Afgelopen vrijdag vond de officiële kick-off plaats van de Radio 2 Top 2000, editie 2011, met de opening van de stemweek. Nog tot komende vrijdag 20.00 uur kan er gestemd worden. Een nieuwe editie van de Top 2000 betekent ook dat een jaarlijks terugkerende discussie in de fora en gastenboeken weer opleeft: de 'keuzelijst' van Radio 2 zou te beperkt zijn. 'Waarom staat x van y er niet in??' is de vaakst geposte reactie. Op de plek van x staat dan bijna altijd een albumtrack van een bekende band y. Drie van de tien keer gaat het om 'Echoes' van Pink Floyd. Ik vind dat onzin.
Het begrip 'cultureel geheugen' is wellicht nuttig om mijn punt te maken. Het geheugen van een cultuur bestaat uit zowel collectieve als individuele herinneringen en ervaringen, die beide van belang zijn voor identiteitsvorming. Tegelijkertijd staan de collectieve en de individuele herinneringen in een gespannen verhouding tot elkaar: niet alle individuele herinneringen passen binnen het dominante collectieve geheugen. Deze dringen dus ook niet door tot het cultureel geheugen. In de context van de Top 2000 gaat het dan bijvoorbeeld om albumtracks van een bepaalde band. Voor fans maken deze nummers deel uit van het cultureel geheugen, maar dat is niet terecht: ze zijn verbonden aan individuele herinneringen, maar hebben geen plaats weten te bemachtigen in het collectieve geheugen. En om dat collectieve gaat het nu juist bij de eindejaarslijst van Radio 2.
Ik heb het al vaker betoogd: de Top 2000 is niet een lijst met de beste tweeduizend liedjes aller tijden en heeft ook niet die pretentie. Het is een evenement, een traditie op zich inmiddels, waarbij de muziek maar een deel van de feestvreugde is. Het belangrijkste deel, zeker, maar niet alleenzaligmakend. Het is bovenal een collectieve ervaring: vorig jaar luisterden er maar liefst 11 miljoen mensen naar de Top 2000. Dat zijn WK-voetbal-achtige proporties.
Als ik van mijn favoriete artiesten en bands mijn voorkeursnummer zou mogen kiezen, dan zou dat bijna nooit een nummer zijn dat in de keuzelijst staat. Bij Neil Young bijvoorbeeld zou ik blind voor 'Albuquerque' kiezen. En zo'n wonderschoon kunststukje als 'A Most Peculiar Man' van Simon & Garfunkel overtreft alle bekende singles van het duo. Maar deze nummers luister ik toch liever in volledige concentratie, in volledige afzondering, op de koptelefoon of in surround.
The Byrds? 'I'll Feel a Whole Lot Better'. APP? 'Silence and I'. Coldplay? 'Don't Panic'. Zelfs bij The Beatles, die er toch al meer dan 50 keer in staan, zou je nog kunnen pleiten voor nummers die er niet in staan maar wel tot het beste van de Fab Four behoren: 'Happiness Is a Warm Gun', 'Octopus's Garden' of 'Taxman'. Maar neen, het zijn albumtracks en die komen, de naam zegt het al, het best tot hun recht op het album zelf.
Ik houd mijn individuele favorieten dan ook het liefst voor mezelf. Ook hierin zit meteen een tegenstrijdigheid, want je wilt ergens toch ook dat zoveel mogelijk mensen kennis nemen van iets schitterends. Maar ik bedoel: ze hoeven van mij niet zonodig op te gaan in de massaliteit van het evenement. Ze verliezen daar wat van hun glans, krijgen niet de kans hun schoonheid optimaal te ontplooien, worden van de weeromstuit middle of the road.
De Top 2000 is een typisch collectief gebeuren: een weergave van de grootste gemene deler, een dwarsdoorsnede van het culturele geheugen, met alle vertekeningen, vergissingen en wansmaken die daar bij horen. Een weergave van wat ooit in de hitlijsten stond en wat in de loop der tijd onlosmakelijk aangeslibd is. Tussen Kerst en Oud & Nieuw vormt het de achtergrondmuziek bij het eten en het drinken, het uitslapen en het bijpraten, het terugkijken en het vooruitblikken, bij die hele bijzondere laatste week van weer een jaar.
En als de kruitdampen van het vuurwerk zijn opgetrokken en iedereen weer naar huis is trek ik een cd uit de kast om in volstrekte eenzaamheid te ondergaan hoe Paul Simon voor mij persoonlijk het verhaal van die most peculiar man bezingt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten