Nog een laatste post over de Top 2000 van 2009, een korte terugblik
De Radio 2 Top 2000 van 2009 was fundamenteel anders dan voorgaande edities, was een markeringspunt. Niet eerder kwam er zoveel kritiek van vaste luisteraars. Het megalomane aantal nieuwe binnenkomers gaf de lijst een nieuw gezicht. Veel oudere klassiekers verdwenen uit de Top 2000. De Subtop 2000, die Radio op nieuwjaarsdag en 2 januari uitzond, stond vol met prachtige platen die niet hadden misstaan in de reguliere lijst. De Subtop 2000 was aangenamer om te beluisteren dan de Top 2000, zo luidde een veelgehoorde reactie.
De omwenteling in de lijst is het gevolg van het voortschrijden van de tijd en de vercommercialisering van het evenement. Wat het eerste betreft haken oudere luisteraars af, vormen jongeren nieuw stempubliek en hebben we er een geheel decennium bij sinds de eerste editie van 1999. Dat laat de lijst niet onaangeroerd. Klassiekers uit de jaren vijftig en zestig delven het onderspit, de jaren tweeduizend nemen de vrijgekomen plekken in. De media-aandacht rondom de Top 2000 heeft daarnaast als gevolg dat een groot deel van de stemmers bestaat uit mensen die anders nooit naar Radio 2 of klassieke popmuziek in het algemeen luisteren. Zij hebben weinig muziekhistorisch besef en stemmen op recente hits of cheesy classics. Ook de wat alternatievere luisteraars mengen zich in de verkiezing, met als gevolg dat de van origine Radio 2-lijst meer en meer een 3FM-lijst wordt. Iemand opperde voortaan alleen nog maar liedjes uit de 50's, 60's, 70's en 80's toe te staan, maar dat lijkt me een te geforceerde oplossing.
Een positief gevolg van de genoemde ontwikkelingen is dat veel Nederlandstalige bocht afgevloeid is - type Corrie en de Rekels en Jacques Herpes met z'n Manuela - en vervangen is door rockklassiekers als Immigrant Song van Led Zeppelin, Black van Pearl Jam en Love Like Blood van Killing Joke. Nadeel is de toename van ontoegankelijke nummers als het slaapverwekkende Great Gig in the Sky van Pink Floyd en het doodsaaie Unfinished Sympathy van Massive Attack, en de hausse aan hypegevoelige hits uit 2008 en 2009.
Een persoonlijke reden waarom de Top 2000 elk jaar minder interessant wordt, is dat het verrassingseffect wegebt. In de beginjaren ontdekte ik elk jaar onbekende juweeltjes, tegenwoordig ken ik bijna alles nummers al. Ook de beschikbaarheid van de muziek die iTunes teweeg heeft gebracht is funest. Van een jaar lang uitkijken naar dat ene nummer is nog maar in een enkel geval sprake. Zelf geniet ik elk jaar meer van de eerste (onderste) helft van de lijst, de eerste drie dagen. Niet alleen omdat daar nog wel een behoorlijk aantal liedjes staat dat ik niet ken, maar ook door de aard van de artiesten aldaar. Grootheden als de Beatles, de Stones, de Bee Gees, de Who, Bob Dylan, Bruce Springsteen, Fleetwood Mac enz. komen door de hele lijst heen voor. Ook de wat minder beklijvende bandjes waar ik graag naar luister, bijvoorbeeld de Yardbirds, de Outsiders, de Small Faces, bevinden zich in de onderste regionen. Bovenin staan alle noteringen van fanclubgevoelige artiesten die mij niet of nauwelijks kunnen bekoren: U2, De Dijk, Marco Borsato, Queen, REM, Bon Jovi.
Zo verwordt de Top 2000 zélf steeds meer tot voorwerp van nostalgie. De eerste lijst uit 1999, nog samengesteld op basis van losse stemmen, zonder keuzelijst, had zijn gebreken maar was veel evenwichtiger en authentieker dan de lijst van nu. Hitsallertijden vatte het ongemakkelijke gevoel bij de grote veranderingen perfect samen: 'De Top 2000 gaat aardig met de tijd mee; vergeleken met 2007 zo'n 300 nieuwe nummers [...]. In de ogen van velen teveel, omdat de charme juist de oudere nummers waren.' Radio 2 kan de kritiek niet ontgaan zijn. De dj's gaven er tijdens de uitzendingen regelmatig blijk van de gastenboekberichten aandachtig te lezen. Ik ben benieuwd of Radio 2 zich de kritiek aantrekt en het concept op de schop zal gooien.
Wat betreft die dj's nog een laatste opmerking. Dit jaar moesten we het voor het eerst zonder de vertrouwde stemmen van Ron Stoeltie, Frits Spits en Bert Kranenbarg stellen. Of dat erg was, verschilt per dj. Tot nieuwe mister Top 2000 ontpopte zich Stefan Stasse. Kundig, beheerst en met kennis van zaken presenteerde hij tussen 21.00 en 00.00 uur. De opvallendste rol was echter weggelegd voor Rob Stenders. Zelfs Frits Spits lokte niet zulke heftige reacties uit. Stenders werd zowel verafgood als verguisd. Met zijn losse, persoonlijke manier van presenteren onderscheidde hij zich van de brave Radio 2-dj's. Stenders gaf steeds zijn persoonlijke mening en maakte dus regelmatig een vreselijke plaat belachelijk. Alsof Radio 2 Stenders had ingezet om de kenner tegemoet te komen.
2 opmerkingen:
De radiozenders in het algemeen moeten maar eens gaan nadenken over welk publiek ze nu willen bedienen. Radio 3 probeert (met name) overdag een zo breed mogelijk publiek aan te spreken qua popmuziek, maar is dat wel de bedoeling? In hoeverre moet de publieke omroep verbreden? Op radio 2 was zelfs op een zeker moment meer nieuwe alternatieve pop te horen dan op 3fm.
Wat mij betreft wordt 3fm een alternatieve radiozender (à la kink fm), of in ieder geval een stuk minder "greatest hits", met muziek van de afgelopen 10 jaar. Dan kan radio 2 vooral de nadruk blijven leggen op de pophistorie (een enkele recente uitzondering daargelaten, en nieuw werk van "klassieke" artiesten mag natuurlijk ook gedraaid worden - ik noem een U2 bijvoorbeeld). Dat is voor het publiek ook duidelijker.
Dat neemt dan nog niet weg dat de Top2000 enorm vercommercialiseerd is (en het lijkt me sterk dat dat wordt teruggeschroefd - ikzelf kan de mix van muziek, amusement en docu van de Top 2000 a Go Go wel waarderen, maar je hebt ook nog t-shirts, cd's etc.) en het zal wel even gaan duren voordat er een nieuwe balans is gevonden. Zeker als we nu volgend jaar een tegenreactie zouden krijgen.
Zo'n duidelijke markering tussen Radio 2 en 3 zou ik ook toejuichen. Nu gaan beide zenders inderdaad steeds meer op elkaar lijken en vervreemden zo van hun respectieve doelgroepen.
Aan de Top 2000 a Go Go hoeft zeker niks veranderd te worden, dat blijft een schitterend programma. Ik vrees dat er weinig veranderd gaat worden aan de Top 2000 zelf, het principe 'u vraagt, wij draaien' zal toch prevaleren.
Een reactie posten