dinsdag 26 januari 2010

Van Zon op zaterdag

Een van de 'geluiden uit de samenleving' is dat de publieke omroep veel te links is. Rechtse mensen zouden zich niet vertegenwoordigd voelen door Hilversum, waar vooral de linksdragende VARA de praatprogramma's van een rode kleur voorziet. Minister Plasterk en omroepbaas Hagoort erkennen het geluid blijkens de toelating van Wakker Nederland (WNL) en Powned als nieuwe omroepen in het bestel, en de hervorming en inkrimping van de bestaande actualiteitenrubrieken.

Dat er vooral geluid uit de linkerspeaker van mijn tv zou komen, heb ik nooit zo ervaren. Ik zie Femke Halsema net zo vaak aanschuiven als Rita Verdonk, Harry de Winter tegenover Hans Jansen zitten, Pieter Broertjes even kritische vragen op zich afgevuurd krijgen als meester Sjuul Paradijs. En Prem zit ook overal, maar die is dan ook links en rechts tegelijkertijd en achterstevoren.

Toch heet ik de nieuwe omroepen van harte welkom. De Telegraaf heeft de meeste abonnees van Nederland en ik vind het volkomen redelijk dat een breed gedragen omroep die gerelateerd is aan de krant dan vervolgens enkele uren per week mag uitzenden om die doelgroep te bedienen. Als het allemaal te plat en te schreeuwerig blijkt te zijn - een televisievariant van de reusachtige koppen en de privé-pagina -, dan kijk ik er gewoon niet naar. Zo simpel is dat.

Ik snap de vele afkeurende en bange reacties dan ook niet. Absolute aanvoerder van dit peloton angsthazen is wel Erik van Muiswinkel. De cabaretier heeft zelfs een oud typetje van stal gehaald, de Bosboom-kloon Henk van Zon. De aan zijn jonge klare nippende Van Zon verpersoonlijkt in het satirische 'familieprogramma' Van Zon op zaterdag de zelfgenoegzame xenofobische onnozelaar die tegen alles is wat links is.

Het programma krijgt over het algemeen matige kritieken. Het concept zou wel goed zijn, maar Van Zon op zaterdag is, ondanks de topcast met naast Van Muiswinkel ook grote namen als Mike Boddé, Owen Schumacher, Arie Koomen en Jeroen van Merwijk, allesbehalve grappig. Dat laatste vind ik nu juist wel meevallen. Het niveau van Kopspijkers of Koefnoen wordt dan weliswaar bij lange na niet gehaald, toch moet ik regelmatig gniffelen om de humor. Rechtse vooroordelen en onbeschoftheden worden trefzeker op de korrel genomen. Uit cijfers blijkt dat 60% van de gevangenen allochtoon is, dat is een feit, aldus Van Zon. Om daar aan toe te voegen dat dat betekent dat 40% nog steeds vrij rondloopt... Wel aardig toch?

De achterliggende gedachte wringt echter. Van Muiswinkel heeft wel een heel nauwe opvatting van wat 'rechts' is. De abstracte begrippen 'links' en 'rechts' worden dermate versimpeld dat de gecreëerde tegenstelling verwordt tot een slappe karikatuur. Van Muiswinkel zet daarmee een trend voort die zo'n beetje door Jan Jaap van der Wal geïnitieerd is met zijn 'de krant van Wakker Fascistisch Nederland'. De Telegraaf-lezers die ik ken zijn heel normale en aardige mensen die geen vlieg kwaad doen.

Typerend is de minutieuze karakterisering in het programma van de vermeende eetgewoonten van de rechtse medemens. Zelf gerolde croissantjes, soep met balletjes, Griekse wijn, mandarijntjes, Nibb-its, satésaus, M&M's, lettervermicelli, breezer, poffertjes, bockworsten: allemaal rechts. Wokken, steengrillen, gourmetten: plat dineren voor rechtse mensen. Erik van Muiswinkel doet altijd boodschappen met twee lijstjes, een klein met wat hij moet kopen en een heel lang lijstje met wat hij vooral niet in zijn winkelwagentje mag gooien om niet te rechts de supermarkt uit te wandelen.

Waarom altijd dat zwaaiende vingertje? Het moet heel vermoeiend zijn om elk moment van de dag bezig te zijn met je morele superioriteit en wat wel en niet past binnen de eigen benauwde zuil. Ik heb vaak het idee dat ik te laat geboren ben, maar als ik zo'n Van Muiswinkel bezig zie ben ik toch blij dat ik met even veel gretigheid naar Buitenhof als naar Jensen! kijk, plezier haal uit zowel het bezoeken van een voetbalwedstrijd als het bijwonen van een poëzie-avond, net zo lief naar De Pfaff's kijk als naar Arvo Pärt luister.

Erik van Muiswinkel wil tegen domheid en platheid tekeergaan. Die begrippen zijn voor hem echter eenzijdig verbonden aan rechts, terwijl ze nu juist de uitwassen van rechts én links vormen. Dat was ook de kracht van Kopspijkers - en is het in zekere zin ook van Koefnoen -: van links tot rechts was niemand veilig voor de vlijmscherpe ontmaskering van zijn eigen domheid.

Geen opmerkingen: