Het volgende kabinet is een zakenkabinet

In dictaturen werden en worden dissidenten dikwijls van hun bed gelicht. Ook kunstenaars zijn daarbij vaak de pineut als zij zich in woord en beeld kritisch uitlaten over de maatschappelijke verhoudingen. Vrijheid van meningsuiting mag de (partij)ideologie niet in de weg staan. Ook Nederland kan er wat van, zo is gebleken. Hier is het echter niet de AIVD, maar het OM, met als eindverantwoordelijke Minister Ernst Hirsch Ballin, dat het debat over de vrijheid van meningsuiting verder op scherp heeft gezet door cartoonist Gregorius Nekschot door een pelotonnetje politie van zijn bed te laten lichten.

Nekschots cartoons zijn messcherp, uitdagend, vaak op en soms over het randje. Maar dat mag, dat is wat kunst soms doet. Kunst is een bijzondere module in de werkelijkheid. Zij stelt zaken aan de orde die bij andere gelegenheden zoals politiek en journalistiek om uiteenlopende redenen niet aan de orde mogen en kunnen komen. Een kunstuiting is herkenbaar als een kunstuiting door haar vorm en presentatie. In je hoofd word je mentaal getriggerd om deze uiting vervolgens als zodanig te bezien, te overdenken en er een oordeel over te vormen. Dat bij fanatici en waanzinnigen door permanente kortsluiting de knop niet wordt omgezet, is bekend. Dat echter ook de Nederlandse regering nog immer besmet is met een mentaal virus, is zorgwekkend. Misschien is dit hèt moment om de kunst los te koppelen van de vrijheid van meningsuiting en een aparte vrijheid van kunstuiting in de grondwet op te nemen.

De verantwoordelijken voor de arrestatie hebben de mond vol van politiek correct handelen door het OM. 'Politiek correct', een kwalijk begrip, want in feite een contradictio in terminis. Politiek is per definitie incorrect, draait om macht en geld, om partij A behagen en daarmee partij B teleurstellen. In deze zaak wordt het begrip gebruikt om de werkelijkheid te ontkennen. In Denemarken werd cartoonist Kurt Westergaard dapper in woord en daad in bescherming genomen tegen de barbaren, in Nederland wordt de cartoonist omstandig in het gevang gegooid. Een private dagvaarding was blijkbaar niet mogelijk. Men vond het nodig de grootst mogelijke ruchtbaarheid aan de zaak te geven. Gevolg is dat de internationale gemeenschap, inclusief de Arabische, nu bekend is met de zaak. Nederland is laf en ziek, zo wordt wijd en zijd gediagnosticeerd. In Islamitische landen zal het rood-wit-blauw tevoorschijn komen, en niet vanwege het naderende EK voetbal.

Het CDA beweegt zich richting een vrije val door deze zaak. Hirsch Ballin toont zich een lafhartige minister en ook de grote leider verliest langzaamaan mijn vertrouwen. Stemde ik bij de vorige verkiezingen nog zeer bewust op het fatsoenlijke, bedachtzame CDA en de steeds beter wordende Balkenende, nu moet ik tot mijn grote spijt op mijn schreden terugkeren. In een toespraak voor alle kameradski's op de als 'familiedag' gelabelde partijdag van de SP noemde Jan Marijnissen hem een onzichtbare leider. En daar heeft Marijnissen wel gelijk in. Collega Sarkozy is overal, is bij de gebeurtenissen aanwezig, geeft leiderschap een gezicht. Balkenende is vooral afwezig en is nu zelfs kandidaat om af te vloeien naar de onontwarbare bestuurlijke kluwen die Europa/Brussel heet.

Maatschappelijke problemen zijn groter dan ooit. De samenleving bestialiseert, mensen staan elkaar naar het leven. Vrijheid van meningsuiting en vrijheid van geloof zitten elkaar steeds meer in de weg. Economie en milieu vormen groeiende probleemgebieden die ook nog eens met elkáár collideren. De handelsconcurrentie neemt toe, maar een zuchtende planeet vraagt om even grote aandacht. Echter, nog immer hebben ideologie, fanatisme en partijpolitiek de touwtjes in handen. De neiging is sterk om Rita Verdonk de regie te geven. Zij wil daadkracht en actie, maar heeft nog geen concrete oplossingen gepresenteerd. De gevestigde orde zegt oplossingen te hebben, maar mist de daadkracht om deze te verwezenlijken. (De 'daadkracht' die tentoongespreid werd bij de arrestatie van Nekschot verdient dit label niet.) Wanneer Verdonk de kans krijgt om haar stevige taal waar te maken, weten we meteen hoeveel realisme erin schuilt. Het beste zou zijn om haar en haar 'beweging' te accepteren en te tolereren. Dus niet onschadelijk proberen te maken en de mens Verdonk 'demoniseren', maar de kans op verandering met het volle verstand benutten. Wie zou daartoe in staat zijn? Misschien één man.

Een andere hype is Alexander Pechtold, de retoricus die het hersendode D66 weer heeft doen herademen. Pechtold praat makkelijk, presenteert zich als een intellectueel met een scherp inzicht in de zwakke en rotte plekken bij alle andere partijen. Maar heeft hij wél oplossingen? Wat betekent D66 in de veranderende constellatie? De partij kampte jarenlang met het fundamentele probleem van een kleine middenpartij: zij helde dan eens naar links en kreeg een klap van rechts, kantelde berouwvol weer naar rechts en kreeg een schop van links. D66 was een klaploper in het spel en daar loopt het slecht mee af. Met Pechtold lijkt de partij definitief voor links te kiezen en dat is misschien wel een gouden greep. Links heeft tegenwoordig immers veel weg van een kermis op een kerkhof, met de terminale PvdA (Pal voor de Afgrond) als begraafplaats waarop het Sociabel Populisme van de SP en het wezenloze GL (GááááápLinks) respectievelijk als opwindende maar gevaarlijke en veilige maar inspiratieloze attractie fungeren. D66 heeft daar veel speelruimte, kan de verdorde grond weer vruchtbaar maken en nieuwe bezoekers (lees: potentieel electoraat) aantrekken.

Wat zou het opleveren als Pechtold en Verdonk eens ophielden elkaar te bestrijden en in plaats daarvan toenadering zochten tot elkaar? Niet meer een crashtest van botsende ego's, maar een stevige samenwerking waarbij de twee elkaar in evenwicht houden en zo ervoor zorgen dat de scherpe kanten aan beide kanten geen kans krijgen etterende snijwonden te veroorzaken. Een zakenkabinet Pechtold-Verdonk met op het ene gebied een 'linkse' aanpak, op het andere een 'rechtse', maar altijd een daadkrachtige. Niet altijd dat voortbroddelende pappen en nathouden, veroorzaakt door een structurele politieke onbalans, maar rationele beslissingen door onafhankelijke deskundigen. Een zakenkabinet met bestuurders aan het roer die niet gehinderd worden door zaken als partijpolitiek en -ideologie. Die de concrete plannen meteen aan de Tweede Kamer presenteren, alwaar Pechtold en Verdonk de democratische gang van zaken bewaken en voorkomen dat elk voorstel bij voorbaat stukloopt op partijpolitieke tegenstellingen.

Daadkrachtig links en daadkrachtig rechts in balans. Met als nettoresultaat het pragmatische midden. En dan niet meer dat traditionele midden als optelsom van alle middenposities en bijbehorende logge besluitvorming, maar een midden als optelsom van daadkrachtige handelingen. Misschien is het ondoenlijk door de te grote ego's, maar geef het een kans. Want zoals Herman Finkers al wist: 'ondoenlijk is ook doenlijk, want onweer is ook weer.'