Ik houd van Kerstmis. De lichtjes, de bomen, de liedjes, de tradities, de films, de rituelen. Het is allemaal behoorlijk sentimenteel en misschien zelfs kitscherig, maar de hele sfeer palmt me elk jaar weer in.
Als je je genegenheid voor Kerstmis uit, dan is er altijd wel iemand in de buurt die erop wijst dat de Kerstman door Coca-Cola is uitgevonden. Behalve dat dit niet geheel waar is - de Kerstman zoals die tegenwoordig gecanoniseerd is is inderdaad een creatie van de frisdrankgigant, maar de 'oorspronkelijke' Kerstman is de Germaanse 'Weihnachtsmann' -, is het ook van weinig belang.
Wie van mijn generatie krijgt immers geen warme gevoelens bij de herinnering aan die wonderlijk mooie reclames waarin een prachtig verlichte stoet Coca-Cola-vrachtwagens op weg is naar de mensen, onderweg alles in fonkelende lichtjes van de felste kleuren zettend? De besneeuwde wereld, de kleine man bij opa op schoot, de mensen op de ijsbaan. De belofte van iets heerlijks.
Ook de notie van een 'witte Kerst' is een even vertrouwde als onwerkelijke. Hoe vaak treffen we nu een besneeuwde wereld aan met Kerstmis? In de twintigste eeuw telde het KNMI er slechts zes. Hier is Charles Dickens de schuldige. In zijn vermaarde A Christmas Carol in Prose over de vrek Scrooge laat hij de gelouterde hoofdpersoon op Kerstochtend na het openen van de luiken uitkijken over een besneeuwde stad. Het maagdelijke wit als symbool voor een nieuw en zuiver begin.
Ook voor Dickens was er jeugdsentiment in het spel. Menige Kerstmis in zijn jonge jaren, begin negentiende eeuw, was een witte. Het verhaal van Scrooge is tot het archetypische kerstverhaal geworden, gelijkop met de ontkerkelijking en individualisering van de maatschappij. Een verhaal als rechtvaardiging en waarschuwing ineen. Talloze verhalen en (teken)films zijn erop gebaseerd.
Overigens is ook de kerstboom een vrij recente traditie, overgenomen uit - opnieuw - Duitsland, waarbij de Tannenbaum bij ons abusievelijk als de denneboom ingeburgerd is geraakt in plaats van als sparreboom. En dan was de kerstboom ook nog lange tijd een protestants gebruik; de katholieken hadden al de kerststal.
We leven in een geglobaliseerde wereld. Lokale rituelen en gebruiken raken steeds meer bedekt onder het stof van de geschiedenis. Ze worden vervangen door de iconen van de huidige tijd. Dat is niet erg, zolang we ons er maar van bewust zijn en blijven waar we vandaan komen. En bovendien: Dickens is nog steeds een grootheid en niemand is er ooit in geslaagd de smaak van Coca-Cola te evenaren, laat staan te overtreffen.
Daarom zeg ik, met een glaasje Coca-Cola in de hand de hemel afspeurend naar sneeuw, naar goed katholiek gebruik: zalig kerstfeest!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten