Faust en carnaval

Vandaag is het elf november, 11-11, een grote dag voor de liefhebber van het carnaval. Ik voor mij heb helemaal niets met dit volksfeest. Toch moest ik vandaag denken aan carnaval. De reden was de eerder dit jaar in de Perpetuareeks verschenen vertaling van Goethe's Faust door Ard Posthuma.

In het Duitse origineel zegt Mephistopheles in de verzen 1346 t/m 1348:

Bescheidne Wahrheit sprech’ ich dir.
Wenn sich der Mensch, die kleine Narrenwelt,
Gewöhnlich für ein Ganzes hält;

In de vertaling van Posthuma wordt dit (p.54):

Ik ga bescheiden om met wat ik weet.
Terwijl het Oeteldonkse mensenras
zich o zo autonoom en alomvattend acht

Pardon? 'Die kleine Narrenwelt' vertalen als 'het Oeteldonkse mensenras'? Oeteldonk is de naam van 's-Hertogenbosch tijdens het carnaval. Snel naar de toelichting gebladerd. Daar schrijft Posthuma (p.473-474):

'1347: het Oeteldonkse mensenras - een eigentijdse maar niettemin zeer nauwkeurige vertaling van "kleine Narrenwelt". Oeteldonk is de naam van 's-Hertogenbosch in de week waarin het geheel door narren wordt bevolkt. Het weidse begrip "mensheid" wordt door Mefistofeles heel concreet tot een lachwekkend carnavalsgebeuren gereduceerd [...]. De vertaling is in overeenstemming met Goethes modernistische visie op de figuur van de duivel [...].'

Zeer gedurfd, zo'n vertaling. Ik vind het vooral ontzettend lelijk. Om dan ook nog van een 'zeer nauwkeurige vertaling' te spreken getuigt bovendien van enige zelfoverschatting. 'Zwei Seelen wohnen, ach! in meiner Brust' is een gevleugelde frase uit de Faust. Twee zielen wonen nu ook in deze vertaling...