Lezen, lezen, lezen #19

Nop Maas - Gerard Reve. Kroniek van een schuldig leven 2: de 'rampjaren' 1962-1975 (2010), 856 blz.
In het tweede deel van zijn mammoetbiografie van Gerard Kornelis van het Reve laat Nop Maas zien hoe Reve degenereert tot een labiele alcoholist die zich met vanalles bezighoudt behalve met schrijven. Het zijn de roerige jaren zestig en Reve draagt zijn steentje bij aan de grote maatschappelijke veranderingen. Het is zelfs enigszins paradoxaal te noemen dat iemand die nog lid was van zoiets oubolligs als de Stichting Jeugdsentiment de Jaren Vijftig in de jaren zestig tegelijkertijd een van de grote inititiators van de progressieve hervormingen was. Ontroerend is hoe Reve als een ware zielenherder wanhopige brieven van jonge homoseksuelen beantwoordt. Maas blijft nog meer op de achtergrond dan in het eerste deel al het geval was. De verbindende zinnetjes tussen de lange briefcitaten zijn nog schaarser geworden. De hele briefwisseling met de akelige zusjes Meyer is zowat integraal opgenomen. En als Maas dan eens uit de coulissen treedt om zijn mening te ventileren, dan schiet hij ook meteen uit zijn slof, zoals bij de beschuldiging van Mulisch dat Reve een racist en een antisemiet zou zijn. Het is een precaire kwestie. Zelfs in privécorrespondentie en huiselijke situaties slaat Reve racistische taal uit. Maar iemand die van zijn hele leven een toneelstuk maakte, onttrekt zich aan elke psychologische duiding.

Bart Slijper - Van alle dingen los. Het leven van J.C. Bloem (2007), 390 blz.
Gerard Reve was bij tijd en wijlen een onuitstaanbare drinkebroer, maar Jacques Bloem kon er ook wat van. Bloem kan met recht een antipathiek sujet genoemd worden. Alcoholisme, ledigheid, schulden en foute opvattingen kenmerken het leven van de grote dichter. Zijn biografie is een aaneenschakeling van getob, gedoe en gezeur. Opgegroeid in een beschermd gezin zal Bloem zijn hele leven een afkeer van werk en inspanning in het algemeen blijven houden. In elke baantje weet hij zich door zijn sikkeneurige attitude binnen de kortste keren onmogelijk te maken en toch vindt hij steeds weer iets nieuws. Hij koopt boeken op de pof zonder ooit veel schulden af te lossen en slaagt er toch in zo'n tienduizend boeken bij elkaar te kopen. Hij is al heel jong een onooglijk gedrochtje en slaat toch de veel jongere en aantrekkelijke Clara Eggink aan de haak. Slijper vertelt het allemaal op een lichte toon waaruit onverminderd een grote verwondering spreekt over de daden - beter: het gebrek aan daadkracht - van deze man. De afstand die zo blijft bestaan tussen de biograaf en zijn object zorgt voor een verrukkelijke biografie. Bloem was in feite een hol en totaal oninteressant persoon. Het is de verdienste van Slijper dat zijn levensbeschrijving toch zeer de moeite waard is.

René Veenman - De klassieke traditie in de Lage Landen (2009), 400 blz.
Het is tegenwoordig bijna niet meer voor te stellen hoe groot eeuwenlang de invloed van de klassieken is geweest op de cultuur. De klassieke bronnen hebben steeds weer nieuwe generaties schrijvers geïnspireerd tot navolgingen en adaptaties. In De klassieke traditie in de Lage Landen heeft René Veenman geprobeerd de receptiegeschiedenis van de klassieken in de Lage Landen in 400 pagina's samen te vatten. Het grote voordeel van zo'n opzet is dat alles er wel zo'n beetje in staat. Alle periodes komen aan bod, tradities en trends worden aangestipt, een grote hoeveelheid schrijvers en dichters passeert de revue. Van abt Gregorius, die in 722 en 737 twee kisten boeken van zijn reis naar Rome mee naar Utrecht nam, tot Jeroen Brouwers, die in 2007 in zijn roman Datumloze dagen de Oidipous-mythe als intertekst gebruikt. Daarmee is impliciet ook een kritiekpunt aangeroerd: Veenman stort zo'n overvloed aan namen over de lezer uit dat de lezen van kaft tot kaft niet altijd even prettig is. Zijn duizelingwekkende feitenkennis botst nu en dan met de heldere schrijfstijl die Veenman onmiskenbaar bezit. Als handig naslagwerk of om soms een stukje in te lezen voldoet dit boek zonder meer.
(Naschrift: Googelend naar info stuitte ik op het vreselijke bericht dat Veenman (47) in de nacht van 22 op 23 maart jl. aan een acute hartstilstand is overleden.)