitie lijkt nu te triomferen, maar in september kan alles weer anders zijn. Als de burger immers merkt dat dit saneringsbeleid een gat in zijn bankrekening slaat- en dat zal hij gauw genoeg merken -, dan zullen Samsom en Roemer de eersten zijn om in dit gat te springen. En Wilders? Schrijf hem niet te vroeg af. Hij heeft nu even de tijd om te hergroeperen en op adem te komen. Zijn verhaal wordt er bovendien niet zwakker op: bezuinigingen op ontwikkelingshulp teruggedraaid en de hardwerkende burger wordt gepakt! etc. Dat de 'eurofiele' partijen nu zegevieren wil niet zeggen dat de anti-Europastemming het onderspit delft, integendeel. Het wordt een hete zomer.