De literaire beterweter #4: Leeslijst

Een extra aflevering van De literaire beterweter: met het uitlezen van Gstaad 95-98 van Marek van der Jagt heb ik alle boeken van de Volkskrant Leeslijst gelezen. Dit is een serie van de Volkskrant a.k.a. Azijnbode met de 10 beste na-oorlogse Nederlandse romans. De krant heeft een persoonlijke top-10 van auteurs opgesteld en bij elke naam een boek uitgekozen dat representatief voor het oeuvre is en - belangrijker - een evenwichtig aantal bladzijden bevat. Niet te dik dus. Over de keuze kan altijd getwist worden. Geen Hermans? Zal wel met de rechten te maken hebben. De verhouding mannelijke/vrouwelijke auteurs - 9 tegen 1 - lijkt me i.i.g. een juiste weerspiegeling van de verhoudingen.

Als reflectie op de Leeslijst mijn leeservaringen met de 10 romans. Gerangschikt van leuk naar niet zo leuk.

1. Jan Wolkers - Kort Amerikaans Bijtend cynisch, afwisselend ontroerend en grappig. Sterke debuutroman van Wolkers. De manier waarop de hoofdpersoon met de oorlog omgaat is prachtig verwoord en verbeeld. De autobiografische elementen uit Terug naar Oegstgeest zijn in deze roman al in aangepaste vorm te vinden. Het motief van de overleden broer is hier meer uitgewerkt dan in Oegstgeest en de manier waarop is aangrijpend. [*****]

2. Frans Kellendonk - Mystiek lichaam Zeer interessant werk van deze vroeg overleden schrijver. De eerste pagina's zijn stilistisch en inhoudelijk een genot. Het verhaal over Leendert is niet zo boeiend als het eerste deel van de roman, maar dat doet niets af aan het totaalbeeld. Hoogtepunten: de impliciete maatschappijkritiek en de vrekkige daden en woorden van Gijselhart. [*****]

3. F.B. Hotz - Dood weermiddel e.a.v. Bundel met thematisch verwante verhalen. Hotz beheerst een scala aan historische tijden, van de achttiende tot de twintigste eeuw. Stilistisch frivool en Hotz geeft blijk van een rijke woordenschat. Favoriete verhaal: 'vrouwen winnen'. [****]

4. S.Vestdijk - De kellner en de levenden Dit is nou zo'n boek waar degelijke bijbelkennis een vereiste is. Het staat immers vol van verwijzingen naar de Openbaringen van Johannes. Door het ontbreken van die kennis miste ik ongetwijfeld veel. Desalniettemin was de plot spannend en had ik weinig last van de Vestdijkse stijl, die tegenwoordig hopeloos verouderd schijnt te zijn. [****]

5. Marek van der Jagt - Gstaad 95-98 Dit boek vond ik significant beter dan Van der Jagts eersteling. Het bevat een bepaalde graad van absurditeit en smerigheid die verdergaat dan gebruikelijk bij Grunberg. Hierdoor krijgt de roman iets donkers en zelfs iets picaresks. Viel me in het geheel niet tegen. [****]

6. Cees Nooteboom - Allerzielen Eerder schreef ik dat ik Rituelen verschrikkelijk en Het volgende verhaal schitterend vond. Allerzielen sluit in het oeuvre zowel qua jaar van verschijning als qua thematiek en stijl dichter aan bij de laatste. Dat betekent veel contemplatieve passages, veel mijmeringen en lichtfilosofische levensinzichten. Een zekere saaiheid kan de roman niet ontzegd worden, mede door de lengte. De algemene flow van de roman is echter zeer prettig. [****]

7. Hella S. Haasse - De wegen der verbeelding Een korte Haasse is vaak een leuke Haasse. Haar historische romans lijden aan een obesitas waar Sonja Bakker akelig van wordt, maar het dunnere werk is beter te verteren. De overkoepelende plot van deze roman is niet altijd even boeiend en geloofwaardig, maar de verhalen-in-verhalen maken het geheel prettig leesbaar. [****]

8. Harry Mulisch - Twee vrouwen Niet de beste Mulisch. Geschreven vanuit vrouwelijk perspectief, met lesbsiche thematiek. Respectabel dat Mulisch dit aandurft, maar de toon is soms wel erg week en over the top. Ook de ontknoping vond ik niet echt geloofwaardig. Wel goed geschreven en getuigend van een grote verbeeldingskracht. [***]

9. Gerard Reve - Op weg naar het einde Ach ja, die Reve hè. Schreef het magistrale De avonden, maar daarna is het nooit meer iets geworden. Het eerste verhaal in Op weg naar het einde is nog wel te pruimen, maar daarna vervalt het boek tot platitudes, inspiratieloze gebeurtenissen en die ironie verdwijnt ook steeds meer naar de achtergrond. Jammer. [**]

10. Oek de Jong - Opwaaiende zomerjurken Grootste teleurstelling. Had veel goesting om dit te lezen, maar het bleek dodelijk saai. De hoofdpersoon ontpopte zich van de 'eenzelvige' jongen van de achterflap tot een nare, irritante moeilijkdoener. De Jongs stijl viel me ook niet mee, ik moest vaak een paar regels teruglezen om de draad niet kwijt te raken. [*]