Marcel van Dam voelt zich dus opgejaagd door moordzuchtige jongeren. Waar komt die doodsangst vandaan? Wordt Van Dam achtervolgd? Staan ze met zeisen en hooivorken aan de deur van zijn riante Veluwse villa?
Neen, het is het bekende riedeltje: 'het riool van het internet' is waar Cel van Dam de dreiging situeert.
Die rioolmetafoor lijken de 65-plussers zich geheel en al toegeëigend te hebben als het over het internet gaat. Cees Nooteboom bijvoorbeeld noemt het web in zijn laatste boek Brieven aan Poseidon (2012) 'de afdeling eigentijdse modder', een 'beerput' waar 'het crapuul' huist.
Bert Brussen verwoordde die reflex al in zijn met Willem Vermeend geschreven boek De onstuitbare opmars van de digitale wereld (2012): 'Het internet is toch nog altijd die poel des verderfs, die haatmachine, dat open riool wat opiniemakers van printuitgaven er zo graag van maken.'
Het cliché luidt dat mensen sinds het internet er is massaal en anoniem politici en andere bekende Nederlanders kunnen belasteren en bedreigen. Vanuit het bastion van de zolderkamer en met de digitale anonimiteit als dekmantel kan jan en alleman zijn doodsbedreiging het web op slingeren, in fora, in de comments op sites en op de sociale media.
Dat is natuurlijk waar.
Maar het is een grof misverstand om de doodsbedreiging daarmee als een specifiek aspect van de internetcultuur te bestempelen. De kwestie is - en daar zit pas het echte verschil - dat nu iedereen meekijkt en meeleest en iedereen van alles op de hoogte is.
Zichtbaarheid, dat is het sleutelwoord.
Het boekje Zo is het (1964), waar ik vorige keer al naar verwees, is ook hierbij leerzaam. De uitzending 'Beeldreligie' van Zo is het toevallig ook nog eens een keer leverde de makers toentertijd een stortlading boze brieven op. Vooral presentatrice Mies Bouwman moest het ontgelden. Een willekeurige selectie:
- 'Na de bevrijding hebben wij de gehate N.S.B.-ers kaal geschoren, nu willen wij wel eens naar Bussum komen [...] Als een van deze mensen zich nog eens voor de televisie durft te wagen is hij van zijn leven niet zeker? Dit kan ik u wel garanderen want wij koem met een knokploeg om eens af te rekenen met dergelijke mensen. [...] Als wij de privé adressen hebben, van de artisten bezoeken wij deze wel eens aan huis' (p. 27-28)
- 'Men moet U maar eens persoonlijk treffen in Uw man of kinderen en dan zou ik wel eens willen zien hoe Uw reactie is.' (p. 39)
- 'Het kan lang of kort duren, maar vandaag of morgen komen wij je wel even klem rijden met ons sportwagentje. Het is bij jelui in de buurt altijd erg donker. Je hebt je tijd gehad.' (p. 55)
- 'Wij komen vandaag of morgen even langs om met die Joden en NSBers af te rekenen. Het blijft een verrassing wanneer, maar komen doen wij [...]' (p. 55)
- 'je hebt nu laten zien hoe je werkelijk bent niet Mies meer maar Vies Bouman / tot hiernamaals' (p. 73)
Enzovoort. Alles anoniem natuurlijk.
De doodsbedreiging werd vroeger dus ook al en masse verstuurd, maar er werd zo weinig mogelijk ruchtbaarheid aan gegeven. Het is dat de makers van Zo is het besloten de reacties in een boekje te bundelen, waardoor we nu een zeldzaam tijdsdocument hebben dat zichtbaar maakt dat er 50 jaar geleden ook al een riool was waar heel wat modder doorheen werd gejaagd.
Er is niets nieuws onder de zon, het riool is alleen eerder een open riool geworden, niet langer ondergronds maar zichtbaar aan de oppervlakte. De doodsbedreiging wordt niet meer alleen rechtstreeks van de zender naar de ontvanger gestuurd, de hele wereld mag tegenwoordig als het ware in bcc meegenieten.
Misschien was doodsbedreigen vroeger wel anoniemer en laffer dan tegenwoordig.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten