In deze finaleweek tellen we af tot de nummer één. Vandaag nummer 2.
'We are the Flying Panthers, we come to play for you.' Zo begonnen in 1995 drie broekies hun debuutvoorstelling Sex. Ze noemden zich De Vliegende Panters en waren net afgestudeerd aan de kleinkunstacademie. Rutger de Bekker, Diederik Ebbinge en Remko Vrijdag, drie jonge hemelbestormers.
Wie de show Sex bekijkt in de wetenschap dat het hier een eindexamenproject betreft zal werkelijk versteld staan van het niveau. Een woeste aaneenschakeling van gepeperde grappen, aanstekelijke liedjes en uitgekiende toneelstukjes, weergaloos op de planken gebracht door een perfect op elkaar ingespeeld trio.
Misschien is het predicaat 'wonderkinderen' overdreven, maar misschien ook niet. Maxima cum laude, minimaal.
Na Sex, dat instant-klassiekers bevatte als 'Dikkie Dik' en 'Anne Frank', volgde Hype (1998), waarin een zeldzame graad van meesterschap is bereikt.
Hype is cabaret, maar is ook toneel, is muziek, is musical, is theater, en is bovendien een parodie op dat alles. De boybandpastiche 'Tongzoen' legt de zaal onmiddellijk plat, die vervolgens anderhalf uur lang niet meer bijkomt, van het lachen maar ook van verbazing en verwondering. De Panters zetten net zo authentiek een groepje verveelde mannen neer ('Videootje') als een clubje vrouwen ('Vriendinnen') of een groepje schoolmeisjes ('Meisjes').
Het voetballied 'Aanvallen!', de minimusical 'Marketing the musical', de sketch 'Kwartetten', Hype is het cabaretequivalent van een meergangenmenu in een toprestaurant, waarbij je op een gegeven moment denkt dat het echt niet nóg verrukkelijker kan, maar daar komt de kok alweer aan met een nog dampender schotel...
Ik vind het moeilijk om onder woorden te brengen wat die show in me losmaakt. Dit is dan misschien ook het juiste moment om de persoonlijke noot aan te brengen.
Het stond al tweewekelijks te lezen in de intro en deze week staat het er zelfs dagelijks, maar ik kan het niet vaak genoeg benadrukken: deze lijst is 'hoogstpersoonlijk en dus hoogst eigengereid'; de top wordt uitsluitend bezet door artiesten die mij om een of andere reden na aan het hart liggen. Moesten we voor de nummers vijf tot en met drie terug naar om en nabij het jaar tweeduizend, voor de Panters doen we een meer nabij verleden aan.
De precieze details zijn voor een andere gelegenheid, maar ik zat een tijdlang met mijn ziel onder de arm op een plek waar ik niet wilde zijn, zonder televisie en internet en bovenal zonder moraal. Ik had natuurlijk wel een televisietoestel, alsmede een klein dvd-spelertje. En op een dag ook de dvd Sex & Hype. Avond aan avond keek ik naar deze dvd, met almaar stijgende bewondering, en de bodem bleef uit het zicht.
Elke donderdag kwam ik boven om adem te halen. Ik kende de dvd van lieverlede uit het hoofd en een goede vriend en ik bestookten elkaar dan met zinnen, regels, citaten, als strenggelovigen die in bijbelverzen converseren of Engelse highbrow die elkander de loef afsteekt met Shakespeare-passages.
Kort gezegd: ik heb veel te danken aan De Vliegende Panters.
Terug naar de Panters. Overdonderend succes levert behalve geld en roem altijd ook een derde vrucht op: een eigen tv-programma. Met 'Daar Vliegende Panters' debuteerden de heren in 2001 bij de VPRO. Het was een sterk vervreemdende en experimentele serie.
Kort daarna volgde de derde theatershow, De Grote Drie (2002), die bij lange na niet zo goed was als de eerste twee.
Het driemanschap viel dan ook langzaam uit elkaar. Nog één keer echter werden alle registers opengetrokken, met als resultaat het briljante Ebbinge, Vrijdag en De Bekker (2005), waarin op fenomenale wijze de onderlinge irritaties en meningsverschillen tot spetterend cabaret werden verheven, zoals in 'Klootzak', maar ook met geniale absurditeiten als 'Gerard' en 'Anus'. Ook werden er keiharde maatschappelijke noten gekraakt in 'Het blanke ras', 'Verboden bij de wet' en bovenal het geniale 'Deuglied'. Dit stramien bepaalde ook de tweede serie van 'Daar Vliegende Panters', met naast tragikomiek als 'Roeland de kasplant' en 'Vaders' ook de geëngageerde steen-in-de-vijver 'We worden bedreigd door de moslims'.
Hierna was het definitief over en uit. Nauwelijks tien jaar had het geduurd. Kort, maar hevig en vurig en voor de eeuwigheid.
Zeker nu Rutger de Bekker in het acteren zijn roeping heeft gevonden en Remko Vrijdag 'terug' is met kansloze imitaties en een pijnlijke samenwerking met Martine Sandifort, kunnen we met terugwerkende kracht stellen dat Diederik Ebbinge het creatieve genie achter de Panters was. Ebbinge stond qua creatieve gekte en hedendaags engagement op één lijn met Hans Teeuwen en was net zo bedreven in het omverschoppen van heilige huisjes.
Ook als ze ooit nog eens bij elkaar komen, ook als er ooit een nieuwe groep opstaat à la Panters, één ding is zeker: zo goed als Hype wordt het nooit meer.
2 opmerkingen:
Geniaal die panters (en leuk dat de afgelopen dagen steeds een nieuwe in de lijst uitgebreid werd besproken). Ik kwam er toevallig van de week achter dat inderdaad ontzettend veel materiaal van de heren online staat. Weet nog goed dat een vriend met de cd van 'Sex' kwam aanzetten ("Vrij als een eend", "Dikkie Dik", "Jongens ik moet jullie wat vertellen... Wat vertellen?") en dat ik daarna het geniale 'Hype' op tv zag, opnam en daarna talloze keren heb terug gekeken. Ook 'Daar Vliegende Panters' was vaste prik, al was het inderdaad bij vlagen eerder bevreemdend dan hilarisch (dit blijf ik trouwens een geniaal nummer vinden: http://www.youtube.com/watch?v=HqEBqMkYLqY).
Naar mate de tijd vorderde, ben ik de heren vooral ook om hun techniek gaan waarderen.
'De Grote Drie' heb ik in het theater gezien, waar mij het door jouw gesuggereerde mindere niveau niet is opgevallen. Ik bewaar in ieder geval goede herinneringen aan die show ("LE Kroket", "BREGJE! DAT IS TOCH ZIELIG!" en het mooie driestemmige gezang) en het is uiteindelijk een van de weinige cabaretvoorstellingen die ik live heb gezien. Hype blijft een hoogtepunt, maar De Grote Drie doet er niet voor onder, zeker niet qua structuur en thematiek.
Mooi inderdaad, dat achteraf blijkt dat vaak de minst dominante het talent blijkt te bezitten. Diederik speelde immers vaak de 'Pierkes', pas in de laatste show lijkt hij zich ook op het podium meer op de voorgrond te zetten (of misschien is dat puur mijn interpretatie van Deuglied, Technisch Oponthoud, al die heilige huisjes etc.).
Het hedendaagse cabaret mist wel een soort Panters, een trio dat technisch het vak perfect beheerst en dat samen naar grote hoogte stijgt en zo divers kan zijn. Ik zeg niet dat De Panters weer samen moeten gaan, maar voor de afwisseling zou het mooi zijn als niet iedereen voor standaard stand-up gaat. Dat waardeer ik dan ook weer aan Wertheim. In 'Voor de Zoveelste Keer' speelt hij ook nadrukkelijk met structuur en hoewel je geen liedjes bij hem hoeft te verwachten, is hij zichzelf in de laatste twee voorstellingen steeds aan het vernieuwen. Net als De Panters mijns inziens probeerden. Steeds een stapje verder. Totdat het niet meer gaat.
De Grote Drie is naar mijn mening als geheel niet zo onophoudelijk briljant als Sex en Hype; daarvoor zitten er te veel zwakke gedeelten in.
Maar je hebt zeker gelijk dat de beste sketches niettemin uitmuntend zijn, zoals inderdaad de snackbar en het Schubert-nummer, maar bijvoorbeeld ook de Lagerhuis-parodie en 'Gekanker'.
'Da's toch zielig' is zo'n zinnetje dat ik nog altijd te pas en te onpas gebruik!
Een reactie posten