De opstand der rokers

Gisterennacht liet Den Bosch zich van zijn slechtste kant zien. Massaal hadden de kroegen en cafés besloten het rookverbod te negeren. De asbakken waren terug op de toog en het kroegvolk stond er weer vrolijk op los te paffen. Als het niet als altijd zo donker was, had het blauw gezien van de rook.

De laatste maanden waren een zegen wat betreft uitgaan. Geen mistige cafés meer, geen naar kuchje de volgende ochtend, geen pijnlijke stembanden en longen bij het ontwaken. En de chique kleren konden de gehele zondag nog gedragen worden, in plaats van onbarmhartig zaterdagnacht na luttele uren dracht in de wasbak te zijn beland.

Maar de protesten tegen het rookverbod zwollen de laatste weken meer en meer aan. Vooral uitbaters van kleine gelegenheden zeiden hinder te ondervinden van de maatregel. De inkomstenderving zou aanzienlijk zijn en zelfs het voortbestaan van kroeg of café serieus in gevaar brengen. Negeren van het rookverbod was een serieuze optie. De hoogte van de boete woog namelijk niet op tegen het verlies aan inkomsten.

Nu hebben dus ook de serieuze, drukbevolkte uitgaansgelegenheden zich aangesloten bij de opstand der rokers.

Het is andersom, zeggen tegenstanders van het verbod. Antirokers zouden de ware opstandigen zijn. Roken is onderdeel van uitgaan. Wie zich daar niet in wil of kan schikken, moet maar thuisblijven of zijn vertier elders gaan zoeken.

Dit is een achterhaalde visie. Zij stamt uit de tijd dat roken nog status had, 'erbij hoorde'. Je werd geen roker omdat je het roken lekker vond, of gezellig, maar omdat je de leeftijd had bereikt om aan de tabak te gaan. Ouders stimuleerden het zelfs, of beschouwden het op zijn minst als een logische stap in de volwassenwording van hun kind. Niet zelden werden sigaretten in een glas op tafel gezet tijdens feesten en verjaardagen. Net zoals tegenwoordig ouders hun kind rond het veertiende of vijftiende levensjaar een glas bier of een flesje mixdrank voorzetten. Het roken van tabak echter is onder invloed van het met de jaren bekend worden van de schadelijke gevolgen voor de gezondheid sterk gedevalueerd, in het verdomhoekje terechtgekomen. Het is overigens niet ondenkbaar dat dit met alcohol in de nabije toekomst ook zal gebeuren.

Het huidige kabinet krijgt dikwijls het verwijt geen blijk te geven van voeling met de tijd waarin we leven. De gewenste terugkeer naar de waarden en normen van de jaren vijftig met de bijbehorende bemoedering van de staat is in de publieke opinie hét handelsmerk van Balkenende IV. Ab Klink, de minister van Volksgezondheid, wordt gezien als een van de vaandeldragers van deze retrospectieve richting. In dit geval heeft Klink echter volkomen gelijk. Een rookverbod is geheel in overeenstemming met de tekenen des tijds.

Dan moet alcohol ook verboden worden, roepen de opstandelingen, want jaarlijks vallen er 200 á 250 slachtoffers in het verkeer door rijden onder invloed. Dat is een kromme redenering. Als ik in een kroeg sta met iemand die rookt, dan heb ik daar op die plek per direct last van. Als ik in een kroeg sta met iemand die alcohol nuttigt, is dat niet meteen het geval. Diegene kan pas gevaarlijk worden in het verkeer en daar moet de effectuering van het beleid dus plaatsvinden, bijvoorbeeld in de vorm van een alcholslot. Passief drinken bestaat niet, passief roken wel. En het is nog gevaarlijk ook.

De liberale vleugel van de opstandelingen beroept zich op het recht op individuele vrijheid. Je moet voor jezelf de keuze mogen maken of je wel of niet wilt roken bij het uitgaan. Hier wringt nu juist de schoen. De roker die zegt daar zelf voor te kiezen is niet vrij, integendeel. Zijn verslaving is juist een aanslag op de persoonlijke, individuele vrijheid, niet in het minst die van de roker zelf.

Een rookverbod is inmiddels in bijna alle Europese landen van kracht en bovendien zonder noemenwaardige problemen ingevoerd. Griekenland volgt in 2010, alleen Oostenrijk en Luxemburg blijven nog achter. Er is nog geen enkele aanwijzing dat het rookverbod verantwoordelijk is voor omzetdaling of ontslag van personeel. Opstandelingen die wijzen naar Ierland, vergissen zich. In Ierland zou een rookverbod hebben geleid tot het in rap tempo verdwijnen van pubs. Onderzoek wijst echter uit dat het rookverbod hierin slechts een marginale rol heeft gespeeld. Redenen zijn vooral van demografische en algemeen legislatieve aard (alcoholwetgeving).

In Nederland is er weer heibel. Dat komt ook doordat het handhavingsbeleid nog te soft is of zelfs helemaal niet ten uitvoer wordt gebracht. De Koninklijke Horeca Nederland (KHN) heeft gelijk met haar afgelopen vrijdag publiek gemaakte ultimatum aan minister Klink. Vóór 9 december moet voldoen zijn aan de volgende eisen: 1)Het rookverbod heeft geen enkele zin als dit niet streng gehandhaafd wordt. 2)De roker moet net als in de andere Europese landen strafbaar gesteld worden. En 3)de zelfstandige ondernemer die aantoonbare schade ondervindt van het verbod dient financieel gecompenseerd te worden.

De overheid moet dus harder optreden tegen de overtreders van het rookverbod. De opstand moet neergeslagen worden. Niet met de wapenstok uiteraard, maar wel met de ijzeren arm van de wet.

Het is eigenlijk van de gekken dat de laatstgenoemde eis van de KHN aan de orde moet zijn. In feite zou wetgeving hier een ondergeschikte rol moeten spelen. Het is veeleer een mentaliteitskwestie. Deze opstand is een oneigenlijke vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid. Veel rokers roken bovendien alleen maar tijdens het uitgaan. Hun beroep op 'gezelligheid' is tenenkrommend. Roken tijdens het uitgaan zou sociaal zijn. Integendeel, geen asocialer volk dan het voetvolk van de opstand der rokers.