In Klinkende ikken wijdt Atte Jongstra een hoofdstukje aan 'het bewonderen van anderen'. Hij zegt afbeeldingen van knielende mensen te verzamelen en een knieltheorie te willen ontwikkelen. Op zoek naar een door iemand anders opgestelde knieltheorie stuit hij op een geschrift van de huidige paus, 'Benedictus de zoveelste', een 'knieltheologie' dus. "Wie leert geloven, leert ook knielen," meent de paus. "Te knielen is het juiste, ja, van binnenuit noodzakelijke gebaar."
Nu heb ik nooit de behoefte gevoeld te knielen voor Jezus Christus, volgens Ratzinger degene voor wie dat knielen het noodzakelijke gebaar is. Wel moet ik bekennen meer en meer de aandrang te voelen "door de benen te knakken" (Jongstra) voor Vondel. Dat zit zo. In de universiteitsbibliotheek van Nijmegen bevindt zich een buste van Vondel. Vanaf zijn sokkel tussen de balie en de inlevergleuven ziet de meester de studenten en andere bezoekers binnenkomen. Ik weet zeker dat hij eenzaam is.
De universiteitsbibliotheek wordt namelijk hoofdzakelijk bevolkt door studenten in de rechten, de communicatiewetenschappen, de psychologie. Populaire studies met veel studenten. Ik geloof niet dat deze toekomstige verdedigers van misdadigers, verkopers van gebakken lucht en oplappers van overwerkte loonslaven ooit notitie nemen van Vondel. Ze lopen hem elke ochtend weer straal voorbij. Dat steekt mij.
Daarom groet ik elke keer als ik voorbijloop in stilte onze Vondel. 's Ochtends als ik arriveer en de uitgelezen boeken en bundeltjes inlever en aan het eind van de middag na een dag geestelijke arbeid. Ik zal de neiging te knielen evenwel weerstaan. Ik heb zwakke knieën en bovendien is het niet de bedoeling dat ik zelf - al dan niet geringschattend - aangekeken word. In Vondels beroemde gedicht over het stockske van Oldenbarnevelt heeft het knielen ook geen positieve functie. Oldenbarnevelt moest op het "wreet schavot" immers knielen "voor't bloedigh zwaert".
Het knielen is vreemd aan de moderne cultuur, meent de paus. Daar heeft hij dan wel weer gelijk in. "In historische, liturgische geschriften wordt knielen ook wel omschreven als 'afdoen van uw lengte'," schrijft Jongstra in een voetnoot. Dat is een prachtige, poëtische omschrijving. Daar zal Vondel hopelijk wel genoegen mee nemen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten