Gedoogsteun PVV blijkt zegen voor links

Toen Job Cohen van de zomer alle linkse en middenopties voor een nieuwe regering had geblokkeerd, moest men wel over rechts gaan. De Partij voor de Vrijheid was daarbij onmisbaar, als coalitiepartner of als gedoger. De linkse partijen en de christelijk-sociale vleugel van het CDA waren vervolgens bang dat de betrokkenheid van de PVV bij Rutte I zou leiden tot een nog rechtser beleid dan zij in hun bangste dromen voor zich zagen. Paradoxaal genoeg lijkt het er nu juist op dat de PVV de balans wat minder ver naar rechts doet doorslaan.

Rutte, Verhagen en Wilders presenteerden gisteren hun plannen voor de komende jaren. Vrijheid en Verantwoordelijkheid wordt het devies. Er wordt flink bezuinigd, vooral op bureaucratie, de ontwikkelingssamenwerking en de zorgtoeslag. Keihard zijn de plannen wat betreft immigratie en integratie. Integreren wordt duurder en lastiger, nieuwe immigranten moeten zo mogelijk hun oude paspoort opgeven en recidiverende criminelen van allochtone afkomst kunnen hun biezen pakken. Maar dit zijn geen honderd procent PVV-standpunten. Ook de VVD is de laatste jaren immers meer en meer de PVV gaan kopiëren als het om zaken als strafbeleid, islam en veiligheid gaat. De VVD - en in zekere zin ook de Verhagenvleugel van het CDA - scoort hier dus een voltreffer, en bovendien een voltreffer die bij hevige weerstand al te gemakkelijk afgewenteld kan worden op Wilders' eisen.

De PVV zegeviert alleen hoog op symbolisch gebied. Wilders riep triomfantelijk dat het aantal niet-Westerse allochtonen met 50% zal verminderen, maar dit staat nergens zwart op wit. En dat illegaal verblijf strafbaar wordt om illegalen het land uit te kunnen zetten is een onnodige omweg, want dat is nu ook al de dagelijkse praktijk, zo beaamde Cohen gisteravond bij P&W. Ideologisch doet de PVV uitstekende zaken, maar daarmee is de partij nog geen stap verder dan ze altijd al is geweest: een partij met ideologisch uitgesproken standpunten die eenmaal op pragmatisch en dus politiek gebied - de weg van droom naar daad - op wetten en praktische bezwaren kapot ketsen.

Werkelijk succes behaalde de PVV - en stiekem ook Verhagen, die hiermee de twijfelaars en gewetensbezwaarden van zijn partij zal weten te paaien - juist op sociaal-economisch terrein. Het ontslagrecht wordt niet nog meer versoepeld, de AOW-leeftijd gaat pas in 2020 omhoog en dan nog maar naar 66, de numerus fixus gaat eruit en er gaat, tegen alle zorgbezuinigingen in, een miljard extra naar de ouderenzorg. Allemaal zaken waar de VVD stevig wilde hervormen (lees: snijden).

De rigide islam- en minderhedenpolitiek van de PVV is dus voor het belangrijkste deel van symbolische en retorische waarde voor dit kabinet. De praktische maatregelen - restrictie, strafverzwaring, integratie - komen al voort uit de programma's en ideeën van Rutte en Verhagen en zijn geen verworvenheden van Wilders. Die heeft met name succes geboekt op sociaal-economisch vlak. Zonder de PVV zou links een verrechtsing van het veiligheids - en minderhedenbeleid te verwerken krijgen én een flinke ruk naar rechts zien wat betreft zorg, economie en sociale zekerheid. Nu is er maar op een van die twee gebieden voor stuurboord gekozen.

De PVV heeft dus in feite de belangen van links verdedigd. Toch is 'links' hier een generalistaie. Er is namelijk niet één links blok, er zijn twee blokjes. Aan de ene kant staan de socialistisch-linkse partijen SP en PvdA en aan de andere kant de liberaal-linkse GroenLinks en D66. Die twee blokken staan op sociaal-economisch gebied dikwijls recht tegenover elkaar (behouden vs. hervormen). De sluwe Verhagen en Rutte zullen niet schromen deze situatie uit te spelen en de ene keer bij PVV en SGP hun meerderheid halen, de andere keer bij SP-PvdA en weer een volgende keer bij GL en D66. Frits Wester zei het al: het zal nog tegenvallen succesvol oppositie te voeren.

De politieke constellatie in Nederland was al niet erg overzichtelijk meer, maar zo wordt het er alleen maar verwarrender op.