Vandaag over een week hoopt Harry Mulisch 80 te worden. Een mooie gelegenheid voor mij om eens uit de doeken te doen waarom ik nu juist het gehele oeuvre van deze schrijver aan het lezen ben.
1) Allereerst wilde ik eens een compleet oeuvre van een schrijver lezen. Het moest dan wel een kloek oeuvre zijn en het liefst een waar weinig tot niets meer bij zou komen. De reden is dat ik merkte bij het lezen vaak last te hebben van de onbekendheid met de rest van het werk van een schrijver. Vooral bij het studiematig lezen komt het vaak voor dat je een boek moet lezen dat ergens midden in het oeuvre van een auteur te situeren is. Je wordt dan plompverloren in zijn werk gegooid en je mist zo veel verwijzingen en motieven die in het gehele oeuvre aanwezig zijn.
De keuze viel op Mulisch om enkele redenen, die aansluiten bij het voorgaande.
2) Mulisch' schrijverschap ligt al enkele jaren stil en lijkt dan ook zo goed als voltooid. Niet vreemd, gezien de inmiddels bejaarde leeftijd van de schrijver. Het complete werk strekt zich over een halve eeuw uit en bestaat uit bijna 100 meer of minder grote boeken. Daarnaast is de verscheidenheid in genres erg groot: romans, novellen, verhalen, filosofie, poëzie, theater, toespraken, interviews, studies.
3) Mulisch wordt algemeen gezien als een van de grote schrijvers uit de Nederlandse naoorlogse literatuur. Samen met Gerard Reve en Willem Frederik Hermans behoort hij tot de zogenaamde 'Grote Drie'. Die benaming schijnt vooral een marketingtool te zijn, maar bezit uiteraard een zekere kern van waarheid. De populariteit van Mulisch zorgt er vervolgens voor dat nagenoeg al zijn publicaties beschikbaar zijn en dat er veel secundaire informatie te vinden is.
4) Het eerste boek van Mulisch dat ik las was Het stenen bruidsbed en dat boek sprak me op een bepaalde manier erg aan. Het was andere literatuur dan ik gewend was. De openingszin was mysterieus en tegelijkertijd van grote schoonheid. Het verhaal was spannend, stond bol van de symboliek en ging dieper in op de (on)kenbaarheid van goed en fout in WOII. Ook stond er ergens in het midden een filosofische dialoog in waar ik weinig van begreep, maar ik had het gevoel dat daar iets geweldigs gezegd werd. (Ik ben zelfs nog een keer de bieb binnengelopen om die betreffende zin op te zoeken en uit mijn hoofd te leren...). Toen ik ook De aanslag en Vijf fabels bijzonder boeiend vond, wist ik dat ik meer van Mulisch wilde lezen.
5) Als het bij iemand loont om alles te lezen is het wel bij Mulisch. Hij gaat er prat op een oeuvre als een universum geschreven te hebben waarin alles met alles te maken heeft. Alle boeken zijn onderdeel van een zeer coherent oeuvre met vaste thema's en motieven. In de beroemde eigen woorden uit Voer voor psychologen: 'Het oeuvre van een schrijver is, of behoort te zijn, een totaliteit, één groot organisme, waarin elk onderdeel met alle andere verbonden is door ontelbare draden, zenuwen, spieren, strengen, en kanalen (…), raakt men het ergens aan, ergens anders reageert het.' Een goede reden om juist zíjn oeuvre te lezen dus.
6) Na voorgaande overwegingen was de keuze al min of meer gevallen op Mulisch. Ik besloot het definitief af te laten hangen van de leeservaring met zijn eerste boeken, de novelle Tussen hamer en aambeeld en de roman Archibald Strohalm, die vrijwelt tegelijk verschenen. Na Strohalm wist ik het zeker. Die roman was een schitterende opening van een schrijverschap die alles in zich had wat Mulisch later groot zou maken.
Zo ben ik de lijst (Primair >> Alles chronologisch) afgegaan en ben inmiddels aanbeland bij het magnum opus De ontdekking van de hemel. Deze vuistdikke roman verenigt alle thema's en motieven in zich. Hier blijkt dus echt de voorsprong van het paraat hebben van Mulisch' eerdere werken. Alleen al in de eerste 30 blz. kon ik een tiental verwijzingen naar andere boeken en biografische context invullen. Dat vegroot het leesplezier aanzienlijk.
Hierna nog een twaalftal boeken. Daarna maar het oeuvre van Vestdijk doen?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten